Przyjrzyjmy się zatem procedurom składania wniosków, ich oceny oraz odwołań od decyzji. Czy przysłowiowy diabeł jest rzeczywiście taki straszny jak go malują? Z reguły nabór wniosków na dotacje dla przedsiębiorstw prowadzony jest w trybie konkursowym zamkniętym, co oznacza, iż w odstępach kilkumiesięcznych instytucja wdrażająca ogłasza ścisłe ramy czasowe przyjmowania wniosków, tzw. rundy aplikacyjne. Wszystkie wnioski złożone we wskazanym terminie biorą udział w konkursie. Inaczej wygląda sytuacja w przypadku konkursów otwartych, w przypadku których nabór trwa w sposób ciągły od wskazanej daty. Tak jest na przykład w działaniu 4.5.1 „Wsparcie inwestycji w sektorze produkcyjnym” Programu Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka. Żaden z powyższych sposobów nie jest niestety idealny.
 |
Wniosek wstępny
Szczegółową procedurę składania wniosków opisują regulaminy poszczególnych konkursów, które określają warunki, na jakich odbywa się nabór wniosków o dofinansowanie projektów. Regulamin określa kto (jaki typ przedsiębiorstw- wielkość, sektor), na co (rodzaje projektów podlegających dofinansowaniu), za ile (minimalna i maksymalna wielkość inwestycji, wysokość dofinansowania) i w jaki sposób (terminy i sposób składania wniosków) można ubiegać się o dofinansowanie. Procedura konkursowa może być jedno lub dwuetapowa. Na przykład w IV osi priorytetowej „Przedsięwzięcia dostosowujące przedsiębiorstwa do wymogów ochrony środowiska” Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko rozpoczyna się od tzw. preselekcji - złożenia krótkiego wniosku zawierającego opis głównych założeń projektu bez załączników.
W projektach środowiskowych mających na celu dostosowanie firm do wymogów ochrony środowiska złożenie wniosku wstępnego było warunkiem udziału w kolejnym etapie - naborze wniosków o dofinansowanie. Inaczej wyglądało to w Programie Operacyjnym Innowacyjna Gospodarka - działanie 4.4 „Nowe inwestycje o wysokim potencjale innowacyjnym”, w którym przedsiębiorca mógł, ale nie musiał składać wniosek wstępny. Ogólnie można powiedzieć, że zastosowanie naboru wniosków wstępnych jest właściwym kierunkiem we wdrażaniu funduszy unijnych dla przedsiębiorstw, ponieważ w przypadku zasadniczej niezgodności projektu z celami działania pozwala uniknąć firmom zbędnego wysiłku i pieniędzy potrzebnych do przygotowania wniosku o dofinansowanie. Właściwa procedura składania wniosku o dofinansowanie jest już bardziej skomplikowana, ponieważ sam formularz wniosku jest dużo bardziej szczegółowy oraz wymaga załączenia dodatkowych dokumentów, których zdobycie powinno być przez firmę zaplanowane wcześniej.
W aktualnym okresie programowania standardem dla poszczególnych programów operacyjnych stał się obowiązek wypełnienie wniosku w generatorze (przez Internet). Szczegółową listę załączników, wzory oraz dokładne instrukcje dotyczące przygotowania i podpisania poszczególnych dokumentów określa regulamin. Przykładowymi dokumentami z reguły stanowiącymi załączniki do wniosku o dofinansowanie są m.in. biznesplan, studium wykonalności, sprawozdania finansowe za dwa ostatnie zamknięte lata obrotowe, promesa kredytowa, dokumentacja z przeprowadzonej oceny oddziaływania na środowisko. Złożony w instytucji wdrażającej wniosek podlega kolejno ocenie formalnej, merytorycznej pierwszego stopnia (tzw. Zerojedynkowej, obligatoryjnej) oraz merytorycznej drugiego stopnia (tzw. punktowej, fakultatywnej) na podstawie kryteriów przyjętych przez komitet monitorujący dla danego programu operacyjnego. Ocena formalna opiera się na trzech filarach: weryfikacji formalnej wniosku, wnioskodawcy oraz projektu.
Łatwo o dyskwalifikację
W przypadku stwierdzenia uchybień formalnych, takich jak np. błędy rachunkowe, brak wersji elektronicznej lub papierowej któregoś z wymaganych dokumentów lub brak podpisów, wnioskodawca wzywany jest do ich usunięcia we wskazanym terminie. Z reguły termin na wniesienie poprawek jest bardzo krótki. Dla działania 4.4 „Nowe inwestycje o wysokim potencjale innowacyjnym” Programu Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka wynosi tylko trzy dni. Inaczej w przypadku projektów środowiskowych w ramach IV osi priorytetowej „Przedsięwzięcia dostosowujące przedsiębiorstwa do wymogów ochrony środowiska” Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko, w przypadku których termin ten wynosi siedem dni. Niedostarczenie kompletnych uzupełnień w wymaganym terminie lub niespełnienie, któregokolwiek z kryteriów oceny formalnej może skutkować odrzuceniem wniosku i wykluczeniem z dalszego postępowania w procedurze konkursowej.
Do oceny merytorycznej przekazywane są wyłącznie wnioski poprawne formalnie. Ocena merytoryczna jest z reguły dwustopniowa. W pierwszym etapie tej oceny instytucja wdrażająca weryfikuje czy projekt jest zgodny z celami oraz zakresem działania, w ramach którego wnioskodawca ubiega się o dofinansowanie. Dodatkowo, na tym etapie oceniana jest kondycja finansowa wnioskodawcy pod kątem zdolności do sfinansowania inwestycji oraz wykonalność finansowa projektu pod kątem jego opłacalności. W zależności od programu operacyjnego i działania określono różne dalsze kryteria merytoryczne, których spełnienie jest obowiązkowe, a ocena następuje na zasadzie zerojedynkowej. W przypadku niespełnienia któregokolwiek z kryteriów oceny merytorycznej obligatoryjnej (uzyskaniu chociaż jednego zera), projekt podlega dyskwalifikacji z dalszego postępowania konkursowego.
Ostatnim etapem oceny jest ocena merytoryczna - tzw. fakultatywna, do której stosowane są wagi punktowe za każde spełnione kryterium. Dla projektów w ramach działania 4.4 Programu Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka najważniejsze kryteria oceny merytorycznej fakultatywnej oscylują wokół pojęcia innowacyjności. Dodatkowe punkty można także zdobyć za posiadanie patentu na wynalazek stosowany w inwestycji, za zwiększenie stanu zatrudnienia, za posiadane certyfikaty jakości, czy wpływ na polityki horyzontalne Unii Europejskiej. W przypadku projektów inwestycyjnych IV osi priorytetowej Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko punkty przyznawane są m.in. za efektywność kosztową projektu, posiadanie certyfikatów zarządzania zasobami ochrony środowiska czy udział powierzchni obszaru chronionego NATURA 2000. Merytoryczna ocena fakultatywna decyduje, które z kwalifikujących się do pomocy projektów otrzymają wsparcie. Im wyższa liczba uzyskanych punktów, tym większe szanse na dotację.
W przypadku działania 4.4 Programu Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka przedsiębiorca może otrzymać maksymalnie 100 punktów. Projekty oceniane są niezależnie od siebie, a punkty przyznawane są po spełnieniu określonych kryteriów. Inaczej jest w przypadku projektów inwestycyjnych IV osi priorytetowej Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko, dla których liczba punktów w ramach najważniejszego wagowo kryterium zależy od minimalnej i maksymalnej wartości wskaźnika efektywności kosztowej wyliczonych dla projektów biorących udział w konkursie. Dlatego trudno w przypadku projektów środowiskowych przewidzieć wyniki oceny merytorycznej, ponieważ w znacznej mierze zależą one od innych projektów zgłoszonych w danej rundzie aplikacyjnej, przez co wpływ wnioskodawcy na wyniki oceny konkursu jest niewielki. W każdym przypadku dofinansowanie otrzymują podmioty z najwyższą liczbą punktów.
Nie zgadzam się i protestuję
W przypadku braku powodzenia w konkursie o dotację przedsiębiorca ma do dyspozycji dwa środki odwoławcze: protest oraz wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy. Odwołanie od decyzji może dotyczyć każdego etapu oceny, zarówno w zakresie formalnym, jak i merytorycznym. W przypadku wykluczenia przedsiębiorcy z konkursu na dowolnym jego etapie, nie umieszczenia projektu na liście rankingowej projektów rekomendowanych do wsparcia bądź umieszczenia go na liście rankingowej, ale nie przyznanie wsparcia (w przypadku, gdy projekt uzyskał minimalną liczbę punktów niezbędną do uwzględnienia go na liście rekomendowanych projektów, ale zabrakło środków finansowych), przedsiębiorca ma prawo w ciągu 14 dni od otrzymania informacji o nie otrzymaniu wsparcia złożyć pisemny protest.
Protest oznacza wystąpienie o ponowne sprawdzenie zgodności złożonej dokumentacji aplikacyjnej z kryteriami wyboru: zarówno formalnymi, jak i merytorycznymi. Przy czym w proteście należy wskazać wszystkie zarzuty i kryteria, których ocena, zdaniem wnioskodawcy, została przeprowadzona nieprawidłowo. Protest w przypadku krajowych programów operacyjnych składany jest do instytucji wdrażającej, natomiast w przypadku regionalnych programów operacyjnych – do właściwego miejscowo wojewody. Instytucje te mają maksymalnie jeden miesiąc na rozstrzygnięcie protestu.
W przypadku negatywnego rozpatrzenia protestu wnioskodawca w terminie 7 dni od dnia otrzymania informacji w tym zakresie ma prawo złożyć wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy. Zakres przedmiotowy wniosku o ponowne rozpatrzenie sprawy może dotyczyć tylko i wyłącznie kwestii poruszonych już w proteście i może być wniesiony tylko w sytuacji negatywnego rozpatrzenia protestu. Zatem przy wnoszeniu protestu należy wyjątkowo uważnie formułować zarzuty, gdyż nie ma możliwości ich rozszerzenia we wniosku o ponowne rozpatrzenie sprawy. Wniosek jest składany do instytucji zarządzającej w przypadku krajowych programów operacyjnych lub do ministra rozwoju regionalnego w przypadku regionalnych programów operacyjnych. Wniosek musi zostać rozpatrzony w terminie jednego miesiąca.
Powyższe środki odwoławcze są jedynymi, którymi na razie dysponuje wnioskodawca w procesie ubiegania się o wsparcie z funduszy unijnych. Tym niemniej jest to i tak dużo więcej niż w poprzednim okresie programowania 2004-2006, kiedy wnioskodawca nie dysponował żadnymi prawnymi środkami odwoławczymi. Zmiany w przepisach o zasadach prowadzenia polityki rozwoju mają umożliwić przedsiębiorcy wniesienie skargi do wojewódzkiego sądu administracyjnego po wyczerpaniu procedury odwoławczej w instytucjach zaangażowanych we wdrażanie i zarządzanie programem operacyjnym.
Wybicie:
Standardem dla programów operacyjnych stał się obowiązek wypełnienie wniosku w internetowym generatorze.
 |
Magdalena Zawadzka
Starszy konsultant w Zespole Doradztwa Europejskiego w Accreo Taxand
Źródło:
