Organizacje pożytku publicznego zajmują się działaniami na rzecz dobra ogółu, przede wszystkim w zakresie ochrony zdrowia, szeroko rozumianej pomocy społecznej, akcji charytatywnych i edukacji. Należą do grupy non –profit, tzn. że działają nie dla zysku. Źródłem ich finansowania są darowizny, 1% podatku, czasami Unia Europejska. Czynnikiem odróżniającym je od pomocy socjalnej zorganizowanej przez państwo jest zakres podejmowanych działań. Czasami zajmują się sprawami, które nie są na szczycie administracyjnych priorytetów, jednak dla części społeczeństwa stanowią szansę na lepszą egzystencję czy pasję życia. Próba jakiejkolwiek gradacji jest niemożliwa, ze względu na subiektywną ocenę działalności każdego ze stowarzyszeń. Niektórzy za najbardziej newralgiczną uznają pomoc pokrzywdzonym w wypadkach samochodowych, inni - ratowanie świstaka w Tatrzańskim Parku Narodowym. Z tego powodu każdy z nas znajdzie niszę dla siebie. Kolejna różnica polega na zastosowanych środkach – pomoc od państwa najczęściej ogranicza się do doraźnego wsparcia finansowego, zaś organizacje pożytku publicznego nie tylko „uwalniają” od czegoś, lecz także pokazują do czego powinniśmy dążyć, jak postępować i w końcu jakimi się stać. Stowarzyszenia dają nie tylko przysłowiową rybę, lecz także wędkę, aby pokazać kierunek działania na przyszłość.
Na zachodzie organizacje pozarządowe, zajmujące się celami charytatywnymi cieszą się dużym wsparciem społeczeństwa. Na przykład udział w wolontariacie jest uwzględniany przy aplikacji na studia. W Polsce działalność cieszy się coraz większą popularnością. W 2005 roku około 23,2% Polaków brało czynny udział w pracach organizacji pożytku publicznego na zasadzie wolontariatu. W porównaniu z rokiem 2001 ilość chętnych wzrosła dwukrotnie. Najczęściej wolontariusze rekrutują się wśród osób z wyższym wykształceniem. Do tej pory największy odsetek stanowili uczniowie i studenci, lecz z każdym rokiem rośnie również ilość osób między 36 a 45 rokiem życia, pracujących zawodowo. W udzielanie pomocy częściej angażują się mężczyźni – być może dlatego, że nadal największą popularnością cieszą się organizacje ratownicze, tj. Ochotnicze Straże Pożarne, GOPR, WOPR. Na brak chętnych nie mogą także narzekać organizacje pomagające najuboższym oraz ruchy religijne. Podawane powody są różnorakie: przede wszystkim przekonania moralne, religijne czy polityczne. Część zaangażowała się ze względu na zainteresowania i przyjemność z wykonywanych zadań. Jedna trzecia liczy na wsparcie, gdy sama będzie w potrzebie.
Aż 23 mln Polaków mogłyby oddać swój 1% podatku, gdyż tylu obywateli rozlicza się z fiskusem. W tym roku kwota, jaką dysponujemy, mogłaby wynieść około 300 mln złotych. Najchętniej 1% podatku „oddawały” kobiety (57%), osoby ze średnim i wyższym wykształceniem, osoby pracujące oraz o dochodach wyższych niż 1000 zł miesięcznie na członka rodziny. Lista wspieranych organizacji najczęściej pokrywają się z tą, zawierającą stowarzyszenia najbardziej popularne wśród wolontariuszy. Kwota wpływająca na konto organizacji pożytku publicznego najczęściej mieściła się w przedziale od 50 do 200 zł.
Mimo iż wiedzę o możliwości przekazania 1% podatku posiada co drugi Polak, to z tej możliwości korzysta tylko 2,9 % podatników (przedstawione dane pochodzą z 2005 roku). Suma wpłat z tego tytułu wynosi około 41 616 tys. Większość ankietowanych jako powód, dla którego nie przekazała 1%, podaje brak wiedzy jak to zrobić. Wymieniano także zbyt dużą ilość koniecznych formalności, za małe dochody, aby można było komukolwiek pomóc. Jednak suma nawet niewielkich wpłat może przeistoczyć się w kwotę, za która będzie można na przykład odrestaurować barokową rzeźbę, stojącą przy kościele, kupić podręczniki dla jednego potrzebującego ucznia oraz uratować od niechybnej śmierci piętnastoletniego konia z targu.
Procedura jest prosta, choć wymaga odrobiny wysiłku. Po pierwsze należy znaleźć organizacje, na której konto chcielibyśmy wpłacić. Część danych dostępnych jest na stronach internetowych, również na bankier.pl czy bazy ngo, jednak informacje potrzebne do dokonania wpłaty należy poszukiwać już bezpośrednio u przedstawicieli wybranego stowarzyszenia. Jest w czym wybierać. W następnych artykułach postaramy przedstawić główne kierunki ich działań.
Kolejnym krokiem będzie obliczenie 1% z kwoty podatku należnej fiskusowi i wpisanie w formularzu PIT w rubryce „Kwota 1% zmniejszenia z tytułu wpłaty na rzecz organizacji pożytku publicznego” w części zatytułowanej „Obliczenia zobowiązania podatkowego” (dla formularza PIT-36 jest to pozycja 179, dla PIT-37 - pozycja 111, dla PIT-28 - pozycja 103). Należy pamiętać, że w rozliczeniu podatkowym konieczne jest zaokrąglenie liczby do pełnych dziesiątek groszy w dół.
Dopełnieniem wszystkich formalności będzie dokonanie wpłaty na konto wybranej organizacji pożytku publicznego. Dowód wpłaty, aby stanowił dla Urzędu Skarbowego wiążące potwierdzenie, musi zawierać następujące dane: imię i nazwisko oraz dokładny adres wpłacającego, kwotę dokonanej wpłaty oraz nazwę organizacji pożytku publicznego. Ze względu na brak wiary fiskusa w czyste intencje podatników, pokwitowanie powinniśmy zachować na wypadek kontroli.
Dzięki nowelizacji Ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych z 2004 roku, 1% można wpłacać na konta organizacji przez cały rok, nie tylko w okresie rozliczeń z Urzędem Skarbowym. Otóż podatnicy rozliczający się poprzez formularze PIT - 36 i PIT - 37 mają możliwość wpłacania od dnia po złożeniu zeznania podatkowego za rok poprzedni do dnia złożenia kolejnego zeznania podatkowego za rok poprzedni, jednak nie później niż do 30 kwietnia następnego roku podatkowego. Natomiast podatnicy wypełniający PIT - 28 muszą dopilnować innej daty kończącej – dokonanie wpłaty nie może wypaść później niż do 31 stycznia następnego roku podatkowego. Istnieje więc możliwość wcześniejszego oszacowania wielkości podatku, aby pomagać w ciągu całego roku.
Fundacja Centaurus
Fundacja Dom Pokoju
Agata Wojciechowska
Dane pochodzą z badania przygotowanego przez Stowarzyszenie Klon/Jawor i Stowarzyszenie Centrum Wolontariatu, a zrealizowanego przez firmę SMG/KRC A Millward Brown Company. Badanie wykonano w dniach 7-10 listopada 2005 na losowej, reprezentatywnej próbie 1007 dorosłych Polaków. Zostało ono zrealizowane w ramach Programu Trzeci Sektor finansowanego przez Trust for Civil Society in Central & Eastern Europe i Fundację im. Stefana Batorego.
Źródło:
