Skąd wziąć miliony na zieloną transformację?

Trzeba przyznać, że pieniądze z UE na ekologię płyną szerokim strumieniem, a wsparcie przybiera różne formy: dotacji, grantów, kredytów ekologicznych, pożyczek oraz gwarancji, a także łączące finansowanie zwrotne i dotacyjne.  

Wsparcie na trzech poziomach

Generalnie instrumenty pomocowe są dostępne na trzech poziomach: unijnym, regionalnym i krajowym. Na tym pierwszym zarządzają nimi bezpośrednio agencje Komisji Europejskiej. To choćby program „Łącząc Europę” (Connecting Europe Facility, CEF), który skupia się na modernizacji transportu, kolei czy infrastruktury paliw alternatywnych. Ochrona środowiska, przejście na czystą energię i adaptacja do zmian klimatu to z kolei obszary Programu LIFE. Beneficjentem wsparcia może być każdy podmiot, m.in. zarejestrowane na terenie państwa UE osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą i osoby prawne.

Dofinansowanie pozwala uzupełnić budżet projektu nawet do 95 proc. kosztów kwalifikowanych. Dodatkowo NFOŚiGW udostępnia środki w wysokości do 80 tys. zł na przygotowanie i złożenie wniosków do Programu LIFE.

Można także otrzymać granty z programu Horyzont Europa za sprawą klastra „Klimat, energia i mobilność”, którego główne cele to poprawa konkurencyjności branży energetycznej i transportowej oraz jakości usług, których te sektory dostarczają społeczeństwu. Na nowatorskie badania i innowacyjne rozwiązania w dziedzinach związanych z klimatem przeznaczonych jest ponad 95 mld euro.

Na szczeblu regionalnym można uzyskać pomoc finansową z Regionalnych Programów Operacyjnych oraz z Funduszu na rzecz Sprawiedliwej Transformacji. Instrumenty z tych programów wspierają rozwój  fotowoltaiki, energetyki wiatrowej, wodoru, biogazu i biometanu oraz magazynów energii, a także dekarbonizację i neutralność emisyjną przemysłu.

Dotacje na „zazielenienie” małych i większych biznesów

Dla większości przedsiębiorców w Polsce najważniejsze jest wsparcie na inwestycje, które pozwolą zmniejszyć ślad węglowy ich biznesów, czyli korzystać z zielonych źródeł energii czy zmodernizować procesy produkcyjne tak, by stały się bezodpadowe. Tu z pomocą przychodzą programy krajowe takie jak:

• Fundusze Europejskie na rzecz Nowoczesnej Gospodarki (FENG)

Moduł „Zazielenienie przedsiębiorstw” obejmuje takie zagadnienia jak transformacja przedsiębiorstw w kierunku zrównoważonego rozwoju oraz gospodarki o obiegu zamkniętym (GOZ) czy ekoprojektowanie ETV, LCA, PEF. Dofinansowywane w tym module inwestycje powinny wykazywać istotny wkład w realizację celów środowiskowych. O wsparcie mogą ubiegać się konsorcja, duże  firmy, MŚP oraz konsorcja z udziałem przedsiębiorstw oraz organizacji pozarządowych czy innych podmiotów, np. organizacji badawczych.
Warto zwrócić uwagę na nabory organizowane w ramach działania „Ścieżka SMART”, a także na „Działanie 3.1 Kredyt ekologiczny” dla mikro, małych i średnich firm. Kredyt można przeznaczyć na inwestycje na rzecz szerokorozumianej efektywności energetycznej, w tym związane z energooszczędnością lub zmianą źródeł wykorzystywanej energii na bardziej ekologiczne. Maksymalny poziom wsparcia to 70 proc.

• Fundusze Europejskie na Infrastrukturę, Klimat i Środowisko (FEnIKS)

W programie można starać się o wsparcie na budowę instalacji do produkcji energii cieplnej i elektrycznej, wytwarzania paliw alternatywnych z OZE wraz z magazynami energii i przyłączeniem do sieci oraz ewentualną przebudowę sieci.
 

• Fundusze Europejskie dla Polski Wschodniej

Operatorzy systemów dystrybucji energii powinni zwrócić uwagę na działanie 2.2 Adaptacja do zmian klimatu w ramach 2. Priorytetu „Energia i Klimat". Środki z programu będą wspierały inwestycje związane z rozwojem inteligentnych sieci energetycznych, przyczyniających się do rozwoju OZE we wschodnich województwach.

Do 19 grudnia 2024 MŚP z tych województw mogą składać wnioski w II etapie konkursu na kompleksowe projekty na rzecz wdrożenia modelu biznesowego gospodarki o obiegu zamkniętym  (model biznesowy GOZ-transformacji). Maksymalna kwota dofinansowania kosztów projektu to 3 500 000 zł. Możliwe jest sfinansowanie inwestycji oraz usług doradczych i szkoleniowych niezbędnych do wdrożenia zatwierdzonego przez PARP Modelu GOZ-transformacji.

Z KPO na e-auta i  czystą energię

Firmy mogą sięgać także po środki z Krajowego Planu Odbudowy. Działania związane z celem szczegółowym KPO, jakim jest zielona transformacją gospodarki oraz rozwój zielonej, inteligentnej mobilności, opisane są w dwóch komponentach: „B – Zielona energia i zmniejszenie energochłonności” i „E – Zielona i inteligentna mobilność”. Cele, na które jest przyznawane wsparcie, to poprawa efektywności energetycznej gospodarki, zwiększenie wykorzystania odnawialnych źródeł energii, adaptacja do zmian klimatu, ograniczenie degradacji środowiska oraz wzrost wykorzystania transportu przyjaznego dla środowiska.

Dofinansowanie przyznawane będzie w ramach pomocy publicznej i pomocy de minimis na: badania przemysłowe, eksperymentalne prace rozwojowe, pomocy na projekty badawczo-rozwojowe, prace przedwdrożeniowe, prace wdrożeniowe, w tym budowę demonstratora. Zakres tematyczny obejmuje technologie odzysku materiałowego i zagospodarowanie odpadów przemysłowych innych niż niebezpieczne, do poprawy oddziaływania przedsiębiorstwa na środowisko.

Dla przedsiębiorców prawdopodobnie najciekawsza jest pożyczka na budowę, rozbudowę lub modernizację istniejących instalacji przemysłowych i produkcyjnych w celu poprawy ich efektywności energetycznej, budowa lub rozbudowa własnych jednostek OZE i magazynów energii czy zastępowanie niskoenergetycznych źródeł ciepła.

Wsparcie z NFOŚiGW oraz banku

Efektywność energetyczną i magazynowanie energii wspiera również Fundusz Modernizacyjny NFOŚiGW, a produkcję urządzeń potrzebnych do przejścia na gospodarkę zeroemisyjną – tzw. program zeroemisyjny.

Z kolei przy inwestycjach w cele związane ze sprawiedliwą transformacją pomocą służy  Program InvestEU w PKOLeasing. Oferuje on trzy nowe gwarancje unijne dla polskich przedsiębiorców, którzy potrzebują  finansowania na urządzenia OZE: panele  fotowoltaiczne, pompy ciepła oraz stacje ładowania samochodów elektrycznych. Gwarancje PKOLeasing zabezpieczają spłatę 70 proc. zaciągniętego na ten cel zobowiązania.

Gwarancje InvestEU adresowane są do startupów, firm, które działają krócej niż 6 miesięcy. Pozwalają na wydłużenie finansowania  - program „rozciąga” okres spłaty maszyn przemysłowych nawet do 10 lat.

Dotacje OZE dla odbiorców biznesowych w 2024 roku

Źródło: Enerad, BGK, NFOŚiGW

Anna Jorgas