Jednym z poważniejszych problemów Unii Europejskiej jest zagrożenie ubóstwem wśród dzieci. Z danych Eurostatu wynika, że są one bardziej narażone na niedostatek i biedę. Bardziej nawet niż osoby starsze. W UE przeciętnie 28% dzieci w wieku do 17 lat dotyka problem niedostatku lub biedy. To o 10 p. proc. więcej niż w przypadku osób starszych w wieku powyżej 65 lat.
Zagrożenie ubóstwem lub niedostatkiem w UE to poważny problem. Bieda biedzie nierówna, dlatego przyjmuje się, że biedny to osoba, która spełnia 3 warunki:
- Osiąga dochód niższy od 60% mediany dochodów w danym kraju na głowę w gospodarstwie domowym już po transferach socjalnych (w Polsce będzie to ok. 800 zł netto)
- Znajduje się w stanie deprywacji materialnej, tzn. nie stać jej na opłacenie rachunków na ogrzanie mieszkania, jeden tydzień wakacji raz w roku, samochód lub nie stać ich na spożycie mięsa przynajmniej 2 razy w tygodniu,
- Ma trudności ze znalezieniem pracy, w ich gospodarstwie domowym wśród dorosłych występuje przewaga osób bezrobotnych.
| Ryzyko ubóstw i wykluczenia socjalnego w podziale na grupy wiekowe w UE w 2014 roku w % | ||||||
|---|---|---|---|---|---|---|
| Państwo | Ogółem | Poniżej 16. roku życia | Od 16-tego do 24. roku życia | Od 25-tego do 49. roku życia | Od 50-tego do 64. roku życia | Powyżej 65 lat |
| Austria | 19,2 | 23,8 | 21,2 | 17,7 | 19,7 | 15,7 |
| Belgia | 21,2 | 22,3 | 27,2 | 20,5 | 21,7 | 17,3 |
| Bułgaria | 40,1 | 45,2 | 40,9 | 35,4 | 36,8 | 47,8 |
| Szwajcaria | 16,4 | 17,6 | 15,6 | 12,9 | 14,3 | 25,8 |
| Cypr | 27,4 | 24,6 | 32,1 | 26,3 | 29,0 | 27,2 |
| Czechy | 14,8 | 19,3 | 17,3 | 13,7 | 15,6 | 10,7 |
| Niemcy | 20,6 | 19,3 | 23,9 | 20,1 | 24,0 | 17,4 |
| Dania | 17,9 | 14,4 | 38,2 | 18,8 | 14,5 | 10,8 |
| Strefa Euro | 23,4 | 25,3 | 30,0 | 23,8 | 25,0 | 15,9 |
| Estonia | 26,0 | 23,5 | 23,2 | 21,2 | 29,5 | 35,0 |
| Grecja | 36,0 | 36,0 | 51,0 | 37,3 | 40,4 | 23,0 |
| Hiszpania | 29,2 | 35,4 | 38,7 | 31,2 | 30,4 | 12,9 |
| UE 27 | 24,4 | 27,4 | 31,6 | 23,8 | 25,4 | 17,7 |
| Finlandia | 17,3 | 15,5 | 27,2 | 15,4 | 16,6 | 17,0 |
| Francja | 18,5 | 21,4 | 26,2 | 18,0 | 20,4 | 10,1 |
| Węgry | 31,8 | 42,1 | 37,7 | 29,9 | 33,8 | 19,0 |
| Irlandia | 27,6 | 29,0 | 42,0 | 25,1 | 31,0 | 13,5 |
| Islandia | 11,2 | 14,0 | 11,5 | 12,7 | 7,8 | 7,3 |
| Włochy | 28,3 | 31,9 | 36,5 | 30,1 | 27,3 | 20,2 |
| Litwa | 27,3 | 28,5 | 28,7 | 23,4 | 27,8 | 31,9 |
| Luksemburg | 19,0 | 25,7 | 26,2 | 17,6 | 20,4 | 6,4 |
| Łotwa | 32,7 | 34,5 | 32,7 | 27,5 | 33,8 | 39,3 |
| Malta | 23,8 | 30,9 | 24,1 | 20,9 | 23,3 | 23,3 |
| Holandia | 16,5 | 17,0 | 26,2 | 15,8 | 19,9 | 6,9 |
| Norwegia | 13,5 | 11,7 | 33,5 | 12,0 | 9,3 | 9,9 |
| Polska | 24,7 | 27,4 | 31,3 | 22,3 | 27,9 | 18,2 |
| Portugalia | 27,5 | 30,8 | 34,8 | 25,4 | 31,2 | 21,1 |
| Rumunia | 39,5 | 49,6 | 48,6 | 36,4 | 37,5 | 33,2 |
| Szwecja | 16,9 | 16,3 | 31,5 | 15,6 | 11,4 | 16,5 |
| Słowenia | 20,4 | 17,6 | 21,5 | 18,1 | 26,5 | 20,1 |
| Słowacja | 18,4 | 23,4 | 21,1 | 17,5 | 18,2 | 13,4 |
| Wielka Brytania | 24,1 | 30,8 | 33,1 | 21,1 | 22,4 | 19,3 |
| Źródło: Eurostat, opracowanie Bankier.pl. | ||||||
W UE warunki te przeciętnie spełnia 25% dorosłych w wieku od 18 do 65 lat, 18% osób w wieku powyżej 65 lat oraz 28% nastolatków i dzieci w wieku do 17 lat.
Przeczytaj także
Wysoki odsetek dzieci zagrożonych wynika z tego, że najczęściej problem niskich dochodów lub materialnej deprywacji dotyczy rodzin wielodzietnych. To zwiększa zasięg ubóstwa u dzieci. Z kolei w przypadku dorosłych – szczególnie bezdzietnych – odsetek zagrożenia ubóstwem maleje.
Najwyższy odsetek zagrożonych ubóstwem dzieci dotyczy Rumunii – w tym kraju 51% osób w wieku do 17 lat w zasadzie żyje w biedzie. Rumunia to jednocześnie kraj o najwyższym odsetku zagrożonych ubóstwem, który wynosi tutaj 40,2%. Tuż za Rumunią jest Bułgaria – 40,1% zagrożonych ubóstwem ogółem, a wśród dzieci – 45,2%.
Przeczytaj także
Najlepiej jest w Danii. Tylko 15% dzieci i młodzieży do 17. roku życia jest zagrożonych ubóstwem. Ogółem w tym kraju problem ten dotyczy 17,9% obywateli. Nie jest to najlepsza średnia w UE – ta występuje w Czechach, gdzie zagrożeni ubóstwem stanowią tylko 15% obywateli. U naszych południowych sąsiadów – ze względu na strukturę demograficzną i mniejsze transfery socjalne dla rodzin z dziećmi – występuje wyższy niż w Danii odsetek zagrożonych ubóstwem dzieci, który wynosi 19,5%.
A w Polsce?
Podobnie jak w całej UE wśród dzieci zagrożenie ubóstwem ma większy zasięg, bo biedny dorosły zwykle częściej ma pod swoją opieką więcej niż 1 dziecko, niż w przypadku zamożniejszych dorosłych. To wcale nie oznacza, że dzieci są powodem ubóstwa. Większa liczba dzieci powoduje wzrost wydatków i obniżenie dochodu na głowę w gospodarstwie domowym, ale dzieci w żadnym wypadku nie są temu winne. Najczęstsze przyczyny biedy to niskie zarobki, problemy ze zdrowiem lub wysoka stopa bezrobocia w danym regionie (która często też jest przyczyną niskich zarobków). Inne przyczyny to kwestia kultury lub tradycji danej społeczności, która może w pewnym stopniu ograniczać możliwości rozwoju zawodowego, szczególnie kobiet.
W naszym kraju odsetek zagrożonych ubóstwem dzieci dotyczy 28,2%, co przekłada się na ok. 1,7 mln osób w wieku do 17. roku życia. Oczywiście samo zagrożenie ubóstwem nie jest tożsame z totalną nędzą lub głodem – w skrajnym ubóstwie żyje stosunkowo mało dzieci (bo zwykle sama ich obecność motywuje do podjęcia pracy, wpływa też na uruchomienie świadczeń z opieki społecznej, które statystycznie powodują zmianę statusu rodziny z „nędzarzy” na „ubogich”, a jeśli nędza wynika np. z powodu chorób alkoholowych lub problemów psychicznych, to zwykle dzieci trafiają do państwowych placówek lub rodzin zastępczych).
Przeczytaj także
Nie zmienia to faktu, że chociaż polska średnia nie odstaje od europejskiej, to daleko nam do najlepszych, czyli m.in. Czechów (19,5%) i Niemców (22%).
Powyższe dane dotyczą 2014 roku. W wynikach za 2015 rok nie przewiduje się większej poprawy, ale już w 2016 roku może dojść do statystycznej rewolucji. Głównie za sprawą programu 500+, który w dużym stopniu umożliwi wyjście ze „statystycznej nędzy” tym rodzicom, których dochody są bardzo niskie. Naturalnie tylko w przypadku tych rodziców, dla których dochód z 500+ nie będzie wymówką do zrezygnowania z pracy zarobkowej.
