Wibor a wiron: jakie są różnice i dlaczego są tak ważne?

WIBOR (Warsaw Interbank Offered Rate) i WIRON (Warsaw Interest Rate Overnight) to wskaźniki odsetkowe stosowane głównie na polskim rynku finansowym, które mają wpływ na oprocentowanie różnych produktów finansowych, w tym kredytów. Opracowywany jest on na podstawie transakcji depozytowych. Te z kolei zawierają podmioty przekazujące dane z instytucjami finansowymi oraz z dużymi przedsiębiorstwami.

WIBOR został wprowadzony na polskim rynku finansowym na początku lat 90. XX wieku, na krótko po przemianach gospodarczych, które zainicjowały proces transformacji Polski w kierunku gospodarki rynkowej. Jest to wskaźnik, którym mierzyło się koszt pozyskania kapitału przez banki na rynku międzybankowym. 

WIRON to stosunkowo nowy wskaźnik, który został wprowadzony jako alternatywa dla WIBOR-u. Został stworzony w celu zwiększenia transparentności i dokładności w obliczaniu wskaźników odsetkowych. Jest  on kalkulowany na podstawie danych transakcyjnych terminu zapadalności O/N (OverNight) i jest znacznie bardziej precyzyjny.

Pilna aktualizacja: Komitet Sterujący Narodowej Grupy Roboczej zdecydował o przesunięciu finalnego momentu konwersji WIBOR na WIRON na koniec 2027 r.

Czym jest dokładnie wskaźnik WIBOR?

Jest to stopa, po której banki są gotowe pożyczać złotówki na międzybankowym rynku depozytowym. WIBOR  określa koszt kredytów w złotówkach. Jest to referencyjna stopa procentowa, którą często używa się jako podstawę do określenia oprocentowania różnych typów kredytów, zarówno dla przedsiębiorstw, jak i dla osób fizycznych.

Jest ustalany na różne okresy: od jednego dnia (overnight) do 12 miesięcy. Ustalany jest codziennie przez panel banków, na podstawie deklaracji odsetek, po których banki są gotowe udzielić niewykorzystanych funduszy innym instytucjom finansowym. Jest to średnia arytmetyczna deklarowanych stóp, z pominięciem wartości skrajnych.

Co to jest wskaźnik WIRON?

WIRON (Warsaw Interest Rate Overnight) to nowy indeks stopy procentowej opracowany przez GPW Benchmark SA. Jest to wskaźnik, który obliczany jest na podstawie jednodniowych transakcji depozytowych między bankami, instytucjami finansowymi i dużymi przedsiębiorstwami.

Od grudnia 2022 roku WIRON może być stosowany jako wskaźnik referencyjny dla nowo udzielanych kredytów w Polsce. Planuje się, że zastąpi on całkowicie dotychczas stosowany WIBOR (Warsaw Interbank Offered Rate) do początku 2025 roku.

WIRON ma być wskaźnikiem bardziej odpowiadającym rzeczywistym warunkom rynkowym, ponieważ jest oparty na rzeczywistych transakcjach, a nie deklaracjach banków. Wprowadzenie tego wskaźnika ma na celu zwiększenie transparentności i stabilności systemu finansowego w Polsce. 

Jak naliczany jest WIBOR a jak WIRON?

Są to dwa różne indeksy stosowane w Polsce do określania stopy procentowej w kontekście kredytów i innych transakcji finansowych. Wyróżnić można kilka kluczowych punktów:

1. Zasięg i charakterystyka: WIBOR jest wskaźnikiem, który był dotychczas bardziej powszechny i bazował głównie na deklaracjach banków. WIRON, z kolei, jest bardziej oparty na rzeczywistych transakcjach i uwzględnia również działania dużych przedsiębiorstw, co ma mu zapewnić większą rzetelność.

2. Częstotliwość i składany procent: WIBOR jest ustalany niemal codziennie, ale jego wartość w kolejnych dniach nie jest zależna od poprzednich odczytów. WIRON, natomiast, jest wyliczany jako procent składany z dziennych notowań z ostatnich trzech miesięcy, co daje mu bardziej dynamiczny charakter.

3. Dokładność: WIRON jest podawany z dużo większą dokładnością (do piątego miejsca po przecinku), co może być znaczące dla bardziej złożonych produktów finansowych.

4. Ewolucyjny proces: do 2025 roku planuje się całkowite wycofanie WIBOR i zastąpienie go WIRON. Proces ma być ewolucyjny, z oboma wskaźnikami funkcjonującymi równolegle przez pewien czas.

5. Aneksy: banki już przygotowują aneksy do umów kredytowych, aby zabezpieczyć kredytobiorców przed skutkami zmiany wskaźnika.

Pierwszy bank oferujący szeroko kredyty WIRON - ING Bank Śląski

Od 2023 roku banki mogą, ale nie muszą wprowadzać do oferty kredyty stosujące indeks WIRON równolegle z dotychczas oferowanymi kredytami na WIBOR. Kilka z nich, jak PeKaO SA oferują je dużym spółkom przy przyznawaniu kredytów firmowych. 

Na szeroki rynek kredytów hipotecznych bazujących na wskaźnik WIRON, wszedł bank ING. Udzielanie  kredytów hipotecznych stanowi jeden z najważniejszych produktów bankowych. Wiadomo już, że do wyznaczania zmiennego oprocentowania kredytów hipotecznych będzie wykorzystywany jednomiesięczny WIRON 1M.

Symulacja kredytu hipotecznego ING (październik 2023)

Kiedy czeka nas WIRON wszędzie?

Do końca 2024 roku WIRON zastąpi WIBOR, zgodnie z planem Narodowej Grupy Roboczej. W 2023 roku rozpoczęło się stopniowe wprowadzenie nowego wskaźnika w umowach i narzędziach finansowych. W 2024 roku nastąpi pełna konwersja produktów finansowych na WIRON, a publikacja stawek WIBOR zakończy się w 2025 roku. Wszystkie zmiany będą zgodne z nowymi regulacjami Ministerstwa Finansów. Rok 2022 poświęcono na przygotowania do tych zmian.

Co z obecnymi umowani?

W kwestii istniejących umów, zmiana stawki WIBOR na WIRON jest wykonalna poprzez aneks, chociaż to zależy od konkretnego przypadku. Tadeusz Białek, lider KS NGR, zaznaczył w rozmowie z PAP Biznes, że sektor bankowy generalnie radzi poczekać na oficjalne wytyczne dotyczące procesu zmiany wskaźników. Dodatkowo, Białek podkreślił, że choć niektóre instytucje bankowe są otwarte na takie modyfikacje, stanowią one wyjątki, a nie wszystkie umowy można będzie zmodyfikować w ten sposób.

Jak wyglądają wskaźniki w innych krajach?

W innych krajach europejskich obserwuje się podobne procesy zmian wskaźników referencyjnych, chociaż nazwy i szczegóły różnią się w zależności od kraju. Wprowadzanie nowych wskaźników czy reformowanie starych jest częścią globalnej reakcji na kryzys finansowy i problemy związane z manipulacją wskaźnikami, takimi jak LIBOR. Oto kilka przykładów:

1. Wielka Brytania - proces zastępowania LIBOR (London Interbank Offered Rate) przez SONIA (Sterling Overnight Index Average) jest już zaawansowany. SONIA jest wskaźnikiem, który oparty jest o rzeczywiste stopy procentowe w ramach tzw. transakcji overnight, nadzorowanym przez Bank of England.

2. Strefa Euro - EONIA (Euro Overnight Index Average) został zastąpiony przez €STR (Euro Short-Term Rate), który stanowi główny punkt odniesienia odzwierciedlający stawki procentowe dla niezabezpieczonych pożyczek jednodniowych w euro na międzybankowym rynku finansowym.

3. Szwajcaria -  wskaźnik SARON (Swiss Average Rate Overnight) zastępuje dotychczasowy CHF LIBOR. SARON jest nadzorowany przez Szwajcarski Bank Narodowy.

4. Szwecja - wskaźnik STIBOR (Stockholm Interbank Offered Rate) jest reformowany, aby być bardziej zgodnym z europejskimi regulacjami. Nadzoruje go Szwedzka Izba Bankowa.

5. Dania -  CIBOR (Copenhagen Interbank Offered Rate) jest wskaźnikiem, który również przechodzi przez proces reformy, aby być zgodnym z europejskimi wytycznymi.

Czas pokaże, czy przejście z WIBOR na WIRON okaże się sukcesem, czy też przyniesie niewidoczne jeszcze komplikacje. Ostatecznie, celem jest zwiększenie transparentności i stabilności systemu finansowego. W kontekście globalnych zmian w sposobie kalkulacji wskaźników odsetkowych, Polska nie jest wyjątkiem i podąża śladem innych krajów, aspirując do nowocześniejszego i bardziej efektywnego systemu. Niezależnie od wyników, zmiany te są kolejnym etapem w dynamicznej ewolucji polskiego rynku finansowego, który, podobnie jak cała gospodarka, nie przestaje się rozwijać.