Drzwi i okna, oprócz podstawowej swej funkcji ochrony
przed wiatrem, deszczem i śniegiem, powinny chronić przed łatwym
wejściem włamywacza do pomieszczenia oraz zminimalizować straty, na
jakie jesteśmy narażeni na skutek różnych działań związanych z
kradzieżą, zniszczeniem lokalu lub mienia w nim zgromadzonego.
Na rynku istnieje wielu producentów wyrobów budowlanych, w tym
wyspecjalizowanych tylko w produkcji stolarki okiennej, drzwiowej,
żaluzji ochronnych. W oznaczeniach swych wyrobów stosują nie tylko nazwę
handlową, ale także przywołują skomplikowany system norm i certyfikatów
potwierdzających odpowiednią klasę bezpieczeństwa antywłamaniowego,
odporności ogniowej, termicznej i akustycznej.
Polska Norma, Aprobata Techniczna i Certyfikat
Polskie Normy Budowlane są ustalane oraz aktualizowane przez Polski
Komitet Normalizacyjny. Jednostką certyfikacyjną jest Instytut Techniki
Budowlanej, do zadań którego należy między innymi przeprowadzanie
procedur o nadanie Aprobaty Technicznej (AT), Europejskiej Aprobaty
Technicznej (ETA), opracowywanie Rekomendacji Technicznych (RT ITB),
Świadectw ITB wyrobu do jednostkowego zastosowania (JS ITB). Podstawowe
rodzaje dokumentów określających cechy produktów przeznaczonych do
stosowania w budownictwie to Polskie Normy (PN) i Aprobaty Techniczne
(AT). Określa się w nich, jakie cechy powinien mieć produkt przeznaczony
do konkretnego celu.
Aprobaty Techniczne wydawane są na podstawie
Rozporządzenia Ministra Infrastruktury w sprawie sposobów deklarowania
zgodności wyrobów budowlanych oraz sposobu znakowania ich znakiem
budowlanym. Aprobata techniczna może być udzielona dla wyrobu
budowlanego, dla którego nie ustanowiono Polskiej Normy wyrobu lub
wyrobu budowlanego, dla którego właściwości użytkowe, odnoszące się do
wymagań podstawowych, różnią się w sposób istotny od właściwości
określonych w Polskiej Normie wyrobu.
Aprobaty Techniczne ITB udzielane są na wniosek
producenta lub grupy producentów wyrobu budowlanego, a w przypadku
zestawu wyrobów budowlanych – na wniosek podmiotu kompletującego zestaw.
Aprobaty Techniczne ITB udzielane są na okres 5 lat z możliwością
przedłużenia na następny okres. W aprobacie można także wprowadzić
zmianę. Aprobata techniczna określa przeznaczenie, właściwości
techniczne i warunki użytkowania oraz potwierdza bezpieczeństwo
konstrukcji.
Certyfikat stwierdza zgodność wyrobu z deklarowanymi przez wytwórcę
określonymi w normach właściwościami. Certyfikaty wydawane są na okres 3
lat. Element wyprodukowany, zakupiony i zamontowany w okresie ważności
certyfikatu zachowuje ważność na cały okres eksploatacji. Utrata
certyfikatu następuje w przypadku dokonania zmian konstrukcyjnych lub w
przypadku zmiany przepisów. Tabliczka znamionowa certyfikatu, która jest
zazwyczaj przyklejona do wyrobu, zawiera informacje: nazwę wyrobu,
numer klasyfikacji, rodzaj normy, według której dokonano klasyfikacji,
nazwę producenta, numer certyfikatu, nazwę jednostki wydającej
certyfikat.
Europejską Aprobatę Techniczną wydaje się po przeprowadzeniu badań według odpowiedniej procedury zgodności. Wyroby budowlane mogą być oznaczone znakiem CE.
Rekomendacje Techniczne ITB wydawane są dla wyrobów o
powtarzalnych rozwiązaniach technicznych, a także wyrobów, które nie
podlegają ustawowym wymaganiom o wyrobach budowlanych lub wyrobów
wprowadzonych do użytkowania oznaczonych znakiem B lub CE.
Świadectwa ITB określają przydatność wyrobu do jednostkowego zastosowania.
Wyroby, co do których nie jest wymagany certyfikat na znak
bezpieczeństwa wyrobu, muszą uzyskać certyfikat zgodności lub deklarację
zgodności z Polską Normą lub Aprobatą Techniczną. Zgodność produktu
ocenia się według systemu certyfikacji zgodności lub deklaracją
zgodności.
Certyfikacja zgodności to procedura kontroli produktu, w wyniku której
może on otrzymać certyfikat zgodności z Polską Normą lub Aprobatą
Techniczną lub znak bezpieczeństwa.
Deklaracja zgodności jest oświadczeniem producenta, że jego produkt jest zgodny z Polską Normą bądź Aprobatą Techniczną.
Według polskich przepisów, producent jest zobowiązany do umieszczenia na
swoim produkcie wszystkich wymaganych polskim prawem znaków atestowych.
Znakiem świadczącym o tym, że dany towar został poddany procedurze
atestacji według Polskich Norm Budowlanych i Aprobat Technicznych, jest
znak budowlany „B”.
Z chwilą przystąpienia Polski do Unii Europejskiej do obrotu handlowego
zostały dopuszczone materiały oznaczone znakiem „CE”, który oznacza, że
wyrób jest zgodny ze zharmonizowaną normą europejską lub Europejską
Aprobatą Techniczną. Znak „CE” nie oznacza jakości wyrobu, lecz świadczy
on jedynie o tym, że dany wyrób spełnia wymagania dotyczące
bezpieczeństwa użytkowania, ochrony zdrowia i ochrony środowiska.
Klasy odporności na włamanie
Spotykane w handlu klasy odporności na włamanie spełniały wymogi
określone w normie PN-90/B-92270 z roku 1990 i nieanulowanej do tej
pory. Stąd w sklepach można spotkać wyroby zarówno z klasyfikacją zgodną
z dyrektywą Unii Europejskiej, jak i starą Polską Normą. Według tej
Normy klasy odporności na włamanie oznaczone są literowo A, B, C i nie
znajdują prostego, bezpośredniego przełożenia na klasy odporności norm
europejskich. Wynika to z dokumentów normatywnych i metod badań.
Europejski Komitet Normalizacyjny (CEN) przyjął w 1997
r., a dopiero dwa lata później opublikował pakiet norm przeznaczonych do
tymczasowego stosowania w okresie 3 lat. Jednakże po tym czasie
niewiele uczyniono i okres tymczasowości przedłużono. Normy przeznaczone
do tymczasowego stosowania oznaczane są jako ENV. W Polsce normy
tymczasowe zostały włączone do katalogu Polskich Norm i są oznaczone
jako PN-ENV. W roku 2006 wprowadzono do katalogu Polskich Norm normy
oznaczone jako PN-ENV 1627:2006, PN-ENV 1628:2006, PN-ENV 1629:2006 i
PN-ENV 1630:2006. Obecnie wszystkie badania określające klasę odporności
na włamanie dla okien, drzwi i żaluzji wykonuje się zgodnie z
metodologią zawartą w tych normach.
ENV 1627 określa wymagania i klasyfikację dla
właściwości dotyczących odporności na włamanie drzwi, okien oraz żaluzji
i ma zastosowanie do wyrobów posiadających następujące sposoby
otwierania: rozwieranie, przechylanie, składanie, rozwieranie –
uchylanie, górne lub dolne zawieszenie, przesuwanie poziome lub pionowe
oraz zwijanie. Dla badania odporności przeszkleń drzwiowych norma ta
odwołuje się do innej normy PN-EN 356.
ENV 1628 określa metodę badania dla wyznaczenia
odporności na obciążenie statyczne w celu oceny właściwości
przeciwwłamaniowych okien, drzwi i żaluzji.
ENV 1629 wyznacza metodę badania dla określenia
odporności na obciążenie dynamiczne w celu oceny właściwości
przeciwwłamaniowych okien, drzwi i żaluzji.
ENV 1630 podaje metodę badania dla określenia odporności
na próby włamania ręcznego w celu oceny właściwości przeciwwłamaniowych
okien, drzwi i żaluzji, niezależnie od materiału, z jakiego zrobiono te
wyroby, oraz przedstawia zestawy narzędzi.
Normy przejściowe zostaną zastąpione opracowanymi już normami właściwymi, co jest zapowiedziane na ten rok.
Wskazane wyżej normy zawierają między innymi definicje odporności na
włamania elementów przeciwwłamaniowych, klasy odporności, stanu
zamknięcia i czasu oporu.
Odporność na włamania to właściwość okna, drzwi,
żaluzji, polegająca na stawianiu oporu próbom wtargnięcia do chronionego
pomieszczenia lub obszaru wskutek zastosowania fizycznej przemocy, gdy
za pomocą określonych z góry narzędzi zostaje uszkodzone lub zniszczone
okno, drzwi albo żaluzja,
Elementy przeciwwłamaniowe to kompletne,
funkcjonujące elementy, które stanowią opór przy wtargnięciu dokonanemu
przy użyciu siły fizycznej wspomaganej przez określone z góry narzędzia,
Klasa odporności to poziom odporności na próby włamania, którą ma zapewnić okno, żaluzja, drzwi
,
Stan zamknięcia – wyróżnia się dwa stany –
pierwszy to taki, w którym okno, drzwi lub żaluzja są zabezpieczone w
taki sposób, że mogą być otwarte od wewnątrz bez klucza i bez
jakiegokolwiek uszkodzenia, ale nie mogą być one otwarte od strony
ataku; drugi to są zabezpieczone w taki sposób, że nie mogą być otwarte z
obydwu stron bez klucza lub urządzenia elektrycznego i bez
jakiegokolwiek uszkodzenia.
Czas oporu określany jest jako czas roboczy osoby
badającej i przeprowadzającej próbę włamania ręcznego, liczony łącznie z
czasami zmiany narzędzi krótszymi niż 5 s każdy.
Według podstawowej normy PN-ENV 1627 dla okien, drzwi i żaluzji wyróżnia
się sześć klas odporności – od 1 do 6. Zabezpieczenia zaliczane do klas
od 1 do 3 powinny stanowić wystarczającą przeszkodę dla przypadkowego
włamywacza, ale już dla bardziej doświadczonego i przygotowanego do
włamania, niestety, nie. Zabezpieczenia objęte klasą od 4 do 6 mają
stanowić skuteczną ochronę dla przypadkowego włamywacza i stanowić
solidny opór dla doświadczonego i dobrze przygotowanego włamywacza.
Klasa 1 – bez badań na włamania ręczne, drzwi przy użyciu fizycznej
przemocy kopiąc nogą, naciskając ramieniem, podnosząc lub wyrywając
drzwi bez użycia jakichkolwiek narzędzi,
Klasa 2 – czas oporu – minimum 3 min. Próba otwarcia drzwi przy użyciu
prostych narzędzi, takich jak wkrętak, szczypce, klin, młotek,
Klasa 3 – czas oporu – minimum 5 min. Włamywacz próbuje wejść używając dodatkowego śrubokręta i łomu,
Klasa 4 – czas oporu minimum 10 min. Włamywacz do sforsowania drzwi
używa elektronarzędzi zasilanych akumulatorowo, młotka, siekiery, dłuta,
łomu,
Klasa 5 – czas oporu – 15 min. Włamywacz użyje narzędzi elektrycznych,
na przykład wiertarki, wyrzynarki czołowej, szlifierki kątowej z dyskiem
o średnicy do 125 mm,
Klasa 6 – czas oporu – minimum 20 min. Używa elektronarzędzi, ale
większej mocy, w tym szlifierki kątowej z dyskiem o średnicy maksymalnej
do 230 mm.
Szyby zainstalowane w oknach i drzwiach powinny spełniać, w zależności
od klasy odporności wyrobu, wymagania przewidziane według normy PN-EN
356:2000 „Szkło w budownictwie. Szyby ochronne. Badania i klasyfikacja
odporności na ręczny atak”. Rozróżnia się trzy rodzaje szyb. Grupa
pierwsza to szyby o zwiększonej odporności na przebicie i rozbicie –
szyby bezpieczne i szyby o podwyższonej odporności na włamanie. Grupa
druga to szyby odporne na ostrzał z broni palnej. Trzecia grupa to szyby
o zwiększonej odporności na działanie fali detonacyjnej. Dodatkowo w
każdej grupie występują klasy szyb. Dla rozważań o zabezpieczeniu domów
rozpatrzone zostaną szyby z grupy pierwszej.
Szyby o zwiększonej odporności na przebicie i rozbicie dzieli się na 10
klas o narastającej odporności. Badania przeprowadza się zgodnie z
normami europejskimi.
Klasa szyb 01, 02, P1 – mieszkania, szkoły, biura,
Klasa szyb P1, P2 – domy wolno stojące, okna parterów bloków
mieszkalnych, witryny hoteli i biur, obiekty handlowe o małej wartości
chronionej, hale sportowe, kioski,
Klasa szyb P3,P4 – witryny salonów hoteli i biur, obiekty handlowe o znacznej wartości chronionej, wille,
Klasa szyb P5, P6 – muzea, sklepy z antykami, galerie sztuki, zakłady
psychiatryczne, sale operacyjne banków, kantory, sklepy o dużej wartości
chronionej, ekskluzywne wille,
Klasa P7, P8 – zakłady i sklepy jubilerskie, banki, obiekty specjalne, wystawy obiektów handlowych o dużej wartości chronionej.
Dalej Drzwi, rolety i okna antywłamaniowe:
Drzwi antywłamaniowe
Drzwi uważa się za antywłamaniowe, jeśli w stanie zamkniętym i zaryglowanym zapobiegają przez określony czas oporu próbom włamania z użyciem przemocy fizycznej, a fakt ten jest potwierdzony certyfikatem. Zwykłe drzwi wyposażone we wkładkę o podwyższonej odporności na włamanie nie czynią z nich drzwi antywłamaniowych. Drzwi antywłamaniowe w stosunku do zwykłych drzwi znacznie dłużej wytrzymują próby otwarcia lub wyważenia. Powinny być zamontowane w wejściu do mieszkania, domu oraz w przejściu z garażu do domu, jeżeli drzwi garażowe wyposażone są w zwykły zamek. W domu z gankiem lub wiatrołapem, jako pierwsze drzwi niekiedy stosowane są zwykłe drzwi, a dopiero jako kolejne zastosowane są drzwi antywłamaniowe. Takie rozwiązanie jest niekorzystne, gdyż włamywacz po pokonaniu pierwszych zwykłych drzwi, za ich zasłoną może w miarę swobodnie otwierać główne drzwi do budynku. Przeszklenia montowane w drzwiach wejściowych nie pogarszają ich cech bezpieczeństwa, pod warunkiem że zastosowane w nich oszklenie będzie o odpowiednio wysokiej klasie odporności.
Rolety antywłamaniowe
Konstrukcyjnie niewiele różnią się od zwykłych rolet zabezpieczających. Do ich produkcji używa się materiałów o wyższej wytrzymałości mechanicznej – stali nierdzewnej, ekstrudowanego aluminium albo aluminium wypełnionego żywicą, co wzmacnia konstrukcję. Dodatkowo wzmocnione są specjalnymi elementami zabezpieczającymi przed wyrwaniem z prowadnicy oraz podniesieniem z zewnątrz. Prawidłowo zamontowane prowadnice rolet powinny być głęboko zakotwione w murze. Roleta powinna być uzupełniona o rygle, zamek oraz blokady antywyważeniowe. W handlu praktycznie niedostępne.
Okna antywłamaniowe
Okna antywłamaniowe powinny mieć szyby o podwyższonej odporności na
stłuczenia oraz odpowiednie okucia, które są wyposażone dodatkowo w
trzpienie i zaczepy utrudniające podważenie narożników, nakładki
zapobiegające rozwierceniu trzpienia klamki, klamki zamykane na klucz
lub blokowane przyciskiem, zabezpieczenie zawiasu dolnego, zastosowaną
specjalnie wyprofilowaną listwę przyszybową utrudniającą wypchnięcie
szyby.
Warunki, w których okna antywłamaniowe antywłamaniowymi nie są
Stolarka okienna obecnie jest bardzo szczelna i często powoduje
zakłócenia w wentylacji grawitacyjnej w mieszkaniu. Warunkiem prawidłowo
działającej wentylacji grawitacyjnej jest otwór wentylacyjny do komina i
nawiew. Brak jednego z tych elementów powoduje zgromadzenie wilgoci,
zaroszenie ścian, powstanie pleśni. Producenci okien wychodzą naprzeciw
tej niedogodności, stosują tzw. rozszczelnienie lub montują specjalne
nawiewniki sterowane ręcznie lub automatycznie. Zamknięcie okna w
rodzaju rozszczelnienie powoduje powstanie szczeliny pomiędzy ramą okna i
skrzydłem. W szczelinę można włożyć narzędzie – wkrętak, łom, wbić
klin. Okno, pomimo wszystkich elementów antywłamaniowych, w tym momencie
traci warunki certyfikatu. Dzieje się tak dlatego, że badania okien
odbywają się w stanie pełnego zamknięcia i dla takiego stanu wydawany
jest certyfikat przez ITB. Okna nie są badane w stanie zamknięcia
rozszczelnienie. Jeżeli producent zlecił do badań okno bez rodzaju
zamknięcia roszczelnienie lub z zamontowanymi nawiewnikami i tak został
wystawiony certyfikat, to okno nie jest już antywłamaniowe w myśl normy
badawczej i zostają naruszone warunki certyfikatu. Producent może
zgłosić do badań takie okno, zostanie ono przebadane i prawdopodobnie
otrzyma niższą klasę odporności na włamanie. Producent występujący o
ustalenie klasy odporności na włamanie powinien określić precyzyjnie,
który ze stanów zamknięcia przewiduje dla swojego wyrobu.
Zatem, jak postąpi ubezpieczyciel, jeżeli powstanie szkoda w przypadku
włamania przez okno antywłamaniowe, potwierdzone certyfikatem, gdy to
okno zostawimy w położeniu rozszczelninie?
Montaż
Montaż stolarki musi być solidny. Ościeżnica powinna być zamontowana w
solidnym murze. Użyty materiał na budowę ściany nie może być delikatny
lub wykonany np. z płyt gipsowo-kartonowych. W takim przypadku
włamywaczowi łatwiej będzie wypchnąć drzwi czy okno nawet z kawałkiem
ściany aniżeli zajmować się otwieraniem. Zdarza się – niestety – że
nawet gdy istnieje solidny mur, monterzy montując ościeżnice oszczędzają
na kotwach, wkrętach, ale nie oszczędzają na piance montażowej.
Zleceniodawca powinien korzystać z autoryzowanego montera, z którym
producent ma podpisaną umowę o wykonywanie tego typu usług. Powinien
także otrzymać od firmy wykonawczej potwierdzenie, że montaż był
prawidłowy. Stolarka powinna być zamontowana zgodnie z technologią
przewidzianą przez producenta. Ma to znaczenie, gdyż pozwala spełnić
warunki otrzymania gwarancji producenta oraz spełnić wymagania w
zakresie montażu, jakich żąda ubezpieczyciel udzielając ochrony
ubezpieczeniowej. Ubezpieczyciele chętnie podnoszą zarzut
nieprawidłowego montażu.
Zakupy
Najlepiej dokonywać zakupów bezpośrednio u producenta lub jego
przedstawiciela, który zawarł z nim umowę o współpracy. Przy zakupie
drzwi należy zwrócić uwagę, czy wybrany model może być montowany tylko
na klatkach schodowych w budynkach wielomieszkaniowych czy również na
zewnątrz budynku, chodzi tu o warstwę termoizolacyjną, ponieważ na
drzwiach bez takiego zabezpieczenia będzie się wytrącała wilgoć po
stronie wewnętrznej.
Zawsze należy żądać oryginalnej gwarancji i jej warunków. W Ogólnych
Warunkach Gwarancji (o.w.g.) znajdziemy zakres gwarancji, uprawnienia
gwarancyjne, terminy gwarancji – z reguły 12 lub 24 miesiące, ale są i
dłuższe – wyłączenia gwarancji, kiedy producent nie ponosi
odpowiedzialności. Wszystkie powyższe dane powinny być zamieszczone w
Karcie Gwarancyjnej wyrobu. Niezależnie od gwarancji producent ponosi
także odpowiedzialność na zasadzie rękojmi. Gwarancja tzw. dożywotnia to
jedynie tani chwyt reklamowy, gdyż części mechaniczne, np. zawiasy, w
sposób naturalny ulegają zużyciu. Sprzedawcy często wykorzystują
niewiedzę klientów w zakresie skomplikowanych norm bezpieczeństwa i
zdarza im się przesadzać w opowieściach na temat odporności
antywłamaniowej okien, drzwi i żaluzji. Przyznana klasa odporności na
włamanie dla danego wyrobu obejmuje wszystkie elementy jednocześnie,
ościeżnicę, zamki, zawiasy, wkładkę i całe dodatkowe wyposażenie.
Przyznana klasa odporności dotyczy całego, kompletnego wyrobu, a nie
jego pojedynczych elementów. Opowieści sprzedawców, że okno ma szybę
klasy P-4 i przez to jest antywłamaniowe, są fałszywe. Certyfikat
wydawany jest dla wyrobu i przy zakupie stolarki antywłamaniowej zawsze
należy go żądać, a sprzedawca nie ma prawa nam odmówić. Przy zawieraniu
ubezpieczenia ubezpieczyciel może, a nawet powinien żądać okazania
certyfikatu, na tej podstawie może udzielić z tego tytułu znaczącej
zniżki składki ubezpieczeniowej.
Józef Hanusiak
