Dynamicznie rośnie suma pieniędzy wydawanych na badania i rozwój w Polsce. Na przełomie 2018 i 2019 r. kwota ta wzrosła o ponad 17 proc. Wśród sektorów najwięcej na innowacje przeznaczają przedsiębiorcy - 63 proc. całkowitych nakładów, na drugim miejscu jest sektor szkolnictwa wyższego (36 proc.), najmniej przeznacza rząd - 1 proc. Zobacz 12 wykresów o innowacjach w Polsce.
1. Coraz więcej pieniędzy na innowacje
Z roku na rok rośnie suma pieniędzy przeznaczanych na badania i rozwój w Polsce – na koniec 2019 r. było to 7 mld euro. Stanowi to wynik o 17,1 proc. wyższy niż jeszcze przed rokiem. Pomimo to Polska nadal jest poniżej średniej unijnej pod względem wysokości nakładów na badania i rozwój w porównaniu do PKB – wynika z raportu "Innowacyjność Polski" przygotowanym przez Polski Fundusz Rozwoju.
Różnica pomiędzy średnimi nakładami na innowacje w krajach Unii Europejskiej a Polską w ciągu ostatnich pięciu lat systematycznie zmniejsza się, podkreślają autorzy raportu.
2. Polska na drugim miejscu pod względem wzrostu wydatków na badania i rozwój w UE
W latach 2004 - 2019 wysokość wydatków na badania i rozwój w przeliczeniu na jedną osobę wzrosła w Polsce o 411 proc. Wynik ten daje drugie miejsce na tyle 27 krajów UE. Pierwsze miejsce zajmuje Bułgaria, ze wzrostem o 430 proc. Warto zauważyć, że średni wzrost dla 27 krajów unijnych wynosił 75 proc. – wynika z raportu „Innowacyjność Polskiej gospodarki” przygotowanego przez Ignacego Morawskiego i Alicję Defratykę.
3. Niskie zatrudnienie przy pracach badawczo-rozwojowych
Na tle innych państw Unii Europejskiej Polska pasuje się za połową stawki pod względem liczby osób zatrudnianych przy pracach badawczo-rozwojowych (R&D). W naszym kraju w R&D pracowało 70,1 na 10 tys. osób na koniec 2018 r., według raportu "Innowacyjność Polski" przygotowanym przez Polski Fundusz Rozwoju. Dla porównania w Dani odsetek wynosi blisko 160, natomiast w Austrii jest na poziomie około 150.
4. Wnioski na blisko 21 mld zł. Duże firmy korzystają z dofinansowań
Na przestrzeni lat 2015-2021 duże firmy w Polsce złożyły wnioski o dofinansowanie na łączną kwotę 20,99 mld zł. O najwyższe kwoty z udziałem dużych przedsiębiorstw składano wnioski do programów: Demonstrator, Strategmed, Biostrateg oraz Innotabor – czytamy w raporcie "Finansowanie działalności B+R w dużych firmach i potencjał absorpcji w kolejnej perspektywie finansowej" Narodowego Centrum Badań i Rozwoju.
5. Brak doświadczenia nie jest przeszkodą
Jednocześnie pozostając w temacie źródeł finansowania działalności badawczo-rozwojowej nie sposób nie wspomnieć, że wbrew pozorom to nie duże przedsiębiorstwa są głównymi beneficjentami programów unijnych. Jak podkreśla NCBR, wielkość firmy nie determinuje sukcesu na drodze do uzyskania dotacji. Potwierdzeniem tego są dane o beneficjentach Programu Operacyjny Inteligentny Rozwój (POIR), który jest głównym źródłem finansowania działań B+R w przedsiębiorstwach.
6. Innowacyjność przy wydobywaniu węgla
Najbardziej aktywne innowacyjne są przedsiębiorstwa przemysłowe zajmujące się wydobywaniem węgla kamiennego i brunatnego (58,8 proc.), wytwarzaniem czy przetwarzaniem koksu i produktów rafinacji ropy naftowej (55,1 proc.) oraz produkcją podstawowych substancji farmaceutycznych, oraz leków (54,1 proc.).
Z kolei wśród przedsiębiorstw usługowych zdecydowany prym wiodą firmy należące do działu: badania naukowe i prace rozwojowe (81,5 proc.) oraz reasekuracja, oraz fundusze emerytalne (70,8 proc.). Zdecydowanie niższym odsetkiem może pochwalić się branża związana z oprogramowaniem i doradztwem w zakresie informatyki (36,3 proc.). Widoczna jest zdecydowana przepaść pomiędzy pierwszym i drugim a trzecim miejscem w zestawieniu.
W Bankier.pl o innowacjach:
Autorzy raportu "Innowacyjność Polski" zaznaczają, że GUS za przedsiębiorstwo aktywne innowacyjnie uznaje takie, które w badanym okresie wprowadziło przynajmniej jedną innowację produktową lub procesów biznesowych, lub realizowało w tam okresie przynajmniej jeden projekt innowacyjny, który został przerwany lub zaniechany w trakcie badanego okresu (niezakończony sukcesem) lub nie został do końca tego okresu ukończony (tzw. jest kontynuowany).
7. Podlasie, Podkarpacie i Mazowsze z największą liczbą innowacyjnych firm przemysłowych
Na firmy aktywne innowacyjnie możemy popatrzeć też z perspektywy geograficznej. Podlasie (30,7 proc.), Podkarpacie (28,4 proc.) i Mazowsze (24,1 proc.) są województwami, w których występuje najwyższe skupisko przedsiębiorstw przemysłowych aktywnych innowacyjnie. Natomiast najwięcej firm usługowych aktywnych innowacyjnie jest w województwie małopolskim (20 proc.), mazowieckim (17,6 proc.) oraz pomorskim (17,1 proc.).
8. Najwięcej pieniędzy na innowacje w Polsce pochodzi od firm
Blisko 4,5 mld euro wydał sektor przedsiębiorstw na badania i rozwój w 2019 r. Stanowi to 63 proc. całkowitej wartości nakładów poniesionych w Polsce. Na drugim miejscu pod względem sumy pieniędzy przeznaczonych na innowacje jest sektor szkolnictwa wyższego – 36 proc. Z kolei udział sektora rządowego w sumie wydatków na badania i rozwój stanowi 1 proc.
Warto zwrócić uwagę, że zdecydowana większość firm (91 proc.) w latach 2017-2019 finansowało działalność innowacyjną ze środków własnych. Natomiast przedsiębiorstwa, które używają zewnętrznych źródeł finansowania korzystają przede wszystkim z kredytów bankowych, pożyczek lub leasingu – 38 proc. oraz środków z funduszy UE – 25 proc. Nieco na mniejszą skalę firmy korzystają z pieniędzy z budżetu państwa – 14 proc. Wśród źródeł finansowania działalności innowacyjnej można wymienić jeszcze środki z funduszy kapitału ryzyka (4 proc.) oraz inne niż fundusze europejskie środki pozyskane z zagranicy (3 proc.).
9. Polska poza połową pod względem eksportu produktów high-tech
Polska jest na 16. miejscu wśród państw Unii Europejskiej pod względem udział eksportu produktów wysokiej technologii w eksporcie ogółem. W 2018 r. wskaźnik ten stanowił 8,4 proc. „Co ciekawe w 2007 r. Polska była na ostatnim 27 miejscu z udziałem wynoszącym zaledwie 3 proc. W ciągu 11 lat przeskoczyła o 11 miejsc” – podkreślają autorzy raportu „Innowacyjność Polskiej gospodarki”.
10. Rośnie udział eksportu produktów high-tech w eksporcie ogółem
Pozostając w temacie eksportu produktów wysokiej technologii warto zauważyć, że Polska zajmuje trzecie miejsce pod względem wzrostu udziału eksportu high-tech. Pomiędzy 2007 a 2018 r. eksport high-tech zwiększył się o 5,4 punkty procentowe (z 3 proc. do 8,4 proc.) i był to trzeci najwyższy wzrost wśród krajów Unii Europejskiej za Irlandią (wzrost o 9 pkt) i Łotwą (wzrost o 6,6 pkt) – wynika z raportu „Innowacyjność Polskiej gospodarki”.
11. Niewiele zgłoszeń patentowych w Polsce
Polska była na 21. miejscu pod względem liczby zgłoszeń patentowych w 2020 r. Najwięcej wniosków o patent złożonych zostało w Luksemburgu – 629,3 zgłoszeń na milion mieszkańców. To zdecydowanie powyżej średniej wśród 27 państw Unii Europejskiej, która wynosi 147,2 zgłoszenia na milion osób.
12. Polityka spójności a nakłady na innowacje w firmach
Jak wyglądałyby nakłady na działalność badawczo-rozwojową w przedsiębiorstwach bez unijnej polityki spójności? Byłyby zdecydowanie niższe – wynika z raportu „Wpływ wsparcia działalności badawczo-rozwojowej w polityce spójności 2014-2020 na konkurencyjność i innowacyjność gospodarki - I etap: badanie w trakcie wdrażania”. Na wykresie poniżej przedstawiona jest symulacja jak wyglądałyby środki przeznaczone na działalność B+R bez polityki spójności.
„Wyniki symulacji wskazują jednoznacznie pozytywny wpływ interwencji na wielkość nakładów sektora przedsiębiorstw na działalność B+R. Dzięki interwencji z funduszy unijnych wskaźnik ten przekroczy próg 1 proc. w relacji do PKB po roku 2021. W latach 2020-2022, a więc w okresie kiedy dofinansowanie ze środków unijnych jest najwyższe, dodatkowy wpływ interwencji wynosi średnio 0,34 p.p” – czytamy w raporcie.
„Jednocześnie należy zauważyć, że łączna suma środków unijnych i dofinansowania krajowego przekracza wzrost wydatków na B+R. Dzieje się tak na skutek efektu wypierania, tzn. część inwestycji w badania i rozwój i tak miałaby miejsce, nawet w przypadku braku dofinansowania” – podkreślają autorzy raportu.
Dominika Florek
