Wprowadzająca PPK ustawa o pracowniczych planach kapitałowych weszła w życie 1 stycznia 2019 roku, jednak ostatnie podmioty dołączą do systemu na początku 2021 roku. To jedno z podstawowych działań rządu, mające na celu skłonienie Polaków do oszczędzania na własne emerytury. Niestety dane demograficzne oraz raporty przedstawiane przez analityków nie wróżą niczego dobrego. Według danych OECD obecnie 100 osób pracuje na utrzymanie 31 emerytów. Już w 2050 roku będzie musiało sobie jednak poradzić z utrzymaniem dwukrotnie wyższej liczby emerytów. Znajdzie to również przełożenie na stopę zastąpienia, czyli stosunek pierwszej emerytury do ostatniej pobranej pensji. Ta według prognoz będzie najniższa spośród wszystkich europejskich krajów. Bez wątpienia należy więc wesprzeć przyszły budżet dodatkowymi oszczędnościami. Pracownicze Plany Kapitałowe są bardzo ciekawą opcją. Tym bardziej, że w tym programie nie oszczędzamy sami. Warto dowiedzieć się, co to jest PPK i jak możemy korzystać z programu.
PPK – co to?
Jesteśmy przyzwyczajeni do tego, że pieniądze na własną emeryturę musimy odkładać samodzielnie, tak jak ma to miejsce np. w IKE lub w IKZE. Inaczej wygląda to jednak w przypadku Pracowniczych Planów Kapitałowych (PPK), wprowadzonych do naszego porządku prawnego ustawą z dnia 4 października 2018 r. o pracowniczych planach kapitałowych. Według twórców tego projektu środki będą wzbierane wspólnie przez:
- Pracownika: wpłata minimalna to 2% wynagrodzenia brutto, oprócz tego może dodatkowo odkładać do 2%; jeżeli jego pensja nie przekracza 1,2-krotnosci minimalnego wynagrodzenia za pracę, może wnioskować o obniżenie wpłaty minimalnie do wysokości 0,5% wynagrodzenia brutto.
- Pracodawcę: wplata minimalna to 1,5%, dodatkowo może odprowadzać jeszcze 2,5% podstawy obliczenia składek emerytalno-rentowych.
- Państwo: z budżetu państwa na konto trafia najpierw 250 zł wpłaty powitalnej, a następnie do konta dopisywanych jest 240 zł rocznie.
Jak można dołączyć do PPK?
Pracownicze Plany Kapitałowe różnią się od innych propozycji emerytalnych również pod względem mechanizmu działania. Choć są w pełni dobrowolne, każdy pracownik zostanie zapisany do PPK automatycznie, po dołączeniu pracodawcy do tego programu. Zgodnie z obowiązującym prawem musi się to stać w ściśle określonych terminach:
- Od 1 lipca 2019 roku firmy zatrudniające przynajmniej 250 osób na koniec roku 2018 musiały obowiązkowo dołączyć do PPK.
- Od 1 stycznia 2020 roku do pracowniczych planów kapitałowych dołączyły przedsiębiorstwa zatrudniające co najmniej 50 osób.
- Od 1 lipca 2020 roku obowiązek ten dotyczy podmiotów zatrudniających przynajmniej 20 osób.
- Od 1 stycznia 2021 roku do programu PPK dołączą pozostałe przedsiębiorstwa, w tym jednostki finansów publicznych.
PPK nadal dobrowolne
Warto jednak mieć na uwadze, że PPK to dobrowolny system. W tym przypadku pracownik nie ma jednak wpływu na to, jaka instytucja finansowa będzie zajmowała się obsługą portfela. Decyzja w tym zakresie należy do pracodawcy, który powinien skonsultować ją ze związkami zawodowymi lub reprezentacją osób zatrudnionych w przypadku braku struktur związkowych. Z programu można jednak zrezygnować w dowolnym momencie. Jak wynika z wprowadzającej PPK ustawy, w tym celu należy złożyć stosowne oświadczenie pracodawcy, ten natomiast powinien w ciągu 7 dni przekazać je odpowiedniej instytucji. Wpłaty pobrane w danym miesiącu zostaną wówczas zwrócone, a dalsze nie będą pobierane.
W każdym momencie można złożyć również wniosek o ponowne przystąpienie do PPK. Co więcej – co 4 lata członkostwo będzie automatycznie odnawiane, wobec czego konieczne stanie się ponowne złożenie deklaracji o rezygnacji z PPK.
Wypłata środków
Po osiągnięciu 60 roku życia pracownik sam podejmie decyzję dotyczącą dalszych losów jego rachunku PPK. Może zarówno nadal odkładać środki, jak i dokonać ich wypłaty. Aby uniknąć podatku od zysków kapitałowych (tzw. podatku Belki), należy zrobić to jednak w przemyślany sposób:
- Do ulgi uprawnia jednorazowa wypłata 25% zgromadzonych środków oraz rozłożenie pozostałej sumy na co najmniej 120 rat.
- Liczba rat może być jednak dowolna. Można również wnioskować np. o wypłatę pozostałych środków w jednej racie, wówczas konieczne będzie opłacenie podatku od zysków kapitałowych.
- Możliwe jest dokonanie wypłaty transferowej, czyli przeniesienie środków np. na polisę ubezpieczeń, rachunek terminowy lokaty oszczędnościowej lub w formie świadczenia małżeńskiego.
Jakie korzyści daje PPK?
Przed podjęciem decyzji o uczestnictwie lub rezygnacji z PPK warto rozważyć plusy i minusy tego rozwiązania. Z pewnością może stać się atrakcyjnym źródłem dodatkowych dochodów w czasie emerytury. Szczegółowe obliczenia poznamy dzięki portalowi Moje PPK, na którym umieszczono m.in. kalkulator pracowniczych planów kapitałowych.
W analizowanej sytuacji do PPK przystępuje 25-letni pracownik rozpoczynający swoją drogę zawodową i otrzymujący pensję w wysokości 5000 zł brutto. Zarówno on, jak i pracodawca nie decydują się na wnoszenie wpłat dodatkowych. Zakładamy przy tym, że wynagrodzenie będzie rosło w tempie 2,80% rocznie, roczna stopa zwrotu z inwestycji w okresie oszczędzania wyniesie 3,50%, a w czasie wypłat uplasuje się na poziomie 2,75%. Modelowy pracownik przyjmuje również standardowy sposób wypłaty, a więc jednorazowo pobierze 25% uzbieranej kwoty, natomiast pozostałą część rozłoży na 120 rat.
Okazuje się, że w trakcie kariery zawodowej sam pracownik zdołał odłożyć w ten sposób 69 806 zł, jednocześnie jego pracodawca wsparł go kwotą 52 355 zł, a Państwo dorzuciło do tego 8 650 zł. Pozwoli to na jednorazową wypłatę 58 667 zł oraz pobieranie przez 10 lat kwoty 1 679 zł miesięcznie. Jak widać, korzystanie z pracowniczych planów kapitałowych może być całkiem opłacalne.
Kalkulacje będą prezentować się jeszcze lepiej, jeśli założymy, że ta sama osoba postanowiła miesięcznie przeznaczać na ten cel dodatkowo 1% pensji, takie same dobrowolne wsparcie zadeklarował również pracodawca, a pracownik postanowił pracować nieco dłużej i zakończyć karierę zawodową w wieku 67 lat.
W takim scenariuszu udaje się uzbierać kwotę aż 535 058 zł. Z tego jednorazowo wypłacamy 133 765 zł, a przez okres 10 lat pobieramy dodatkowe wsparcie w wysokości 3 829 zł. Dużo zależy więc od tego, jakie środki przeznaczymy na PPK i jak długo będziemy chcieli pracować. Podane przykłady pokazują jednak, że pracownicze plany kapitałowe mogą okazać się olbrzymim wsparciem w trakcie emerytury, a przy okazji nie wiążą się z dodatkowym ryzykiem, z którym musimy pogodzić się w przypadku niektórych produktów inwestycyjnych.
