Aż 26,1 mln – tyle dni Polacy przebywali łącznie na zwolnieniach lekarskich z tytułu zaburzeń psychicznych i zaburzeń zachowania w ubiegłym roku – wynika z danych ZUS. Oznacza to wzrost o 9,5 proc. rdr. W związku z tym lekarze wystawili 1,4 mln zaświadczeń, czyli o 8,7 proc. więcej w ujęciu rocznym. Głównie korzystano ze zwolnień lekarskich z tego tytułu w wyniku ciężkiego stresu i zaburzeń adaptacyjnych.
Według danych Zakładu Ubezpieczeń Społecznych w 2023 roku łączna liczba dni absencji chorobowej z tytułu problemów psychicznych wyniosła 26,1 mln. To o 9,5 proc. więcej niż w 2022 roku, kiedy było ich 23,8 mln. Problemy ze zdrowiem psychicznym były powodem wystawienia w 2023 roku 1,4 mln zaświadczeń lekarskich, co oznacza skok o 8,7 proc. rdr.
Winna pandemia i samotność?
Ze zwolnień lekarskich korzystano głównie z powodu ciężkiego stresu i zaburzeń adaptacyjnych. Z tego powodu Polacy spędzili na chorobowym 8,9 mln dni. W znacznej większości dotyczyło to kobiet – ponad 5,8 mln dni. Zdaniem ekspertów, należy spodziewać się dalszych wzrostów, a w efekcie – narastającego problemu choćby z wypaleniem zawodowym.
Ciężki stres i zaburzenia adaptacyjne można połączyć też z pandemią koronawirusa.
– Kiedy już oswoiliśmy tę sytuację, wróciliśmy do spotkań i zaczęliśmy wychodzić, to okazało się, że oczywiście niektórzy poradzili sobie z tym lepiej, a innym trudniej było się oswoić z nowymi realiami – uważa dr hab. Sławomira Kamińska-Berezowska, socjolożka z Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach. – Problem zdrowia psychicznego wiąże z wyzwaniem samotności. Na pewno spotęgowała je pandemia, która jednocześnie uruchomiła inne sprzeczności, składające się na ten problem.
Coraz więcej kłopotów z depresją
Zwolnienia lekarskie dotyczyły również epizodów depresyjnych - 5,1 mln dni absencji, wobec 4,7 mln rok wcześniej. Z kolei pozostałe zaburzenia lękowe odpowiadały za 4,8 mln dni, czyli więcej niż w 2022 roku, z wynikiem 4,2 mln dni. Natomiast zaburzenia depresyjne nawracające były przyczyną 2,4 mln dni zwolnień, wobec 2,2 mln – rok wcześniej.
– Powodów wzrostu liczby dni absencji należy szukać we wzroście świadomości na temat zdrowia psychicznego, w tym depresji – uważa Michał Pajdak z platformy ePsycholodzy.pl. – Ludzie są bardziej skłonni zgłaszać swoje problemy i szukać pomocy, co może prowadzić do większej liczby diagnoz. Powodem może być również niepewność w zakresie zatrudnienia.
Kobiety bardziej świadome?
Również w przypadku absencji z tytułu epizodu depresyjnego dane ZUS pokazują, że w większości kłopoty te dotykały pań. W przypadku zaburzenia depresyjnego nawracającego było to odpowiednio 0,8 mln dni zwolnień lekarskich dla mężczyzn (w 2022 roku – 0,7 mln) oraz 1,6 mln w przypadku kobiet (1,5 mln rok wcześniej).
– Liczby mówią nam o tym, że kobiety częściej zgłaszają się po pomoc – twierdzi dr Malwina Puchalska-Kamińska, psycholożka z Uniwersytetu SWPS. – Statystyki od lat też pokazują, że u mężczyzn na przykład mamy większą ilość prób samobójczych. Każda płeć w inny sposób reaguje na sytuację stresową. Mówi się o tym, że kobiety częściej sięgają po pomoc, kiedy jest ona dostępna i nie boją się tego. Oczywiście nie dotyczy to wszystkich.
U kobiet ryzyko wystąpienia depresji zwiększa m.in. przemoc domowa, dyskryminacja płciowa, trudności z balansem między pracą a życiem osobistym oraz obowiązków związanych z opieką nad dziećmi i innymi członkami rodziny.
Problemów psychicznych będzie coraz więcej?
Według dr Malwiny Puchalskiej-Kamińskiej Wszystko można spodziewać się wzrostu zachorowań na tego rodzaju przypadłości.
– Czy to wojna w Ukrainie, czy nawet wybory w Stanach Zjednoczonych – wszystko to ma mniejszy lub większy wpływ na nasze nastroje – uważa ekspertka. – Wiele osób czuje się niepewnie, jeżeli chodzi o przyszłość.
Jak twierdzi dr Wojciech Duranowski, ekonomista z Uniwersytetu Opolskiego, wzrost liczby zwolnień lekarskich z powodu zaburzeń psychicznych jest niepokojący, jeśli porównamy go z danymi z Wielkiej Brytanii, USA czy Kanady, bo w wielu przypadkach zwyżki te były nawet wyższe niż w Polsce.
– Istotne są oczywiście proaktywne działania zarówno pracodawców, jak i państwa w tym zakresie – uważa Wojciech Duranowski. – Działania pracodawców powinny polegać na większym wsparciu psychicznym pracowników w sytuacjach kryzysowych. Jeśli chodzi o aktywność instytucjonalną, to widoczne są lata zaniedbań Polski w zakresie finansowania psychiatrii.