Kogo nie potrzebuje już rynek pracy? Zweryfikowano kompetencje przyszłości

„Widzimy przyspieszoną polaryzację siły roboczej, gdzie na jednym biegunie są specjaliści, a na drugim osoby pozbawione pożądanych na rynku kompetencji”, komentuje Jonas Prising, CEO ManpowerGroup

35 proc. firm na świecie w obliczu pandemii decyduje się na przyspieszenie decyzji o digitalizacji i automatyzacji, wstrzymuje – 17 proc. W przypadku Polski proporcje wyglądają inaczej – 27 proc. przyspiesza, a 21 proc. czeka z taką decyzją.

Powściągliwi Polacy

Wyniki raportu Manpower Group „Rewolucja umiejętności” mówią o tym, że Polacy w większości analizowanych sektorów wstrzymują decyzje o automatyzacji. Wyjątkiem jest sektor produkcji przemysłowej, gdzie to tempo ma zostać przyspieszone. Jeśli chodzi o sprzedaż detaliczną, to 17 proc. chce przyspieszyć cyfryzację, a 28 proc. wstrzymać, w kontekście budownictwa za automatyzacją jest 11 proc., a przeciw – 23 proc. firm. Proporcje na korzyść digitalizacje można odnotować w kontekście wspomnianej produkcji, gdzie 23 proc. przyspieszy, a 16 proc. wstrzyma wspomniane procesy. Natomiast w przypadku finansów, ubezpieczeń i nieruchomości głosy są równe – po 17 proc.

Autorzy raportu sprawdzili również, w jaki sposób automatyzacja zmieni zatudnienie w firmach przez określenie proc. prognozy netto (różnicy pomiędzy odsetkiem firm planujących wzrost zatrudnienia a tymi, które prognozują redukcję etatów w wyniku automatyzacji). W 2018 roku przedsiębiorstwa z branży administracji odnotowały wynik -9 proc., a obecnie +6 proc., finanse i księgowość – w 2018 roku -4, a obecnie 0, HR – -3 w 2018 roku i 0 obecnie, IT w 2018 roku +5 proc., obecnie +25 proc., a w przypadku produkcji i wytwarzania +7 w 2018 r. i 27 proc. teraz.

Nowe umiejętności na wagę złota?

Autorzy mówią o tym, że ewolucji ulegają również kompetencje miękkie i twarde pracowników. „Firmy zauważają, że potrzebują pracowników nastawionych na nieustanne uczenie się – ze zwinnością i elastycznością niezbędną do wykonywania nowych zadań. Masowe przejście na pracę zdalną oznacza ogromny popyt na takie umiejętności miękkie jak współpraca i praca zespołowa, a mimo tego tylko 8 proc. organizacji w Polsce inwestuje w takie kompetencje. Pracownicy chcą informacji łatwo dostępnych, dostosowanych do obecnej sytuacji oraz obowiązujących w najbliższym czasie, podanych w małych i przystępnych do nauki ilościach”, czytamy.

34 proc. pracodawców przyznaje, że ma trudności z wyszkoleniem pożądanych umiejętności technicznych u pracowników, a 36 proc., że jeszcze trudniej jest nauczyć zatrudnionych potrzebnych umiejętności miękkich. Według modelu LAD, który określa, czy dany pracownik będzie pasował do oferowanego stanowiska pracy, można podzielić kandydatów według tych, którzy mają wysoką i niską ocenę.

Wśród tej pierwszej grupy znalazły się następujące cechy i umiejętności:

• przyjmują większą odpowiedzialność jeszcze zanim posiądą wymagane umiejętności,
• stawiają sobie wyzwania, żeby rozwinąć nowe umiejętności i odnieść sukces,
• mają duży potencjał poznawczy – szybko przetwarzają nowe informacje,
• są sympatyczni i mają wysoko rozwinięte umiejętności interpersonalne – często poszukują mentorów i ekspertów, mają zdolność przekonywania.

Na drugim biegunie są osoby z niską oceną według wspomnianego modelu. To pracownicy, którzy:

• czekają na wyznaczenie zadań, za które będą odpowiedzialni,
• mają gorsze zdolności poznawcze – potrzebują więcej czasu, aby nauczyć się nowych zadań, co pogarsza ich sprawność i postępy,
• są mało sympatyczni – mają trudności w przezwyciężaniu barier, które wymagają wrażliwości lub dobrej komunikacji.

Barometr zawodów - twarde umiejętności na pierwszym miejscu

Jakby w kontrze do danych, które mówią o rozwoju umiejętności miękkich, o potrzebie przekwalifikowania, pozostają informacje na temat obecnych potrzeb na rynku pracy.

Według najnowszego Barometru zawodów, opracowania przygotowanego we współpracy z urzędami pracy w Polsce, co prawda zmniejsza się udział zawodów deficytowych na rynku, ale nadal dotyczą one posiadania twardych kwalifikacji. Nieprzerwanie od 2015 roku deficyt utrzymuje się w sześciu zawodach branży budowlanej – dekarze i blacharze budowlani, murarze i tynkarze, operatorzy i mechanicy  sprzętu do robót ziemnych, pracownicy robót wykończeniowych w budownictwie oraz ogólnie robotnicy budowlani. Z kolei w branży produkcyjnej są to robotnicy obróbki drewna i stolarze, spawacze, krawcy i pracownicy produkcji odzieży, ślusarze. W branży medyczno-opiekuńczej są to fizjoterapeuci i masażyści, lekarze, opiekunowie osób starszych lub niepełnosprawnych oraz pielęgniarki i położne. W spedycji i logistyce mowa o kierowcach autobusów, kierowców samochodów ciężarowych i ciągników siodłowych oraz magazynierzy.

Jeśli chodzi o drugi biegun, czyli zawody nadwyżkowe, to w tym zakresie widnieje na liście tylko jedna profesja – ekonomiści. Jednak biorąc pod uwagę wyłącznie miasta wojewódzkie, lista rozszerza się o filozofów, historyków, politologów i kulturoznawców oraz pracowników biur podróży i organizatorów obsługi turystycznej.

„W Barometrze na 2021 rok nie wskazano, by pojawić się miały duże nadwyżki pracowników. Sytuacja w wielu profesjach ulegnie pogorszeniu, jednak w większości zawodów rynek powinien być na tyle chłonny (ze względu na utrwalone w ostatnich latach braki), aby osoby chętne do pracy i posiadające odpowiednie kwalifikacje mogły znaleźć dla siebie zatrudnienie. Z większymi trudnościami w poszukiwaniu pracy muszą się liczyć (podobnie jak w poprzednich latach) ekonomiści”, podsumowują autorzy raportu.