Transformacja energetyczna kraju to jedno z najważniejszych wyzwań, a KPO przeznacza na ten cel znaczące fundusze. Nie jest to jedyny instrument finansowy, który ma umożliwić Polsce osiągnięcie neutralności klimatycznej do 2050 r. Jakie warunki muszą zostać spełnione, aby transformacja zakończyła się sukcesem?
Tegoroczny Europejski Kongres Finansowy stał się miejscem istotnych dyskusji na temat przyszłości polskiej energetyki. Polska weszła w proces zielonej transformacji, który obejmuje dekarbonizację wytwarzania energii i korzystanie z jej nowych, odnawialnych źródeł. Istotnym elementem jest także rozbudowa sieci energetycznej, magazynów energii oraz elektryfikacja przemysłu i transportu. Wspierać nas w tym procesie mają różnorodne instrumenty finansowe, wśród nich największa uwaga skupia się w tej chwili na Krajowym Planie Odbudowy, z którego Polska otrzyma 268 mld zł, z czego 154 mld zł przeznaczone są na pożyczki, a 113 mld zł na dotacje. O wyzwaniach i barierach, z jakimi boryka się Polska w procesie transformacji energetycznej, oraz zaplanowanych inwestycjach, które mogą przyczynić się do ich przezwyciężenia, dyskutowali uczestnicy panelu „KPO a transformacja energetyczna: na co pójdą pieniądze, kierunki rozwoju polskiej energetyki” zorganizowanego przez redakcję Bankier.pl.
Perspektywy rozwoju polskiej energetyki
Kierunek rozwoju sektora energetycznego jest wspólny dla całej Unii Europejskiej – ma stać się zielony. Możliwości jest coraz więcej: rynek OZE rośnie w bardzo szybkim tempie, poza farmami fotowoltaicznymi i wiatrowymi, na lądzie i morzu, pojawiają się nowe technologie takie jak wodór, za jakiś czas w Polsce może być wykorzystywana energia atomowa. Priorytetem jest odejście od paliw kopalnych.
– Rdzeniem odnawialnych źródeł energii pozostaną energetyka wiatrowa i fotowoltaika, ale interesujemy się każdym projektem prowadzącym do zrównoważonego rozwoju energetycznego – mówił wiceprezes zarządu Energi SA.
Roman Szyszko zapewnił, że Energa zamierza konsekwentnie realizować swoją strategię rozwoju.
– Transformacja energetyczna trwała przed KPO, KPO ją wspomaga, ale ona będzie trwać także po KPO. To transparentność i zdolność do konsekwentnej realizacji projektów są kluczowe dla pokonania wyzwań regulacyjnych, których nie brakuje – przekonywał ekspert.
– Priorytetem są dla nas rozwiązania o charakterze sieciowym, takie jak dostęp do sieci i możliwość podłączania odnawialnych źródeł energii. Konieczność wyłączania źródeł energetycznych, którą obserwujemy już teraz, będzie rosła, a antidotum na to są magazyny energii, niekoniecznie takie o bardzo dużej skali. Te w skali mikro mogą mieć z punktu widzenia zarządzania o wiele większe znaczenie. Efektywne magazynowanie nadprodukcji energetycznej będzie jednym z najważniejszych wyzwań przyszłości – dodał Roman Szyszko.
Banki chętne do współpracy
Postępowi zazieleniania się polskiej gospodarki wnikliwie przygląda się sektor bankowy, który jest gotowy, aby być częścią tej przemiany.
Magdalena Zmitrowicz wskazała, że bank Pekao S.A. jest zaangażowany we wszystkie formy finansowania projektów energetycznych, od wody, przez ląd, po solary i biogazownie.
– Mamy ogromną wiedzę i doświadczenie w tych dziedzinach. Chociaż nie mamy jeszcze doświadczenia w atomie, jesteśmy gotowi się uczyć i czerpać wiedzę z różnych źródeł. Tym, czego nam brakuje, a jest dla nas kluczowe z perspektywy finansowania, są sieci przesyłowe. Te projekty chcielibyśmy widzieć na tapecie komitetu kredytowego – zaznaczyła wiceprezes banku.
Magdalena Zmitrowicz zwróciła także uwagę na inną ważną rolę banków, jaką jest wspieranie małych i średnich przedsiębiorstw w procesie transformacji energetycznej.
– To jest gigantyczny skok dla naszych mniejszych firm. Musimy dopilnować, żeby miały one dostęp do finansowania i wiedzy, gdzie pozyskać środki oraz jak opracowywać projekty. Dokumentacje muszą być kompletne i dobrze przygotowane, bo bez tego nie jesteśmy w stanie rozpocząć finansowania – przypominała.
Zdaniem Michała H. Mrożka polska gospodarka stoi przed historyczną szansą na rozwój i osiągnięcie wiodącej roli wśród gospodarek unijnych, a drogą do tego będzie skuteczna transformacja energetyczna.
– KPO odgrywa kluczową rolę w kontekście finansowania inwestycji energetycznych, które mają wynieść około 60 mld zł rocznie, z czego 1/3 pochodzić będzie z funduszu, pozostawiając 40 mld zł do sfinansowania przez sektor bankowy. Czy jesteśmy w stanie to sfinansować? Moim zdaniem bez problemu – zapewniał wiceprezes zarządu ING Banku Śląskiego.
Ekspert podkreślił, że instytucje bankowe w Polsce przygotowują się do finansowania różnych obszarów sektora energetycznego, w tym ciepłownictwa, które do tej pory było nieco zapomniane.
– Ciepłownictwo jest kluczowym elementem, który wymaga uwagi, zwłaszcza w kontekście efektywności energetycznej na poziomie miast – powiedział.
Michał H. Mrożek wspomniał również o znaczeniu rynków kapitałowych, rynków dłużnych oraz funduszy specjalistycznych jako alternatywnych źródeł finansowania dla transformacji energetycznej.
– Uruchomienie KPO znacząco poprawiło sentyment wśród inwestorów międzynarodowych do inwestowania w polskie aktywa – argumentował wiceprezes ING.
Nie tylko KPO
Kluczową rolę w realizacji Krajowego Planu Odbudowy odgrywa Bank Gospodarstwa Krajowego, który negocjuje warunki wdrożenia z poszczególnymi ministerstwami. BGK będzie zarządzał ok. 30 mld euro z KPO, wspierając duże i małe przedsięwzięcia energetyczne poprzez instrumenty pożyczkowe i dotacyjne. Środki będą rozdysponowane pomiędzy osiem obszarów działania.
– Umowa na kwotę 8,9 mld euro została podpisana w kwietniu, to środki przeznaczone na transformację energetyczną jednostek samorządu terytorialnego. Samorządy mogą składać wnioski i otrzymywać finansowanie oprocentowane na 0 proc. w przypadku inwestycji niezarabiających na siebie lub na 1 proc. w przypadku inwestycji zarabiających – relacjonowała Marta Postuła, pierwsza wiceprezes zarządu BGK.
Kolejnym dużym projektem są inwestycje offshore'owe na kwotę 4,8 mld euro, w sprawie których trwają negocjacje z Ministerstwem Aktywów Państwowych. BGK negocjuje również umowy na 16,2 mld euro z Ministerstwem Klimatu i Środowiska, które mają wspierać szeroko pojętą transformację energetyczną, w tym projekty OZE, magazyny energii oraz budowę i dostosowanie mocy przesyłowych.
Marta Postuła wyraźnie podkreśliła, że KPO nie jest jedynym instrumentem, którym dysponuje BGK, służącym wsparciu firmy w transformacji energetycznej. Kolejny to mechanizmy gwarancyjne dla przedsiębiorstw oraz kredyt ekologiczny.
– Mamy dwa instrumenty gwarantujące do 80 proc. kwoty kapitału kredytu dla MŚP oraz midcaps. Gwarancja Ekomax dotyczy rozwiązań efektywnych energetycznie, tj. m.in. wspiera termomodernizację posiadanych budynków, natomiast gwarancja Biznesmax Plus jest m.in. na ekoinnowcje. Kolejnym produktem oferowanym przez BGK jest kredyt ekologiczny, realizowany ze środków programu Fundusze Europejskie dla Nowoczesnej Gospodarki. W tym przypadku MŚP oraz midcaps wnioskuje o kredyt w banku komercyjnym, następnie zwraca się do BGK o premię ekologiczną, dzięki której może uzyskać umorzenie części kapitału – między 25 a 80 proc. To produkty realizowane z nowej perspektywy UE, które są istotnym wsparciem dla przedsiębiorców – wyjaśniała wiceprezeska BGK.
BGK również
z programów regionalnych, realizowanych ze środków Funduszy Europejskich wdraża
produkty, które wspierają transformację energetyczną.
Wyzwania i bariery
Mimo funduszy na finansowanie zielonych inwestycji, których zdaniem ekspertów nie zabraknie, wyzwania pozostają. Mikołaj Budzanowski z Grupy Boryszew wskazał na trudności przedsiębiorstw produkcyjnych związane z regulacjami i opłacalnością projektów.
– Mamy w sumie w grupie 35 fabryk, więc wiemy, jak bardzo wrażliwa jest np. produkcja jednej tony aluminium, stali czy chemii, żeby ulokować ją na rynku i sprzedać. Problem cenowy to pierwszy, z którym mamy dziś do czynienia. Ale kluczowa bariera polega na tym, że projekty energetyczne, mimo że mają wydane pozwolenia na budowę i przyłącza, nie zawsze są rentowne, a żaden inwestor nie sfinansuje inwestycji, które nie są z jego punktu widzenia opłacalne – przekonywał Mikołaj Budzanowski.
Innym czynnikiem negatywnie wpływającym na rynek są zmiany regulacyjne, które wprowadzają niepewność i zmniejszają bankowalność projektów.
Grupa Boryszew przeprowadza wspólne inwestycje z międzynarodowymi partnerami, takimi jak Schneider Electric i Standard Cycling. Zainwestowała w startup, który będzie operatorem magazynów paneuropejskich na terenie Szwecji, Polski, Włoch, Hiszpanii oraz Niemiec. Planuje budowę magazynów energii.
– Co z tego, jeśli brakuje odpowiednich regulacji, zapewniających stabilność tych projektów? – pytał prezes Boryszew Green Energy & Gas.
– Dotychczasowe modele finansowe zakładały pewność przychodów na poziomie 30-35 proc., pod warunkiem wygrania aukcji. Nowe regulacje wprowadzają jednak większą nieprzewidywalność, zmuszając projekty do zarabiania na arbitrażu i bieżącym tradingu. To czyni większość projektów magazynowania energii niebankowalnymi – podkreślił Budzanowski.
Zdaniem Pawła Olechnowicza, który jako prezes Grupy Lotos zdobył ogromne doświadczenie w kwestii transformacji przedsiębiorstwa, realizując z powodzeniem program 10+ obejmujący organizację gigantycznego finansowania, negocjacje z 17 bankami i uzyskanie kredytu w wysokości 2,15 mld dol. – kolejną przeszkodą jest brak kompetentnych pracowników, którzy będą w stanie realizować projekty odpowiedzialnie i skutecznie, co pozwoli bankom na finansowanie takich przedsięwzięć bez obaw.
– Organizowanie pakietu finansowego dla Lotosu było niesamowicie trudne i skomplikowane. Każdy bank trzeba było przekonać do naszych warunków i uzyskać ich akceptację. Sukces tego projektu to w 100 proc. zasługa ludzi, którzy przy nim pracowali – wspominał Paweł Olechowicz.
– Banki nie będą miały problemu, żeby podejść rzetelnie do propozycji przedstawianych przez kompetentnych ludzi. To ludzie tworzą to, co jest dobre, i ludzie mogą też wszystko zniweczyć – podsumował.
Bez wątpienia transformacja energetyczna to ogromne wyzwanie. Kluczowe dla jej przebiegu są dobrze przygotowane projekty, skoordynowane działania, stabilne wsparcie finansowe, jasne regulacje oraz zaangażowani pracownicy. To gwarancja sukcesu i szansa dla Polski.
