Masz w portfelu podarty banknot? Podpowiadamy, gdzie wymienić uszkodzony banknot na nowy!

Uszkodzone banknoty - co mówią przepisy?

Problem uszkodzonych banknotów istnieje i został dostrzeżony przed laty przez Narodowy Bank Polski. Zarządzenie nr 31/2013 Prezesa Narodowego Banku Polskiego z 17 grudnia 2013 r. w sprawie szczegółowych zasad i trybu wymiany znaków pieniężnych, które wskutek zużycia lub uszkodzenia przestają być prawnym środkiem płatniczym na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej, reguluje:

• czym dokładnie są uszkodzone banknoty,

• co zrobić z uszkodzonym banknotem,

• jakie banknoty podlegają wymianie,

• kiedy Narodowy Bank Polski może odmówić wymiany zużytych banknotów,

• co jeśli uszkodzeniu uległa znaczna część powierzchni banknotu.

Gdzie wymienić uszkodzony banknot?

Standardowo wymianę uszkodzonych banknotów przeprowadza bank. Jeżeli jednak nie może on potwierdzić, że banknot jest autentyczny albo podejrzewa celowe jego uszkodzenie (zatarcie wizerunku, deformację, pocięcie) albo skala zniszczenia jest zbyt duża, może odmówić wymiany. Nadal jednak takie pieniądze mogą trafić do centrali NBP, który zadecyduje, czy wymienić zniszczony banknot i ewentualnie, ile za niego zapłacić.

Przeczytaj też: Czy można wziąć pożyczkę na PESEL? W praktyce to niemożliwe

W banku

Miejscem, do którego należy zgłosić się celem wymiany zużytych banknotów i monet na nowe w pierwszej kolejności jest bank. Wymieni on pieniądze, o ile:

• ma pewność co do autentyczności banknotu,

• możliwe jest rozpoznanie wartości nominalnej pieniędzy.

Jeżeli pieniądze nie spełniają wymogów umożliwiających wymianę w kasie dowolnego banku działającego w Polsce, wówczas można wymienić uszkodzone banknoty bezpośrednio w Narodowym Banku Polskim.

W NBP

Jeżeli pieniądze są postrzępione, naddarte, podklejone, przerwane i ich wymiana w banku nie jest możliwa, pozostaje jeszcze bank centralny.

Wymiana, która wymaga zgłoszenia do Narodowego Banku Polskiego możliwa jest na dwa sposoby - osobiście w którymś z oddziałów lub korespondencyjnie. Należy wysłać uszkodzone banknoty do centrali NBP przesyłką pocztową albo kurierską na adres:

Narodowy Bank Polski, Departament Emisyjno-Skarbcowy
ul. Świętokrzyska 11/21
00-919 Warszawa

Na kopercie należy umieścić dopisek "DES - wymiana".

UWAGA! W ten sposób można wysłać do Narodowego Banku Polskiego maksymalnie 2000 złotych.

Jakie banknoty podlegają wymianie?

• Banknoty zniszczone w różnorodny sposób - postrzępione, naddarte, sklejone, przerwane, silnie zabrudzone, zaplamione, odbarwione, z trwałymi napisami, nadrukami, rysunkami lub innymi znakami graficznymi.

• Monety oraz ich elementy (rdzeń i pierścień) noszące ślady uszkodzeń mechanicznych, wytarcia, zmiany koloru, korozji, w tym również te z trwałymi napisami, rysunkami lub innymi znakami.

Jednocześnie warunkiem wymiany w dowolnym banku jest to, aby banknoty były przerwane na maksymalnie dziewięć części (bez znaczenia jest to, czy zostały sklejone, czy nie). Po zestawieniu ich ze sobą muszą tworzyć spójną całość bez ubytków w miejscach łączeń. Równocześnie, niezbędne jest, aby zachowanie pierwotnej powierzchni w jednym fragmencie w minimum 75%.

Przeczytaj też: Jak wypłacić pieniądze z konta oszczędnościowego? Uważaj na dodatkowe opłaty

Co zaś tyczy się monet, jeśli doszło do rozłączenia rdzenia i pierścienia, mogą zostać wymienione o ile pochodzą z monety o tej samej wartości nominalnej.

Ile dostaniesz za uszkodzone banknoty?

Nie zawsze bank wymieni uszkodzone banknoty na nowe w stosunku 1:1. Chodzi o sytuacje, w których występuje spore uszkodzenie powierzchni banknotu.

Za połowę wartości nominalnej bank wymienia:

• uszkodzony banknot, jeśli ma przynajmniej 40-75% pierwotnej powierzchni w jednym fragmencie,

• uszkodzoną monetę, jeśli w całości zachował się przynajmniej rdzeń lub pierścień.

Z kolei Narodowy Bank Polski dokonuje wymiany zużytych pieniędzy zgodnie z poniższym przelicznikiem:

• za banknoty, które mają zachowane minimum 75% pierwotnej powierzchni w jednym fragmencie i bez wątpliwości można stwierdzić, że reszta pochodzi z tego samego banknotu - 100% wartości nominalnej,

• za banknoty, które mają zachowane od 45% do 75% pierwotnej powierzchni w jednym fragmencie i bez wątpliwości można stwierdzić, że reszta pochodzi z tego samego banknotu - 50% wartości nominalnej,

• za zużyte monety, jeśli doszło do rozłączenia rdzenia od pierścienia, ale pochodzą z tej samej monety - 100% wartości nominalnej,

• za zachowany w całości przynajmniej jeden fragment monety (rdzeń lub pierścień) - 50% wartości nominalnej.

Wymiana uszkodzonych banknotów - kiedy jest niemożliwa w banku?

Są takie sytuacje, w których o wymianę uszkodzonych banknotów trzeba zawnioskować w Narodowym Banku Polskim, a nie w banku. Chodzi o:

• zniszczony banknot przerwany lub naderwany w wyniku badań przeprowadzonych przez organy ścigania w ramach wykonywanych przez nie czynności,

• zniszczony banknot uszkodzony przez system neutralizacji papierowych wartości pieniężnych.

Tak uszkodzonymi banknotami waluty polskiej zajmuje się bezpośrednio Narodowy Bank Polski.

Kiedy w ogóle nie można wymienić uszkodzonych banknotów?

Są też takie sytuacje, w których nie da się wymienić uszkodzonego banknotu i otrzymać za niego zapłaty w całości lub chociaż częściowo. Chodzi tu o sytuację, w której uszkodzone banknoty czy monety nie spełniają wymogów umożliwiających wymianę tj.:

• niemożliwe jest rozpoznanie wartości nominalnej pieniędzy,

• mamy jedynie skrawki banknotów posiadających mniej niż 45% powierzchni banknotu w jednym fragmencie,

• zachodzi podejrzenie, że uszkodzony banknoty nie jest autentyczny.

Jeżeli zgodnie z wytycznymi Narodowego Banku Polskiego nie da się wymienić uszkodzonego banknotu na nowy, wówczas są one niszczone po 6 miesiącach od chwili, gdy zostanie sporządzony raport z decyzją o odmowie wymiany, a właściciel nie zgłosi się po uszkodzony banknot.

Przeczytaj też: Jak płacić rachunki przez Internet? Tak zrobisz to szybko i bezpiecznie

Ponadto, jeśli przekazane do Narodowego Banku Polskiego banknoty postrzępione, pomazane czy rozdarte okażą się nieautentyczne, zostaną one zatrzymane. Nie dość, że nie dostaniesz za niego żadnego rekompensaty, to jeszcze możesz zostać podejrzany o wprowadzanie do obrotu fałszywych pieniędzy, a za to grozi już odpowiedzialność karna (pozbawienie wolności od roku do 10 lat lub grzywna).

Gdzie i komu zadać pytania dotyczące wymiany zużytych monet i banknotów?

Jeżeli chcesz dowiedzieć się więcej o wymianie znaków pieniężnych, o tym, czy zużyte monety podlegają wymianie i jaka jest wartość nominalna takiej transakcji, możesz zgłosić się do centrali NBP.

Podajemy dedykowany adres poczty elektronicznego Narodowego Banku Polskiego dotyczący trybu wymiany znaków pieniężnych - napisz na wymiana@nbp.pl.

Zgłoś się z uszkodzonym banknotem lub monetą w dowolnym banku. Doradca podejmie decyzję o tym, czy zużyte monety podlegają wymianie albo co zrobić z uszkodzonym banknotem. Jeżeli nie będzie mógł sam o tym zadecydować, skieruje sprawę do Prezesa Narodowego Banku Polskiego. Ty też możesz przesłać uszkodzone banknoty do centrali NBP przesyłką pocztową albo kurierską.