![Ceny mieszkań w ogłoszeniach utrzymują kurs wzrostowy [Nowy raport]](https://galeria.bankier.pl/p/6/5/0bc0d36ed0a3ed-150-90-0-4-1973-1184.jpg)
Mieszkanie w blokach było kiedyś synonimem prestiżu i kojarzyło się z awansem społecznym. Ale dawny miks społeczny zastąpiły nowe budynki pełne podobnych do siebie ludzi, a postpeerelowska "wielka płyta" będzie pierwszym miejscem, które zasiedlą przyjeżdżający do Polski imigranci - mówi Konrad Królikowski, socjolog, reżyser filmu dokumentalnego „Bloki”.
W okresie PRL-u zbudowano w Polsce 7 mln mieszkań. Osiedla, których kiedyś wyczekiwano, bez względu na profesję czy status społeczny, bo były szansą na życie w lepszych warunkach, dzisiaj uchodzą za infrastrukturę drugiej jakości. Obok wyrastają kolejne osiedla deweloperskie - pełne swoich grzechów. Czy bloki mogą wrócić do dawnej świetności, czy - jak w wielu zachodnich krajach - staną się siedliskiem patologii? "Bloki" to długometrażowy film poświęcony polskiemu budownictwu mieszkaniowemu po 1956 roku; rozmawiamy o nim z reżyserem. W ostatniej części artykułu krótka sonda o największych grzechach projektantów mieszkań - zachęcamy do udziału.
Malwina Wrotniak: Słowo „bloki” ma dziś w Polsce pejoratywny wydźwięk?
Zobacz także
Konrad Królikowski: Raczej jest neutralne. Zdecydowanie negatywny wydźwięk mają natomiast „blokowiska”.
W przeszłości, w okresie PRL-u, do którego tak często odwołuje się Pan w swoim filmie, było inaczej?
Poradnik
10 sprawdzonych sposobów, jak polepszyć zdolność kredytową
Pobierz poradnik bezpłatnie lub kup za 10 zł.
Masz pytanie? Napisz na [email protected]
Wtedy „bloki” to było coś świetnego. Zwłaszcza dla osób, które najpierw obserwowały ich powstawanie, a później zasiedlały je jako pierwsze. W latach 60. i 70. słowo „bloki” brzmiało ekscytująco. Kojarzyło się z awansem cywilizacyjnym, z dobrymi warunkami sanitarnymi, odpowiednim naświetleniem mieszkań, opieką. Gorsze skojarzenia z blokami przyszły później, w miarę jak takie budownictwo przybierało coraz większą skalę i pogarszała się jego jakość.
Jednym z powodów, dla których powstał ten film, było towarzyszące mi poczucie, że bloki są w Polsce bardzo różnie postrzegane. Zastanawiałem się, jak to się dzieje, że te same obiekty wywołują tak różne oceny.
Bloki documentary from Konrad Królikowski on Vimeo.
Pracując nad filmem, nasłuchał się Pan wielu narzekań? Co nam doskwiera w blokach?
Największym mankamentem bloków była ich skala, która uczyniła z nich osobne zjawisko. W szczytowym okresie w blokach mieszkała jedna trzecia Polaków. To wynik nieporównywalny z jakimkolwiek innym krajem na Zachodzie, gdzie przecież takie budownictwo wymyślono.
Druga sprawa to rozmiar tych mieszkań. Są małe i rozplanowane w sposób, który dzisiaj ludziom nie odpowiada. Teraz chcemy mieć trochę więcej przestrzeni, nawet jeśli jest ona uwspólniona – stąd w nowym budownictwie coraz częściej pokoje z aneksami, większe salony, mniejsze sypialnie itd. Bloki powstające kilkadziesiąt lat temu odpowiadały przede wszystkim potrzebom ludzi, którzy wyszli z malutkich izb, a program ich nowych mieszkań był mocno skonkretyzowany: każde pomieszczenie miało spełniać konkretny cel.
7 mln mieszkań wybudowano w okresie PRL-u.
— Malwina Wrotniak (@malwc) 5 grudnia 2017
Kadr z filmu "Bloki" @MIASTOmovie pic.twitter.com/daS4kLWlDR
Zachód próbuje „wielką płytę” rewitalizować.
Słyszałem o przypadkach, kiedy niewielkie mieszkania w takich budynkach łączono, dorabiano w nich balkony, na dachach organizowano ogrody, rozbudowywano bryły tak, by wyposażyć je również w dodatkowe punkty usługowe. Takie zmiany są jeszcze daleko przed nami, nie sądzę, żeby sytuacja zmieniła się przez najbliższą dekadę; później prawdopodobnie tak będzie.
Tymczasem obok wyrastają całe zastępy nowych bloków, niepozostające bez wpływu na atrakcyjność tych pierwszych.
Deweloperzy, z którymi rozmawiałem, przygotowując film, sporo mówili o tym, że oczekiwania klientów zmieniają się. I oni na te oczekiwana odpowiadają, na przykład nie grodząc większości nowo budowanych dziś osiedli. Inna sprawa, że nie jestem pewien, czy rynek jest dostatecznym regulatorem w takiej dziedzinie. Czy to, że zmieniają się preferencje w zakresie grodzenia osiedli, powinno być tylko efektem decyzji deweloperów, czy może powinno nad tym stać również jakieś prawo? Deweloperzy, owszem, poddadzą się pewnym naciskom w imię walki o klienta, ale priorytetem zawsze będą dla nich zyski.
Chętnych na ich produkty nie brakuje, na rynku trwa boom mieszkaniowy. Z filmu przebija dość smutny wizerunek tych, którzy swoje nieruchomości spłacą bankom dopiero za trzydzieści lat.
Pozostaje pytanie, czy wszyscy z nich powinni sobie kupować mieszkanie. W Niemczech, które dość dobrze znam, mnóstwo ludzi wynajmuje mieszkania od podmiotów, które można by nazwać konsorcjami prywatno-państwowymi. Takie rozwiązanie pozwala im wynajmować latami, bez ryzyka, że ceny będą się wahały w zależności od koniunktury. Dodatkową zachętą jest to, że ceny wynajmu zawsze były tam wyraźnie niższe od raty kredytu, podczas gdy w Polsce, gdzie wynajem jest dosyć drogi, pozostają one na podobnym poziomie.
Ostatnio coraz częściej słychać głosy, że osiedla z wielkiej płyty na dobre upodobają sobie coraz liczniej osiedlający się w Polsce imigranci. Analogicznie zresztą do sytuacji w wielu innych zachodnich krajach. Wierzy Pan w te teorie?
Taki scenariusz został nawet wypowiedziany w filmie przez jednego z geografów zajmujących się planowaniem przestrzennym. Mogę tylko się zgodzić. Do dzisiaj pamiętam bloki, które odwiedzałem w Londynie, Amsterdamie czy Utrechcie w okolicy 2000 roku. Same klatki schodowe nie odbiegały tam standardem od tego, co znamy z Polski, ale - co charakterystyczne – unosił się w nich bardzo mocny zapach masali, curry - kuchni z innych części świata.
Przeczytaj także
Nie wiem, czy i u nas bloki zapachną w taki sposób. Ale w całej naszej strukturze rynku, to wciąż będą jedne z najtańszych mieszkań, mimo wszystko wciąż o przyzwoitym standardzie. Wizja, że zostaną zasiedlone przez imigrantów, wydaje mi się bardzo prawdopodobna. To będzie pierwsze miejsce, gdzie zobaczymy tych ludzi.
Jedna z końcowych scen filmu to słowa o tym, że największą wartością bloków jest społeczny miks osób, który je zamieszkują. Ten atut wystarczy, żeby ocalić je w opiniach i wyborach kolejnych mieszkańców?
Ten miks na pewno był wartością w przeszłości. Z własnego doświadczenia wiem, że w blokach mieszkali obok siebie taksówkarz, nauczyciel, dyrektor szkoły, robotnik ze stoczni, wojskowy, nauczycielka itd. Wynikało to z samego systemu przydziału mieszkań, w którym mniej liczyło się wykształcenie czy zarobki, a bardziej liczba dzieci, potrzeby rodziny, czy to, jakich fachowców potrzebowano w mieście. Dzięki temu musiały się tam konfrontować ze sobą dzieci z bardzo różnych rodzin, co w odniesieniu do swojego życia traktuję jako dużą wartość. Ta różnorodność mieszkańców uchroniła bloki od patologii znanej z wielu osiedli, jakie widywałem w przeszłości za granicą, gdzie mieszkania mają charakter wyłącznie socjalny, a przez to grupa mieszkańców jest tam bardzo homogeniczna.
Dzisiaj w nowych blokach jest inaczej – coraz częściej ludzie podobni do siebie chcą zamieszkiwać obok siebie. W budynkach z lat siedemdziesiątych, co pokazują dane demograficzne, coraz częściej mieszkają – w pojedynkę lub w parach - ludzie starsi i ludzie bardzo młodzi - studenci. W osiedlowych szkołach da się zauważyć, że uczą się głównie dzieci z rodzin o podobnym statusie społecznym czy majątkowym. Myślę, że to może gorzej... ale nie jestem tego pewien, bo nie mam gotowego przepisu, jak być powinno. Może świat tych ludzi jest bardziej przewidywalny i bezpieczny. Choć zapewne mniej inspirujący.
Z jakimi problemami mierzysz się w swoim mieszkaniu lub domu? Wypełnij krótką ankietę przygotowaną przez redakcję Bankier.pl. Jeśli nie widzisz okna ankiety poniżej, kliknij tutaj.
![Raport ADAC: Te auta są najtańsze w utrzymaniu [Ranking modeli]](https://www.bankier.pl/moto/wp-content/uploads/2022/05/utrzymanie-auta-200x113.jpg)
![Jak wziąć samochód w leasing, kto może, dlaczego warto [Poradnik]](https://galeria.bankier.pl/p/c/a/15eb4faf3ed5f0-150-89-0-42-2417-1450.jpg)
