46 proc. Rumunów uważa, że w czasach komunizmu „żyło się lepiej”, a 48 proc. jest zdania, że reżim komunistyczny był „dobry dla Rumunii” – wynika z sondażu INSCOP. „To połączenie mitologizacji przeszłości i rozczarowania teraźniejszością” – powiedział PAP socjolog Remus Stefureac.
Według sondażu ośrodka INSCOP 48,1 proc. badanych uważa, że reżim komunistyczny Nicolae Ceaucescu był „dobry dla Rumunii”, a 42,2 proc. jest przeciwnego zdania. W 2013 r. liczby te wynosiły - odpowiednio - 45,5 proc. i 44,7 proc.
46,4 proc. Rumunów uważa, że przed upadkiem komunizmu w 1989 r. w kraju żyło się lepiej niż dzisiaj, a 34,2 proc.- że gorzej. 13,7 proc. badanych uznaje, że było „tak samo”.
Sondaż został przeprowadzony przez INSCOP Research na zlecenie portalu News.ro. Badanie przeprowadzono metodą wywiadu telefonicznego CATI w dniach 20-27 listopada na grupie 1100 osób.
„Przyczyny takich ocen to mieszanka szeregu czynników, zarówno obiektywnych, jak subiektywnych oraz psychologicznych” – ocenił w rozmowie z PAP dyrektor INSCOP Remus Stefureac. „Z jednej strony mamy do czynienia z mitologizacją przeszłości. Dla starszych osób często jest to po prostu wspomnienie czasów, kiedy byli młodzi. Złe wspomnienia zacierają się” – wskazał socjolog.
„Zaskakujące jest, że często pozytywne oceny wypowiadają młodzi ludzie, którzy nie doświadczyli życia w komunizmie. Ale można od nich usłyszeć, że wtedy każdy miał pracę, mieszkanie, zapewniony byt. Są to pewne pozbawione pełnego kontekstu wyobrażenia na temat tego, jak wyglądało życie w komunizmie. Często opierają się one - na przykład - na nostalgicznych przekazach, które można usłyszeć od starszych członków rodziny. Gdy nakłada się to na rzeczywistość, trudności z odnalezieniem się w gospodarce rynkowej, taki model wydaje się atrakcyjny” – dodał rozmówca PAP.
Jak zaznaczył, pomimo tego że obiektywnie obecna sytuacja gospodarcza i poziom życia są bezwzględnie o wiele wyższe, ludzie formułują swoje oceny przez pryzmat własnych doświadczeń z ostatnich lat – szeregu kryzysów gospodarczych, pandemii koronawirusa, rozczarowania klasą polityczną itd.
„Tego czynnika nie można nie doceniać. To głębokie niezadowolenie z teraźniejszości, trudne doświadczenia ekonomiczne, inflacja, poczucie rozczarowania elitami politycznymi, rosnące rozwarstwienie społeczne wynikające z niesprawiedliwego podziału majątku narodowego” – powierdział Stefureac.
Na pewno znaczenie mają też braki w procesie edukacji, niejednoznaczne oceny komunizmu, brak debaty na temat. „W tym sensie część odpowiedzialność spoczywa na naszych elitach intelektualnych, które niejako zmęczyły się edukowaniem społeczeństwa w tym zakresie” – ocenił socjolog.
Paradoksalnie, jak zauważył, narracje idealizujące „czasy słusznie minione” można znaleźć - na przykład - w sieciach społecznościowych sympatyzujących ze środowiskami skrajnej prawicy, w partiach antysystemowych. „Komunizm Ceaucescu miał mocny rys suwerenistyczny i tę narrację wykorzystują dzisiaj te środowiska” – wyjaśnił ekspert.
Od Rumunów rzeczywiście często można usłyszeć, że „Ceaucescu jaki był, taki był, ale spłacił cały dług zagraniczny, wybudował metro, budował fabryki, nie ugiął się przed Sowietami itd.”. „Nie jestem jego fanem, ale jak patrzę na dzisiejszych polityków, to myślę, że byłby lepszy” – to również zdanie, które można często usłyszeć w Rumunii.
„Nostalgia za czasami komunizmu to nie jest wyłącznie zjawisko rumuńskie. Podobne trendy mają miejsce także w innych krajach byłego bloku socjalistycznego i to wynika z jednej strony z mitologizacji czasów, które już słabo się pamięta i trudności, z którymi ludzie zmagają się w obecnej rzeczywistości” – mówi szef INSCOP.
Z Bukaresztu Justyna Prus
