Mimo że w Polsce od prawie 20 lat obowiązuje – z pewnymi wyjątkami – 19-procentowa stawka podatku dochodowego od osób prawnych CIT, polscy przedsiębiorcy mierzą się w rzeczywistości z dużo większymi obciążeniami podatkowymi. Jak wskazują dane finansowe największych grup kapitałowych notowanych na GPW w Warszawie, które są zobowiązane do publikacji szczegółowych sprawozdań finansowych, efektywna stawka podatkowa (ESP) w ostatnich 11 latach co do zasady znajdowała się powyżej ustawowego poziomu. Jedynie w roku 2014 r. była ona niższa od stawki nominalnej i wyniosła 17 proc.
Najbardziej obciążający był rok 2020, gdy rzeczywista stawka podatkowa sięgnęła 34 proc., rok później było to 33 proc. W 2022 roku efektywna stawka podatkowa grup kapitałowych notowanych na warszawskiej giełdzie wyniosła 28 proc.
W ocenie specjalistów z Grant Thornton, którzy przygotowali drugą edycję raportu zatytułowanego "Podatkowa rzeczywistość grup kapitałowych", takiego stanu rzeczy upatrywać można w szczególności w skomplikowaniu struktur grup kapitałowych – wraz z wydłużaniem się czasu ich funkcjonowania narasta coraz więcej nieuporządkowanych i nieefektywnych podatkowo elementów.
"Nadal widoczna jest także przewaga obciążeń podatkowych i okołopodatkowych nad wprowadzanymi rozwiązaniami sprzyjającymi grupom kapitałowym i reszcie przedsiębiorców. Nie bez znaczenia pozostaje również kwestia restrykcyjnego podejścia organów skarbowych do kwalifikacji danych kategorii jako koszty uzyskania przychodu" - napisano w raporcie.
Grzegorz Szysz z departamentu doradztwa, partner Grant Thornton, zwraca uwagę, że tegoroczna edycja analizy efektywności podatkowej grup kapitałowych wskazuje na spadek efektywnej stopy opodatkowania o 5 pp względem poprzedniego roku.
"Wciąż jednak co trzecia złotówka zysku wypracowanego przez największe grupy kapitałowe jest oddawana fiskusowi, pomniejszając w ten sposób konkurencyjność polskich firm, ich zdolności inwestycyjne i jednocześnie atrakcyjność z perspektywy akcjonariuszy jako inwestorów. Pozostaje mieć nadzieję, że zidentyfikowany przez nas spadek efektywnej stopy opodatkowania to trwałe odwrócenie trendu, a nie tylko jednorazowe odchylenie w stosunku do poprzednich lat" - powiedział Szysz.
Jego zdaniem liczne zwolnienia podatkowe będące narzędziem w szeroko rozumianej polityce gospodarczej w teorii powinny doprowadzić do obniżenia efektywnej stopy opodatkowania poniżej 19 proc. stawki nominalnej.
"Tymczasem mamy kolejny rok z obciążeniami na poziomie około 30 proc.. Szereg grup kapitałowych powinno skłonić to do weryfikacji swoich struktur. Wciąż obserwujemy trwałe nieefektywności na wielu płaszczyznach, które, mimo racjonalności biznesowej, nie są eliminowane z uwagi na – często nieuzasadnione – obawy o stanowisko i ocenę fiskusa" - powiedział Grzegorz Szysz.
"Tymczasem wielokrotnie okazuje się, że zgodnie z wszelkimi zasadami relokacje aktywów i funkcji, konsolidacja biznesów czy też sięgnięcie do promowanych przez ustawodawcę instrumentów, jak Podatkowa Grupa Kapitałowa, czy też ulgi i zwolnienia podatkowe, pozwala na zbliżenie się do nominalnej 19 proc. stawki opodatkowania" - dodał partner Grant Thornton.
Z raportu Grant Thornton wynika, że chociaż w przeszłości to państwowe grupy kapitałowe płaciły co do zasady wyższe stawki podatkowe, to w ostatnich latach przodują w tym podmioty prywatne, które w latach 2021-2022 oddały ponad 30 proc. swoich zysków. Tymczasem w przypadku spółek państwowych jeszcze w 2020 roku efektywna stawka podatkowa sięgała nawet 50 proc.
W 2022 roku największe spółki z indeksu WIG20 musiały oddać fiskusowi największą część zysków, a ich efektywna stawka podatkowa wyniosła 31 proc. Jednak spółki z indeksów mWIG40 oraz sWIG80 nie pozostawały daleko w tyle - wpłaciły do budżetu państwa po 27 proc. swoich zysków.
Specjaliści Grant Thornton wskazują, że od trzech lat średnia efektywna stawa podatkowa większych i średnich grup zmniejsza się, zaś małych - zwiększa. Duże grupy były bardziej wrażliwe na zawirowania spowodowane pandemią oraz wojną.
Grant Thornton wskazuje też, że od kilku lat notowane na warszawskiej giełdzie grupy z kapitałem zagranicznym płacą wyższe podatki niż podmioty krajowe. W 2022 roku ich efektywna stawka podatkowa sięgnęła 34 proc. W tym samym czasie efektywna stawka podatkowa podmiotów z kapitałem krajowym wyniosła 24 proc.
W latach 2021-2022 najwyższe stawki podatkowe płaciły banki, branża energetyczna, sektor odzieżowy i obuwniczy oraz spółki surowcowe - średnia EPS sięgnęła w tym okresie 31 proc.
Niewiele niższą efektywną stawkę podatkową - na poziomie 30 proc. - zanotowały w tym czasie firmy budowlane. Historycznie najmniejszą część zysków przekazały w 2021-2022 spółki gamingowe (11 proc.), a także deweloperzy i firmy sektora metalurgicznego (po 16 proc.).
"Różnic takich należy dopatrywać się w odmiennych możliwościach stosowania ulg - naturalnie przoduje w nich branża kreatywna, taka jak IT i gamedev. Każda z branż charakteryzuje się inną podatnością na zmiany w otoczeniu gospodarczym, co ma wpływ na powstawanie i rozliczanie strat. Szczególnie widoczne jst to w branżach kluczowych dla gospodarki oraz tych, które w znacznej mierze polegają na popycie klientów" - napisano w prezentacji.
Z analiz Grant Thornton wynika, że podatkowe grupy kapitałowe cieszą się coraz większym zainteresowaniem. W ciągu ostatnich 18 miesięcy ich liczba niemal się podwoiła.
Podatkowa Grupa Kapitałowa (PGK) to rozwiązanie umożliwiające kilku podatnikom CIT, działającym w ramach jednej grupy kapitałowej, konsolidację ich wyników podatkowych. Do 2019 r. ich liczba sukcesywnie rosła, jednak później nastąpiłwidoczny spadek aktywnych PGK działających na polskim rynku – do 56 podmiotów w 2021 r. Liberalizacja przepisów o założeniu oraz funkcjonowaniu Podatkowej Grupy Kapitałowej, która weszła w życie z początkiem 2022 r., wpłynęła na widoczny wzrost liczby tego rodzaju podmiotów działających na polskim rynku. Jak wskazują dane Ministerstwa Finansów, na koniec 2022 r. było ich 76, a w połowie 2023 r. – już 98.
W ocenie Natalii Kamińskiej-Kubiak, doradcy podatkowego z Grant Thornton, nowelizacje przepisów wyeliminowały pewne ograniczenia w tworzeniu PGK i zwiększyły elastyczność ich funkcjonowania.
"Aktualne brzmienie przepisów jest w dostateczny sposób zrozumiałe i stosowane w praktyce, nie powoduje więc już tak licznych wątpliwości i sporów pomiędzy organami i podatnikami. Co więcej, warunki wdrożenia Podatkowej Grupy Kapitałowej zostały złagodzone na tyle, że o wiele więcej grup kapitałowych może zdecydować o ich utworzeniu" - powiedziała Natalia Kamińska-Kubiak.
"W konsekwencji obie te kwestie wpływają na coraz większą chęć skorzystania z tego rozwiązania, którego wdrożenie potrafi przynieść wymierne korzyści w postaci obniżenia efektywnej stopy opodatkowania, zwiększenia bezpieczeństwa rozliczeń podatkowych i ograniczenie pracochłonności po stronie służb" - dodała doradca podatkowy i menedżer departamentu doradztwa w Grant Thornton. (PAP Biznes)
pr/