Gdy podatnik nie założy księgi podatkowej lub zaniecha jej prowadzenia, grozi mu odpowiedzialność karna skarbowa. Zależnie od ciężaru czynu będzie to przestępstwo lub wykroczenie skarbowe.
Potwierdzenie tych słów znajdujemy w art. 60 § 1 k.k.s.: "kto wbrew obowiązkowi nie prowadzi księgi, podlega karze grzywny do 240 stawek dziennych".
Obowiązek prowadzenia ewidencji wynika przede wszystkim z ustaw (m.in. podatkowych). Istnieje jednak grupa ksiąg, których prowadzenie reguluje rozporządzenie ministra finansów. Chodzi np. o rejestr opłaty skarbowej, podatku od spadków i darowizn oraz podatku od czynności cywilnoprawnych. Sposób prowadzenia innych ksiąg jest wyszczególniony wyłącznie w rozporządzeniu; mówimy tu o ewidencji wyposażenia, pożyczek i zastawionych rzeczy przeznaczonej dla podatników prowadzących lombardy etc. Obowiązek prowadzenia księgi wynika także z umowy, gdy jej prowadzenie powierzono osobie uprawnionej, przykładowo - doradcy podatkowemu.
Jeżeli mamy do czynienia z ewidencją podatkową, to brak zapisów przez kolejnych 25 dni miesiąca kwalifikujemy jako nieprowadzenie księgi. Jeżeli będzie to podatek rozliczany rocznie, to takie zaniechanie traktujemy jako nierzetelne prowadzenie księgi. Za nieprowadzenie księgi przyjmuje się również prowadzenie podatkowej księgi przychodów i rozchodów zamiast ksiąg rachunkowych.
Z wykroczeniem podatkowym mamy do czynienia w kwestiach mniejszej wagi, tzn. w myśl art. 53 § 8 k.k.s. "wykroczeniem skarbowym, które w konkretnej sprawie, ze względu na jej szczególne okoliczności - zarówno przedmiotowe, jak i podmiotowe - zawiera niski stopień społecznej szkodliwości czynu, w szczególności gdy uszczuplona lub narażona na uszczuplenie należność publicznoprawna nie przekracza ustawowego progu z § 6, a sposób i okoliczności popełnienia czynu zabronionego nie wskazują na rażące lekceważenie przez sprawcę porządku finansowoprawnego".
Zatem sytuacja taka powstaje, gdy ktoś nie prowadzi pomocniczej ewidencji lub nie prowadzi jej przez krótki czas, jeżeli rozmiary działalności wskazują, że księga obejmuje niewielką ilość mniej istotnych zapisów albo czasowe nieprowadzenie księgi było wynikiem trudnej sytuacji materialnej tudzież osobistej.
(na podst.: Rzeczpospolita)
