Dochód rozporządzalny
w przeliczeniu na jednego Polaka wyraźnie wzrósł w 2019 r. Chociaż mocno rosły wydatki, to ich udział w dochodach sukcesywnie maleje.
Jak wynika z badania budżetów gospodarstw domowych przeprowadzonego przez Główny Urząd Statystyczny, w 2019 r. dochód rozporządzalny na jedną osobę wyniósł 1819 zł. To oczywiście najwyższy poziom w historii badania. Procentowy wzrost względem 2018 r. (7,4 proc.) był natomiast najwyższy od dwóch lat.
Dochód rozporządzalny to inaczej suma bieżących dochodów gospodarstw domowych z różnych źródeł, pomniejszona o podatki bezpośrednie (np. PIT) oraz składki na ubezpieczenia zdrowotne i społeczne. Innymi słowy, jest to kwota netto, którą do dyspozycji ma przeciętne gospodarstwo domowe w ciągu miesiąca.
Wzrost dochodu rozporządzalnego o 126 zł względem 2018 r. zbiegł się ze wzrostem wydatków o 65 zł. Warto jednak zwrócić uwagę, że ich nominalna wartość wyniosła 1252 zł, a wiec o 5,5 proc. więcej niż rok wcześniej. Tak dużego tempa wzrostu wydatków nie obserwowaliśmy od 2009 r.
Szybszy wzrost dochodów aniżeli wydatków sprawił, że średni udział wydatków w dochodzie rozporządzalnym wyniósł 68,8 proc. Dla porównania, 5 lat wcześniej było to 78,7 proc., 10 lat wcześniej 86,5 proc., a 15 lat wcześniej aż 95,5 proc.
Emeryci wcale nie na końcu
Oczywiście dochody i wydatki nie są takie same w poszczególnych grupach gospodarstw domowych. Jak wylicza GUS, najwięcej do dyspozycji mają osoby pracujące na własny rachunek (np. przedsiębiorcy). Wbrew pozorom w statystyce tej źle nie wypadają wcale gospodarstwa domowe emerytów. Na szarym końcu znajdują się renciści i rolnicy, choć ci drudzy mają zdecydowanie najniższe wydatki.
Po oczyszczeniu danych z wpływu inflacji, realny wzrost przeciętnego miesięcznego dochodu rozporządzalnego na osobę wyniósł 5 proc. To więcej niż w 2018 r. (4,3 proc.). Wzrost wydatków w ujęciu realnym wyniósł natomiast 3,1 proc.
Dwie największe kategorie wydatków niezmiennie stanowią żywność i mieszkanie. Wydatki na żywność i napoje bezalkoholowe odpowiadały średnio za 25,1 proc.. Stanowiły one od 21,1 proc. w gospodarstwach pracujących na własny rachunek poza gospodarstwem rolnym do 31,7 proc. w gospodarstwach rolników.
Z kolei udział wydatków na użytkowanie mieszkania lub domu i nośniki energii wyniósł przeciętnie 18 proc. Najniższy był w gospodarstwach domowych rolników (13,9 proc.), a najwyższy w gospodarstwach domowych rencistów (22,6 proc.).
Warto dodać, że to właśnie na podstawie badania budżetów gospodarstw domowych GUS opracowuje koszyk inflacyjny czyli strukturę wydatków, która stanowi podstawę do mierzenia inflacji. Dane na ten temat opublikowane zostały już w marcu.
| Kategoria | 2012 | 2013 | 2014 | 2015 | 2016 | 2017 | 2018 | 2019 | 2020 |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Żywność i napoje bezalkoholowe | 24,20 | 24,33 | 24,64 | 24,36 | 24,04 | 24,28 | 24,36 | 24,89 | 25,24 |
| Napoje alkoholowe i wyroby tytoniowe | 6,12 | 6,32 | 6,56 | 6,53 | 6,56 | 6,38 | 6,19 | 6,37 | 6,25 |
| Odzież i obuwie | 4,90 | 4,79 | 5,02 | 5,35 | 5,47 | 5,68 | 5,37 | 4,94 | 4,94 |
| Użytkowanie mieszkania i nośniki energii | 21,27 | 20,84 | 21,70 | 21,06 | 21,04 | 20,53 | 20,35 | 19,17 | 18,44 |
| Wyposażenie mieszkania i prowadzenie gospodarstwa domowego | 4,64 | 4,62 | 4,59 | 4,85 | 4,99 | 5,14 | 5,25 | 5,70 | 5,80 |
| Zdrowie | 5,01 | 5,03 | 5,22 | 5,20 | 5,45 | 5,56 | 5,69 | 5,12 | 5,29 |
| Transport | 9,09 | 9,42 | 9,24 | 9,02 | 8,72 | 8,63 | 8,74 | 10,34 | 9,89 |
| Łączność | 4,34 | 4,11 | 5,41 | 5,28 | 5,27 | 5,20 | 4,87 | 4,18 | 4,54 |
| Rekreacja i kultura | 7,79 | 7,89 | 6,36 | 6,42 | 6,63 | 6,89 | 6,92 | 6,44 | 6,62 |
| Edukacja | 1,15 | 1,17 | 1,17 | 1,04 | 1,01 | 0,97 | 1,00 | 1,07 | 1,15 |
| Restauracje i hotele | 6,42 | 6,36 | 4,56 | 5,24 | 5,04 | 5,23 | 5,71 | 6,20 | 6,12 |
| Inne towary i usługi | 5,07 | 5,12 | 5,53 | 5,65 | 5,78 | 5,51 | 5,55 | 5,58 | 5,72 |
| Ogółem | 100 | 100 | 100 | 100 | 100 | 100 | 100 | 100 | 100 |
| Źródło: GUS | |||||||||
Polska dochodami podzielona
Blisko dwie trzecie gospodarstw domowych dysponowało dochodem rozporządzalnym niższym niż 2000 zł miesięcznie. Z drugiej strony, więcej niż 1 na 100 gospodarstw miało na głowę ponad 6000 zł.
- W 2019 r. 61% gospodarstw domowych dysponowało
przeciętnym miesięcznym dochodem
rozporządzalnym na osobę wynoszącym poniżej 2000 zł
(67,3% w 2018 r.), 33,7% gospodarstw
domowych miało dochód od 2000 do 4000 zł na osobę
(28,3% w 2018 r.), 3,9% gospodarstw
dysponowało dochodem od 4000 do 6000 zł na osobę (3,0%
w 2018 r.), a 6000 zł lub więcej na
osobę miało 1,4% gospodarstw domowych (1,2% w 2018 r.)
– informuje GUS.
W raporcie o dochodach i wydatkach Polaków widać też zróżnicowanie geograficzne. Bez zaskoczeń – im większe miasto, tym większe dochody i wydatki.
Na dochodowej mapie Polski zdecydowanie wyróżnia się województwo mazowieckie, którego wynik podwyższa aglomeracja Warszawy. Wyniki wyższe od średniej krajowej odnotowano także w województwach pomorskim, dolnośląskim i śląskim. Zdecydowanie najgorzej sytuacja wyglądała natomiast w województwie podlaskim, gdzie przeciętny dochód rozporządzalny stanowił tylko 81 proc. krajowej średniej.
