Do kogo należy karta?
Karta płatnicza jest bezpośrednio związana z rachunkiem bankowym właściciela karty. Formalnym użytkownikiem karty jest osoba, z którą bank podpisał umowę na ten produkt za okazaniem dokumentu potwierdzającego tożsamość. Nie wszyscy wiedzą jednak, że właścicielem karty płatniczej cały czas jest bank - taki zapis można znaleźć np. w regulaminie.
Wejście w posiadanie karty przez osobę trzecią - nawet za zgodą - może zostać zakwalifikowane jako nadużycie, a w przypadku wykorzystania karty do dokonywania transakcji - jako przestępstwo.
Co grozi za płacenie cudzą kartą? Największe kary za korzystanie wbrew woli właściciela
Korzystanie z cudzej karty płatniczej nie bezpodstawnie może zostać uznane za... kradzież. Nadużycie tego typu jest zatem karalne i podlega pod konkretne paragrafy.
W świetle obowiązującego prawa, posługiwanie się cudzą kartą i posiadanie karty wbrew woli jej użytkownika jest przestępstwem - i to wiedzą wszyscy. W razie, gdy kradzieży z włamaniem czy innej sytuacji, w wyniku której karta trafi w ręce osoby trzeciej, należy od razu przeprowadzić zastrzeżenie karty płatniczej, a nawet zgłosić ten fakt na policji.
W zależności od okoliczności, może być kwalifikowane jako:
📍 przestępstwo kradzieży zwykłej (zgodnie z Kodeksem karnym),
📍 kradzież z włamaniem, jeśli doszło do przełamania zabezpieczeń elektronicznych lub użycia kodu PIN bez zgody właściciela,
📍 przestępstwo z ustawy o usługach płatniczych, jeśli karta została wykorzystana w celu uzyskania określonych towarów lub usług.
Każda transakcja dokonana przy użyciu cudzej karty, nawet jeśli obejmuje niewielkie kwoty, jest ścigana z urzędu, a jej konsekwencje prawne mogą obejmować grzywny, a nawet karę pozbawienia wolności.
Jednak, z czego nie wszyscy zdają sobie sprawę, niedopuszczalne jest również posługiwanie się czyjąś kartą - nawet kartą żony/męża/rodzica/dziecka za ich ustną zgodą.
💡 Odpowiedzialność karna za nieautoryzowane korzystanie z karty bankomatowej
Odpowiedzialność karna za korzystanie z cudzej karty zależy od okoliczności zdarzenia. W przypadku płatności zbliżeniowej, gdzie nie jest wymagane wprowadzenie kodu PIN, transakcja może być zrealizowana automatycznie po przybliżeniu karty do terminala. Jednak skutek przyłożenia karty zbliżeniowej wbrew woli jej właściciela wciąż podlega kwalifikacji prawnej jako przestępstwo.
Przepisy prawa jasno określają, że:
➡️ posiadacz karty ponosi odpowiedzialność za transakcje do momentu zastrzeżenia karty w systemie bankowym,
➡️ osoba, która dokonuje kradzieży karty płatniczej lub korzysta z niej bez zgody właściciela, może zostać oskarżona o przestępstwo kradzieży zwykłej, a w przypadku przełamania elektronicznych zabezpieczeń - o kradzież z włamaniem.
Warto jednoznacznie zaznaczyć, że w świetle prawa nielegalna jest każda próba złożenia zlecenia płatniczego nie swoją kartą. I chodzi tu także o transakcje bezgotówkowe zbliżeniowe, które według wyroku Sądu Najwyższego z 22.03.2017 r. (III KK 349/16) są traktowane jako czyn kradzieży z włamaniem. Dlaczego?
Cytując wyrok: „Przybliżenie karty płatniczej do terminalu skutkuje uzyskaniem dostępu do rachunku bankowego właściciela karty, dochodzi zatem do przełamania bariery elektronicznej w systemie bankowej płatności bezgotówkowej”.
💡 Zatrzymanie karty płatniczej np. przez sprzedawcę
W przypadku podejrzenia, że karta płatnicza jest używana niezgodnie z wolą jej właściciela, sprzedawca ma prawo zatrzymać kartę i poinformować odpowiednie służby. Zgodnie z art. 59b Ustawy o usługach płatniczych:
„Przy dokonywaniu płatności z użyciem karty płatniczej identyfikującej osobę upoważnioną do jej używania, osoba korzystająca z tej karty jest obowiązana do okazania akceptantowi, na jego żądanie, dokumentu potwierdzającego jej tożsamość.”
Łatwo to sobie wyobrazić - żona próbuje zapłacić kartą męża na stacji benzynowej - oczywiste jest, że imię i nazwisko na karcie wskazują na to, że ktoś inny jest jej prawowitym użytkownikiem. Pracownik przyjmujący płatność może poprosić o dowód osobisty i odmówić przyjęcia płatności zbliżeniowej lub tradycyjnej.
Postępowanie sprzedawcy w takiej sytuacji może wyglądać tak:
1️⃣ Zatrzymanie instrumentu płatniczego.
2️⃣ Wezwanie właściciela karty lub/i odpowiednich służb.
3️⃣ Powiadomieniu banku o incydencie.
Jak widzisz, używanie karty nawet za zgodą osoby, dla której została wydana, może zostać potraktowane jak przestępstwo, a przynajmniej nadużycie.
Płacenie w Internecie tak samo niedozwolone
Z rachunku bankowego właściciela karty nie można dokonywać zarówno transakcji płatniczych stacjonarnie, jak i online. Nieuprawnione korzystanie z karty płatniczej w Internecie jest traktowane na równi z fizycznym użyciem karty w terminalu płatniczym.
Nieuprawnione płatności internetowe obejmują:
⛔ dokonywanie zakupów na stronach i w sklepach internetowych,
⛔ uzyskanie dostępu do rachunku bankowego właściciela karty przez przełamanie bariery elektronicznej w systemie.
Pamiętaj, że próby oszustwa w sieci są łatwe do wykrycia dzięki dokumentacji elektronicznej i monitorowaniu transakcji. W praktyce, jeśli nie została zgłoszona próba kradzieży z włamaniem i karta nie zostanie zastrzeżona, trudno ustalić, że ta konkretna transakcja została wykonana przez osobę niepowiązaną z rachunkiem właściciela karty. Niemniej jednak miejmy na uwadzę to, że dla banku i w świetle prawa, jest to niedopuszczalne.
Konsekwencje - dla korzystającego z cudzej karty płatniczej i jej właściciela
Pamiętaj, że udostępniając komuś swoją kartę płatniczą, w pewien sposób otwierasz przed nim swój portfel, tj. konto bankowe. 💡 Właściciel karty odpowiada za jej użytkowanie od momentu jej wydania do momentu zastrzeżenia czy upłynięcia terminu ważności.
Nawet jeśli masz ustawione limity płatności zbliżeniowych czy gotówkowych transakcji płatniczych (np. wypłaty z bankomatów) i tak narażasz się na utratę kontroli nad swoimi pieniędzmi. Jeszcze więcej ryzykujesz, jeśli jest to karta wydana do konta z debetem albo karta kredytowa - to prosta droga do niekontrolowanego zadłużenia. Wygenerowane przez inną osobę, czy przez Ciebie - spłacisz je Ty, jako strona, której bank udzielił finansowania.
Jak chronić swoją kartę?
Prawidłowe, tj. bezpieczne przechowywanie karty płatniczej, ma znaczenie zwłaszcza obecnie, kiedy już samo przybliżenie karty płatniczej wystarczy, by zrobić zakupy czy złożyć zamówienie. Nasilające się w ostatnich latach zjawiska takie jak phishing, vishing, spoofing czy oszustwa na BLIK wymuszają na osobach fizycznie posiadających karty większą troskę oraz uważność w ich przechowywaniu.
✔️ Chroń dane karty (numer, kod CVC/CVV, PIN) - nie podawaj ich nikomu i nigdzie nie zapisuj.
✔️ Korzystaj z zaufanych miejsc do robienia zakupów - unikaj stron bez certyfikatu SSL (adres zaczynający się od "https").
✔️ Aktywuj zabezpieczenia - powiadomienia SMS o transakcjach, 3D secure (dodatkowego uwierzytelniania podczas płatności online).
✔️ Używaj cyfrowych portfeli - korzystaj z platform takich jak Google Pay, Apple Pay czy PayPal,
✔️ monitoruj swoje konto pod kątem podejrzanych operacji,
✔️ uważaj na skimmery, czyli dziwne nakładki w bankomatach i inne podejrzane urządzenia,
✔️ w razie zgubienia od razu bloku/zastrzegaj kartę,
✔️ ustaw limity płatności zbliżeniowych i innych transakcji płatniczych,
✔️ zachowaj ostrożność przy płatnościach zbliżeniowych (rozważ np. portfel czy etui RFID, które blokuje możliwość zdalnego odczytu danych karty),
✔️ aktualizuj oprogramowanie w telefonie i aplikacji bankowej.
Nie ryzykuj! Złóż wniosek o własną kartę
Jak widzisz, tylko użytkownik karty może swobodnie posługiwać się nią, dokonując płatności zbliżeniowej, tradycyjnej lub internetowej. Próba dokonania transakcji kartą wydaną na nazwisko innej osoby - nawet, jeśli jest to mąż, rodzic czy rodzeństwo jest traktowane jako nadużycie. Jeśli nie chcesz zostać posądzony o niecne zamiary wobec prawowitego posiadacza karty, zadbaj o to, aby mieć własną kartę. I tu jest kilka opcji.
☑️ Karta płatnicza dla użytkownika
Do jednego konta może zostać wydanych więcej kart płatniczych - nie tylko dla właściciela, ale też pełnomocnika. Wówczas każdy korzysta ze środków zgromadzonych na tym samym rachunku, ale mając własną kartę. Dla drugiego użytkownika można np. ustanowić indywidualne limity.
☑️ Karta płatnicza wraz z kontem bankowym
Otwarcie rachunku bankowego z kartą płatniczą to opcja, która daje dostęp do pełnej gamy usług finansowych. Załóż zatem swoje konto i zamów do niego kartę, aby móc w pełni swobodnie i legalnie posługiwać się nią w celu dokonania płatności lub wypłat z bankomatu.
☑️ Karta kredytowa imienna
Możesz też zamówić tylko kartę - karta kredytowa to przyznane przez bank środki, którymi może posługiwać się osoba podpisująca z bankiem umowę. Pozwala ona np. na rezerwację noclegów czy lotów, robienie zakupów - ogólnie na dokonywanie transakcji bezgotówkowych z odroczonym terminem spłaty.
Jeśli potrzebujesz karty, zadbaj o jej legalne uzyskanie – to prostsze i bezpieczniejsze niż próby obchodzenia prawa. Pamiętaj, że przestrzeganie zasad korzystania z instrumentów płatniczych ma na celu ochronę Twoich interesów - chodzi zarówno o właściciela rachunku bankowego, który w pewien sposób traci kontrolę nad transakcjami, i o osobę, która z tego rachunku bankowego korzysta (podejrzenie wyłudzenia).
