Historyczna słabość GPW. Na NewConnect wyścig o największą przecenę

Chociaż czwarty kwartał podreperował wyniki rocznych stóp zwrotu z najważniejszych światowych indeksów to i tak mijające 12 miesięcy będzie zapamiętane jako okres bessy. Spadające ceny akcji z kolei przekładały się na coraz niższe potencjalne wyceny w ramach IPO. Nie zachęcało to do przeprowadzania ofert publicznych i miało swoje odzwierciedlenie w statystykach.

Uwagę zwraca fakt, że zapaść, zarówno w Polsce, jak i na świecie, nastąpiła po roku 2021 r., który okazał się rekordowym pod względem wartości zebranego kapitału w IPO (600 mld dol., według metodologii EY 460 mld), ale także liczby debiutów (2,8 tys.). Na GPW również było najlepiej od lat i zebrano prawie 10 mld zł przy debiutach 16 spółek, z których tylko 4 przeniosły się z NewConnect. Na który z kolei weszły aż 32 spółki – najwięcej od 2013 r.

W 2022 r. sytuacja ulegał diametralnej zmianie i to od pierwszego kwartału, który jednak jeszcze wtedy był oceniany jako okres spowolnienia. Władze giełdy optymistycznie liczyły na poprawę sytuacji, kóra jednak nie nastąpiła. Makroekonomiczne tło, eskalacja geopolitycznych napięć, kryzys energetyczny, inflacja zmierzająca na historyczne szczyty i rozpoczęta przez banki centralne monetarna pogoń i podwyżki stóp procentowych, tylko pogłębiły kryzys na rynku ofert publicznych i spowodowały falę odwołań anonsowanych IPO i debiutów.

Trend był widoczny na większości rynków i po pierwszej połowie roku w Europie oznaczał spadek wartości IPO o 90 proc. rdr. W Warszawie było to aż 99,5 proc. rdr. Coraz częściej mówiło się, że to może być rok bez dużej ofert publicznej na GPW. Przepowiednia okazała się prorocza, jeśli nie brać pod uwagę SPO (ang. secondary public offering) Ryvu Therapeutics, które pozyskało 250 mln zł. 

W skali całego świata, według raportu "EY Global IPO Trends", w okresie od stycznia do grudnia, liczba transakcji zmniejszyła się o 45 proc. W przypadku wpływów, spadki wyniosły 61 proc. – z 459,9 do 179,5 miliardów dolarów. Trzeba zaznaczyć, że w metodologii badania takie debiuty jakie miały miejsce na na GPW nie są nawet uwzględniane.

Na tydzień przed końcem roku statystyka dla GPW jest porażająca. Wszystkie nowe spółki na rynku głównym, które miały swój debiut w 2022 r. to firmy już wcześniej notowane na NewConnect. To pierwsza taka sytuacja w historii. W dodatku, tylko w przypadku Creotech Instruments spółka przeprowadziła emisję akcji, w której pozyskała raptem 39,6 mln zł.  To łączny wynik dla całego rynku głównego w 2022 r. w ramach oferty przy debiucie - najniższy w dostarczanej przez GPW historii od 2005 r.

Z kolei na NewConnect znów najwięcej było debiutów spółek gamingowych (6). Poza tym widoczne było zjawisko wykorzystania debiutu do wyjścia z inwestycji i odzyskania, chociaż części kapitału. Często zainwestowanego poprzez platformę crowdfundinfgową lub/i w czasie emisji przeprowadzonej nawet kilkanaście miesięcy wcześniej, kiedy na rynkach dominowały wzrosty, a akcje były wyceniane w oderwaniu od fundamentów.

Tym samym rozpoczął się prawdziwy wyścig o to, która spółka będzie miała najgorszy debiut na NewConnect w 2022 r. pod względem zmiany kursu w pierwszy dzień notowań. Pretendentów, których akcje spadły o co najmniej połowę było kilku, jednak zwycięzcą tej „rywalizacji” okazało się debiutujące już w styczniu studio Hydra Games, którego cena akcji spadła o 63,24 proc. Po piętach deptał mu Game Box (-62,92 proc.) i ostatni w tym roku (prawdopodobnie) debiut - Bridge Solution Hub (-56 proc.) - który mógł się skonczyć prawdziwą katastrofą gdyby nie wstrzymany handel.

To zupełnie inaczej niż w 2021 r., kiedy spółki często debiutowały z kilkudziesięcioprocentowym wzrostem, a kilka razy w czasie pierwszej sesji stopa zwrotu znacznie przekroczyła 100 proc. Wygląda na to, że debiut w obecnym otoczeniu to ostateczność obarczona wysokim ryzykiem spadku wyceny, albo ekspresowym jej urealnienieniem.

Według autorów wspomnianego raportu "EY Global IPO Trends" rynki patrzą z większym optymizmem na 2023 rok, ale dopiero na trzeci i czwarty kwartał, licząc m.in. na spadek cen energii i zatrzymanie procesu podwyżek stóp procentowych. Zdecydowanie trudne zadanie ma rynek europejski (zaliczany do EMEIA), gdzie mocno rezonuje kryzys bezpieczeństwa. Na samym Starym Kontynencie spadki na rynku IPO wyniosły w 2022 r odpowiednio 70 proc. w odniesieniu do wolumenu i 78 proc. co do wartości. I to biorąc pod uwagę bardzo udany jesienny debiut Porsche na giełdzie we Frankfurcie. Były więc zdecydowanie powyżej globalnej średniej. Gorzej wypadły tylko rynki amerykańskie.

W drugą połowę roku celują także eksperci z domów maklerskich cytowani przez „Rzeczpospolitą” jak na przykład Krisztina Bende, zastępca dyrektora w Biurze Maklerskim PKO BP, która sugeruje że spora grupa spółek rozważa, czy nie warto poczekać na odbicie w wynikach w trakcie roku 2023, co sugerowałoby większe prawdopodobieństwo na powrót do IPO w drugim półroczu 2023 r.

„Dostępność środków finansowych jest teraz znacznie niższa niż w minionych latach, a te, które są, mają wyższą cenę. Przewidujemy zatem, że w 2023 r. emitentom wciąż będzie trudno o zadowalające wyceny swoich ofert. Mamy nadzieję, że wraz z poprawą stóp zwrotu z rynku wtórnego nastąpi także zmiana nastrojów na rynku IPO” – powiedziała z kolei dla „Rz” Agnieszka Wyszomirska, dyrektor wydziału obsługi emisji DM BOŚ

W zeszłym roku pisałem o okresie nieracjonalności inwestorów z uwagi na trudne do wyobrażenia wyceny niektórych debiutów. Za przykład podałem Riviana (producent amerykańskich elektrycznych pick-upów), który w IPO zebrał 12 mld dolarów i został wyceniony na 66 mld dol. bez sprzedanego jednego auta. Po roku wydaje się, że rynek ofert publicznych spadł z wysokiego rynkowego konia, pytanie czy w kolejnych miesiącach zacznie się podnosić, czy zostanie jeszcze przez owego konia podeptany.