22 maja 2009 r. weszła w życie ustawa z dnia 5 marca 2009 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych (Dz.U. Nr 69, poz. 587). Nowelizacja wprowadziła m.in. zmianę zasad zaliczania w koszty uzyskania przychodów wpłat na fundusz szkoleniowy, wydatków poniesionych przez podatników na tzw. prace rozwojowe, zmianę definicji małego podatnika, podniosła limit jednorazowej amortyzacji przysługujący małym podatnikom i podatnikom rozpoczynającym działalność gospodarczą. Nie zmieniła się natomiast stawka podatku dla osób prawnych. Od 1 stycznia 2010 r. do 31 grudnia 2010 r. stawka CIT nadal będzie wynosiła 19 proc. podstawy opodatkowania. Na jej obniżkę przedsiębiorcy będą musieli jeszcze poczekać.
Wpłaty na fundusz szkoleniowy jako koszt uzyskania przychodów
Narastający kryzys gospodarczy zmusił rząd do podjęcia stanowczych kroków w walce z jego następstwami. Choć w głównej mierze postanowienia dotyczyły Kodeksu pracy, nie odbyło się bez zmian w przepisach podatkowych. 22 sierpnia zaczęły obowiązywać przepisy tzw. Ustawy antykryzysowej. Ustawa z 1 lipca 2009 o łagodzeniu skutków kryzysu ekonomicznego dla pracowników i przedsiębiorców (Dz.U. Nr 125, poz. 1035) przyznała firmom m.in. prawo do zaliczania w poczet kosztów podatkowych wpłat na fundusz szkoleniowy. Nadano nową treść art. 15 ust. 4a ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (Dz.U. z 2000 r. Nr 54, poz. 654, z późn. zm., dalej: ustawa o CIT).
Zgodnie ze zmianami w ustawie o CIT, zebrane na koncie funduszu środki mogą być wydatkowane zarówno na szkolenia, jak i finansowanie lub współfinansowanie kosztów kształcenia ustawicznego pracowników i pracodawców. Ważne, aby wydatki dotyczyły roku ich wpłaty lub roku następnego. W innym razie u pracodawcy powstanie przychód. Kosztem w tym wypadku mogą być tylko odpisy na fundusz. Wydatków na kształcenie sfinansowane ze środków funduszu przedsiębiorca nie odliczy. W przeciwnym razie doszłoby do dwukrotnego obciążenia kosztów z tego samego tytułu.
W obawie przed nadużyciami, ustawodawca wprowadził pewne mechanizmy "neutralizujące" koszty podatkowe w zakresie wpłat na fundusz. Prawo do zaliczenia wpłat do kosztów uzyskania przychodów przedsiębiorca utraci, jeżeli:
- środki zebrane w funduszu nie zostaną wykorzystane w roku, w którym zostały wpłacone do tego funduszu, lub w ciągu roku podatkowego następującego po tym roku albo
- środki zostaną wydatkowane niezgodnie z przepisami ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy, albo
- fundusz szkoleniowy zostanie zlikwidowany.
Powyższe sytuacje spowodują, że pracodawca będzie zobowiązany zaliczyć do przychodów podatkowych środki zakładowego funduszu szkoleniowego w części uznanej za koszt uzyskania przychodów. Mówi o tym art. 12 ust. 1 pkt 5b ustawy o CIT (a także art. 14 ust. 2 pkt 13 ustawy o PIT).
Nowe zasady rozliczania kosztów prac rozwojowych
Na mocy przepisów ustawy zmieniającej, od 22 maja 2009 r. podatnicy mają prawo wybierać sposób zaliczenia kosztów prac rozwojowych do kosztów podatkowych. Zanim nowela weszła w życie, przedsiębiorca mógł zaliczać poniesione koszty prac rozwojowych do kosztów podatkowych tylko w roku podatkowym, w którym zostały zakończone, o ile nie mogły być uznane za wartości niematerialne i prawne. Po zmianie regulacji koszty prac rozwojowych mogą być zaliczane do kosztów podatkowych:
- w miesiącu, w którym zostały poniesione, albo począwszy od tego miesiąca w równych częściach w okresie nie dłuższym niż 12 miesięcy, albo
- jednorazowo w roku podatkowym, w którym zostały zakończone, albo
- poprzez odpisy amortyzacyjne dokonywane zgodnie z art. 22m ust. 1 pkt 3 od wartości niematerialnych i prawnych, o których mowa w art. 22b ust. 2 pkt 2.
Trzeba pamiętać, że odpisy amortyzacyjne od poniesionych kosztów zakończonych prac rozwojowych uznanych za wartości niematerialne i prawne nie mogą być dokonywane krócej niż 12 miesięcy.
Nowe zasady rozliczania kosztów prac rozwojowych dotyczą prac rozwojowych, rozpoczętych po 1 stycznia 2009 roku. Mają umożliwić przedsiębiorcom pełne i bieżące rozliczenie ponoszonych kosztów prac rozwojowych już w trakcie ich trwania.
| W myśl definicji zawartej w art. 2 pkt 3 ustawy z 8 października 2004 r., o zasadach finansowania nauki (Dz.U. z 2008 r. Nr 169, poz. 1049), do kosztów prac rozwojowych mogą być zaliczone m.in.: koszty wynagrodzeń osób zatrudnionych przy danych pracach rozwojowych, koszty aparatury i sprzętu, gruntu i budynku bądź ich części oraz wartości niematerialnych i prawnych wykorzystywanych do tych prac, koszty ekspertyz i opinii wykorzystywanych wyłącznie w tych pracach, jak też koszty zużytych materiałów, energii i inne koszty operacyjne poniesione bezpośrednio przy prowadzeniu danych prac rozwojowych. Prace rozwojowe mogą być finansowane w całości bądź w części dotacji. |
Nowa definicja małego podatnika
Zgodnie z nowym brzmieniem art. 5a pkt 20 ustawy o CIT (art. 4a pkt 10 ustawy o PIT), mały podatnik to taki podatnik, u którego wartość przychodu ze sprzedaży (wraz z kwotą należnego podatku od towarów i usług) nie przekroczyła w poprzednim roku podatkowym wyrażonej w złotych kwoty odpowiadającej równowartości 1.200.000 euro. Poprzedni limit wynosił 800.000 euro. Przeliczenia kwot wyrażonych w euro dokonuje się według średniego kursu euro ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski na pierwszy dzień roboczy października poprzedniego roku podatkowego, w zaokrągleniu do 1.000 zł. Kurs z tego dnia wyniósł 4,2228 zł. Oznacza to, że w 2010 roku statusu małego podatnika nie stracą ci podatnicy, u których wartość przychodu ze sprzedaży łącznie z kwotą należnego podatku od towarów i usług za 2009 r. nie przekroczyła kwoty 5.067.000 zł. W 2009 r. limit ten wynosi 4.053.000 zł.
Status małego podatnika zezwala na korzystanie z preferencji podatkowych, szczególnie w zakresie:
|
Wyższy limit jednorazowej amortyzacji
W ramach wspomnianego już pakietu antykryzysowego, podwojono limit dla jednorazowej amortyzacji. Podwyższona do 100.00 euro granica dotyczy inwestycji poczynionych w latach 2009 i 2010. Zgodnie z opublikowaną 1 października br. tabelą kursów średnich Narodowego Banku Polskiego, w zaokrągleniu do 1.000 zł. na 2010 r. kwota ta wyniesie 422.000 zł.
Referencją objęto nie tylko małe firmy oraz firmy, które rozpoczęły/rozpoczną działalność w latach 2009-2010, a również te, które powstały w 2008 roku. Stanowią o tym dodane: art. 38d ustawy o CIT oraz art. 52f ustawy o PIT.
| Jednorazowy odpis amortyzacyjny stosuje się względem środków trwałych z grupy 3-8 KŚT, z wyłączeniem samochodów osobowych. Metoda jednorazowej amortyzacji stanowi pomoc de minimis. |
Nowe formularze CIT
1 stycznia 2010 r. zaczną obowiązywać nowe, opracowane przez Ministerstwo Finansów, wzory deklaracji podatkowych obowiązujących w zakresie podatku dochodowego od osób prawnych. Będą to m.in. formularze dotyczące należności licencyjnych oraz dywidend (kolejno: art. 21 ust. 1 i art. 22 ust. 1 ustawy o CIT). Zmiany polegają przede wszystkim na uproszczeniu obowiązków w zakresie sprawozdawczości. Przykładowo, płatnicy, w tym banki, nie będą musieli już składać setek deklaracji CIT-10R (deklaracja o wysokości pobranego zryczałtowanego podatku dochodowego od podatników podatku dochodowego od osób prawnych niemających siedziby lub zarządu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej). Wystarczy, że złożą jedną zbiorczą deklarację CIT-10Z. Resort finansów wprowadził również nowy formularz dla polskich podatników CIT-6R. Wszystkie nowe wzory będą miały zastosowanie do dochodów osiągniętych (strat poniesionych) od 1 stycznia 2010 r.
| Pobierz aktualne druki i formularz |
Zmiany w zakresie rozliczania używania samochodu służbowego do celów prywatnych
Zdaniem fiskusa osoba wykorzystująca samochód służbowy do celów prywatnych uzyskuje nieodpłatną korzyść, powinna być zatem z tego tytułu opodatkowana. To nie wymysł resortu finansów, ale ogólna tendencja obserwowana w krajach członkowskich. W wielu państwach UE jest już pobierany taki podatek. Z reguły jego wielkość zależy od wartości pojazdu.
Wróćmy jednak do polskiego ustawodawcy. Zgodnie z projektem nowelizacji ustaw podatkowych, pracodawca ma co miesiąc dopisywać do przychodu pracownika, który używa samochód służbowy również w celach prywatnych, kwotę w wysokości 0,5% wartości początkowej pojazdu przyjętej dla celów amortyzacj. W przypadku gdy szef nie będzie mógł jednoznacznie stwierdzić, który pracownik korzysta ze służbowego samochodu po godzinach pracy i w jakim stopniu, będzie zobligowany dopisywać do swojego przychodu 1% wartości auta. Z oczywistych powodów propozycja ta spotkała się z falą protestów. Nadal nie wiadomo jak nowy obowiązek podatkowy wpłynie na obciążenia w zakresie podatku VAT, ubezpieczeń społecznych i zdrowotnych. Resort finansów oddala oskarżenia. W jego ocenie to jedyny sposób na uporządkowanie spraw dotyczących użytkowania pojazdów służbowych do celów osobistych. Pracodawcy znaleźli sposób na uniknięcie nowego obowiązku opodatkowania pracowników. Wielu szefów decyduje się na ustalenie dużo wyższego niż dotychczas limitu na paliwo. Jak wskazują eksperci podatkowi, takie rozwiązanie ma też swoje wady. Główny minus jest taki, że prywatne użytkowanie samochodu, które nie jest objęte opłatą lub ryczałtem na paliwo, powinno być rozliczane osobno. I na to z pewnością zwróci uwagę fiskus, który zapowiada intensyfikację kontroli w tym zakresie.
Niejasne perspektywy
Ustawodawca przyzwyczaił nas do corocznej zmiany przepisów ustaw podatkowych, w tym również ustawy o CIT. Ze względu na recesję, zmiany zostały wprowadzone już w maju i w sierpniu. Jednak te, które wywołują najwięcej emocji wśród podatników, zaczną obowiązywać od 1 stycznia 2010 roku. Na plus trzeba odnotować wprowadzenie nowych odliczeń podatkowych, zwiększenie limitów dla małego podatnika oraz jednorazowej amortyzacji. Nawet jeśli to ostatnie jest zabiegiem okresowym. Na pochwałę zasługuje również uproszczenie starych i wprowadzenie nowych wzorów deklaracji. Jak jednak ocenić pomysł Ministerstwa Finansów w sprawie opodatkowania pojazdów służbowych używanych przez pracowników do celów prywatnych? Jedni twierdzą, że potrzeba nam jasnych zasad opodatkowania, ograniczających nadużycia i patologie, drudzy, że to kolejny wymysł „niedobrego” fiskusa. Podobnie jak w wielu innych przypadkach, ile głów, tyle opinii.
Paweł Wachowski
p.wachowski@firma.bankier.pl
