Światowa Organizacja Zdrowia ogłosiła nową strategię, która zakłada 50% wzrost cen wyrobów tytoniowych, alkoholu i słodkich napojów do 2035 roku. Wpływy z wyższych podatków miałyby zwiększyć finansowanie opieki zdrowotnej w czasach rosnącego zadłużenia państw na całym świecie.
Strategia "3 by 35" została zaprezentowana w ubiegłym tygodniu i zakłada zwiększenie nakładów na zdrowie poprzez wzrost opodatkowania produktów tytoniowych, alkoholu i słodzonych napojów. WHO postuluje podniesienie cen tych grup o 50%, co ma zostać osiągnięte najpóźniej w 2035 r.
Ograniczenie konsumpcji alkoholu i słodkich napojów
Celem zmian jest ograniczenie konsumpcji problematycznych artykułów, które prowadzą do epidemii chorób niezakaźnych (NCD), takich jak nowotwory, choroby serca czy cukrzyca, odpowiadających za 75% zgonów na całym świecie. Według WHO wzrost cen o 50% może zapobiec 50 milionom przedwczesnych zgonów na przestrzeni najbliższych 50 lat.
Podatki zdrowotne są jednym z najskuteczniejszych narzędzi, jakie mamy. Ograniczają one spożycie szkodliwych produktów i generują dochody, które rządy mogą reinwestować w opiekę zdrowotną, edukację i ochronę socjalną. Czas działać. — powiedział dr Jeremy Farrar, zastępca dyrektora generalnego ds. promocji zdrowia i zapobiegania chorobom oraz kontroli WHO.
Ambitny bilion dolarów
Inicjatywa WHO zakłada zebranie 1 biliona dolarów w ciągu kolejnych 10 lat. Organizacja zauważa, że w latach 2012-2022 blisko 140 krajów podniosło podatki od wyrobów tytoniowych, co doprowadziło do wzrostu realnych cen średnio o ok. 50%. Pomimo tego, że w państwach, które zdecydowały się na takie działania, spada konsumpcja, a dochody rządów rosną, to niektórzy wciąż stosują preferencje podatkowe dla "niezdrowych" branż, a to podważa politykę zdrowotną.
W Polsce tzw. podatek cukrowy obowiązuje od 1 stycznia 2021 r. i docelowo miał na celu promowanie prozdrowotnych wyborów wśród konsumentów przez zniechęcenie ich do spożycia słodkich napojów. Dodatkową opłatą objęto produkty z dodatkiem cukrów, substancji słodzących (słodziki takie jak np. aspartam, ksylitol itd.) oraz kofeiny lub tauryny. Wpływy z podatku trafiają głównie do NFZ, a nowe regulacje doprowadziły do mocnego wzrostu cen napojów bezalkoholowych i spadku ich sprzedaży.
Ministerstwo nie planuje zmian
Poprosiliśmy Ministerstwo Finansów o komentarz do działań WHO i wskazanie, czy w resorcie prowadzone są prace związane ze wzrostem opodatkowania konkretnych grup produktów. Odpowiedź zamieszczamy w całości:
Na gruncie ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług towary, których dotyczy nowa inicjatywa WHO tj. wyroby tytoniowe i napoje alkoholowe są opodatkowane stawką podstawową (23%). W przypadku napojów bezalkoholowych, do niektórych z nich stosowana jest stawka obniżona w wysokości 5% - chodzi o napoje mleczne, roślinne (na bazie zbóż czy orzechów) oraz napoje bezalkoholowe, w których udział masowy soku owocowego, warzywnego lub owocowo-warzywnego wynosi nie mniej niż 20% składu surowcowego. Pozostałe napoje bezalkoholowe, tj. takie, które nie spełniają ww. kryteriów, opodatkowane są stawką VAT w wysokości 23%.
Podkreślić należy, że przepisy dotyczące podatku od wartości dodanej (w Polsce funkcjonującego jako podatek od towarów i usług) podlegają harmonizacji na terytorium Unii Europejskiej, co oznacza dla państw członkowskich obowiązek zapewnienia zgodności przepisów krajowych z przepisami prawa unijnego, w tym przede wszystkim z dyrektywą VAT oraz orzecznictwem Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej. Objęcie prawa krajowego w zakresie opodatkowania podatkiem od wartości dodanej obowiązkiem harmonizacji z prawem unijnym powoduje, że Polska, podobnie jak inne państwa członkowskie UE, nie posiada nieograniczonej swobody kreowania własnych rozwiązań w tym przedmiocie. Powyższe dotyczy również stawek podatku VAT, w odniesieniu do których przepisy unijne wyznaczają ich poziomy i limity stosowania.
Obecnie nie są prowadzone prace mające na celu wprowadzenie zmian w systemie stawek VAT w zakresie towarów, których dotyczy inicjatywa WHO.
Ponadto obecnie w Ministerstwie Finansów nie są prowadzone prace mające na celu podniesienie stawek akcyzy na papierosy. Od 1 marca 2025 r. weszła w życie zmiana ustawy o podatku akcyzowym, którą urealniono stawki akcyzy m.in. na wyroby tytoniowe w tym papierosy. Obowiązująca zmiana obejmuje podwyższenie części kwotowej stawki akcyzy na papierosy, (r/r) w latach 2025-2027:
w 2025 r.- 25% - od 1 marca 2025 r.
w 2026 r. - 20%
w 2027 r. - 15%.
Zatem już obowiązująca mapa drogowa w sprawie podwyżek akcyzy na papierosy jest zgodna z apelem WHO. - Wydział Prasowy, Biuro Komunikacji i Promocji Ministerstwa Finansów
AD
