Prawie co drugi Polak uważa swoją wiedzę o finansach za małą lub bardzo małą. Rośnie odsetek osób, które chciałyby, aby polska szkoła więcej robiła w obszarze edukacji ekonomicznej.
Jak wynika z badania "Poziom wiedzy finansowej Polaków 2021" przeprowadzonych na zlecenie Warszawskiego Instytutu Bankowości oraz Fundacji Giełdy Papierów Wartościowych, 49 proc. Polaków ocenia swoją wiedzę finansową jako „raczej małą” lub „bardzo małą”. Niestety, wzrósł za to poziom negatywnej samooceny w tym obszarze wśród młodych Polaków w wieku 18-24 lata – z 83 proc. do 90 proc.
Tylko 1 proc. Polaków uznaje swój poziom wiedzy finansowej za bardzo duży. To mniej niż w latach poprzednich – w 2019 r. było to 2 proc., w 2020 r. natomiast 3 proc. „Raczej dużą” samoocenę poziomu wiedzy finansowej wskazało 11 proc. ankietowanych wobec 9 proc. rok wcześniej i 7 proc. dwa lata wcześniej. Największy odsetek badanych określa swój poziom wiedzy jako przeciętny (38 proc.) lub raczej mały (35 proc.). Taka prawidłowość utrzymuje się od lat.
Wśród źródeł informacji o finansach i ekonomii wciąż dominuje Internet (59 proc.), który wyprzedza banki i inne instytucje sektora finansowego (54 proc.), media (49 proc.) i instytucje publiczne (34 proc.). Co ciekawe, szkołę lub uczelnie jako źródło wiedzy o finansach i ekonomii wskazał jedynie co trzeci ankietowany.
Z drugiej strony, aż 77 proc. badanych twierdzi, że to szkoła i nauczyciele mają do odegrania kluczową rolę w procesie edukacji finansowej – to większy odsetek niż w przypadku rodziców (49 proc.). czy mediów (47 proc.). Znacząco wzrósł także procent ankietowanych uważających, że edukacja finansowa powinna zaczynać się już w szkole podstawowej (60 proc. wobec 24 proc. w badaniu z 2020 r.). Dodatkowo, o ile w ubiegłym roku 8 proc. badanych wciąż nie widziało potrzeby wprowadzenia obowiązkowych zajęć z zakresu wiedzy finansowej na którymkolwiek z etapów nauczania, to w 2021 r., takiego zdania jest jedynie 3 proc.
Z cyberbezpieczeństwem na bakier
Wciąż ponad połowa badanych uważa, że ma niedobory wiedzy w zakresie cyberbezpieczeństwa. Jednocześnie aż 37 proc. sądzi, że nie posiada wystarczającej wiedzy w obszarze inwestowania. Dla porównania w 2019 r. było to jedynie 26 proc.
- W ciągu ostatniego roku większość Polaków zdecydowaną część swojego życia musiała przenieść do sieci. Praca zdalna, bankowość i zakupy online czy edukacja na odległość stały się naszą codziennością. W parze z tak dużą i zróżnicowaną aktywnością muszą iść odpowiednia świadomość i edukacja cyfrowa. Jednocześnie, warto aby w te wszystkie działania edukacyjne - również w obszarze finansów czy zasad funkcjonowania gospodarki - było zaangażowanych jak najwięcej podmiotów i środowisk – zarówno publicznych, prywatnych, jak i pozarządowych. Tylko w ten sposób będziemy w stanie sprostać tym wyzwaniom gospodarczym i cywilizacyjnym, które przed nami w najbliższych latach - powiedział Waldemar Zbytek, Prezes Warszawskiego Instytutu Bankowości.
WIB i Fundacja GPW wskazują, że pozytywnym trendem jest za to wzrost odsetka Polaków deklarujących bardzo dokładne czytanie dokumentacji przed podpisaniem umów z instytucjami finansowymi – z 32% w 2019 r. do 40% w 2021 r. Skrupulatniej do tak ważnej czynności jak zaciągnięcie zobowiązania podchodzą jednak kobiety niż mężczyźni – 44 proc. z nich czyta umowy bardzo dokładnie (przy 36 proc. mężczyzn).
Dlaczego Polacy nie chcą inwestować na GPW?
W ankiecie nie zabrakło także pytania dotyczącego samej giełdy. W ostatnich latach poziom samooceny Polaków w tym temacie nie uległ drastycznej zmianie. Jednocześnie aż 77 proc. badanych nie rozważa samodzielnego inwestowania.
- Rzeczywistość pandemiczna, w której znajdujemy się już od ponad roku w istotny sposób wpłynęła również na postrzeganie Polaków na kwestie związane z edukacją ekonomiczną. Rosnący popyt na wiedzę z zakresu inwestowania odzwierciedla również rekordowy wzrost otwieranych rachunków maklerskich i udział inwestorów indywidualnych w obrotach giełdowych (wzrost r/r z 12% do 25% w 2020) - powiedział dr Wojciech Nagel, Przewodniczący Rady Nadzorczej Fundacji GPW. - Podkreślić należy również, że respondenci zadeklarowali, że znają co najmniej jeden ze sposobów oszczędzenia długookresowego, a zdecydowanie dominującym w świadomości programem jest PPK. Pomimo zauważalnego wzrostu świadomości ekonomicznej Polaków konieczne są dalsze intensywne działania w tym obszarze w ścisłej współpracy administracji publicznej, NGO-s i podmiotów prywatnych sektora finansowego – dodał.
Na koniec ankietowanych zapytano też o obawy względem inwestowania na GPW. Na pierwszym miejscu znajduje się brak wystarczającej wiedzy (62 proc.), na drugim strach przed poniesieniem strat (37 proc.)., a na trzecim brak dostatecznego kapitału wyjściowego (36 proc.).
PPK coraz bardziej znane
W 2021 r. respondenci zadeklarowali za to, że znają co najmniej jeden ze sposobów oszczędzenia długookresowego. Wśród wskazań dominują Pracownicze Plany Kapitałowe (wzrost r/r z 74 proc. do 89 proc.) oraz Indywidualne Konta Emerytalne (wzrost r/r z 67 proc. do 71 proc.). Najwyższy odsetek zadeklarowanej rozpoznawalności dotyczy PPK wśród osób młodych (18-24 lata) – aż 96 proc.
Znajomość sposobów długookresowego oszczędzania i praktyka w tym zakresie różnią się, choć w porównaniu do 2020 r., spadł odsetek osób deklarujących brak długookresowego oszczędzania – z 39 proc. do 31 proc. Najczęściej deklarowanym sposobem jest IKE (wzrost r/r z 34 proc. do 38 proc.), z kolei jedynym narzędziem, które odnotowało spadek popularności jest IKZE (z 11 proc. do 4 proc.).
Z badania wynika również, że najbardziej preferowanym sposobem nabywania wiedzy finansowej pozostały bezpośrednie spotkania stacjonarne (wzrost r/r z 49 proc. do 60 proc.) – znacznie mniej jest zwolenników spotkań w formule online (12 proc.). Znacząco wzrosło zainteresowanie filmami edukacyjnymi i materiałami wideo (z 11 proc. do 40 proc., a wśród seniorów powyżej 65 lat nawet do 55 proc.). Osoby młode (18-24 lata), oprócz spotkań bezpośrednich najbardziej chcą nabywać wiedzę finansową poprzez aplikacje mobilne (48 proc.) oraz platformy e-learningowe (44 proc.).
Badanie „Poziom wiedzy finansowej Polaków 2021” przeprowadzone zostało na zlecenie WIB i FGPW przez firmę CBM Indicator na ogólnopolskiej reprezentatywnej próbie dorosłych 500 osób w dniach 22 lutego - 8 marca br. W badaniu zrealizowanym metodą telefoniczną udział wzięło 500 osób.
Michał Żuławiński
