Wynajem mieszkań „na czarno” pozostaje bardzo popularny. Co grozi za niezgłoszenie do urzędu skarbowego dochodów uzyskiwanych z prywatnego najmu? Jakie kary może wymierzyć fiskus?
Nie jest tajemnicą, że prawie każdy dochód podlega opodatkowaniu, także ten z prywatnego najmu mieszkań. Wynajem nawet małego pokoju, i to przez krótki czas, zgodnie z prawem powinien zostać zgłoszony do urzędu skarbowego, a dochód z niego opodatkowany.
Obowiązki właściciela wynajmowanego lokalu
Właściciel nieruchomości w terminie określonym w ustawie powinien zgłosić do US fakt rozpoczęcia uzyskiwania dochodów z najmu prywatnego, równocześnie dokonując wyboru formy opodatkowania tego najmu. Ma do wyboru ryczałt ewidencjonowany ze stawką 8,5 proc. PIT albo zasady ogólne (18 i 32 proc.).
Jeżeli podatnik rozpoczyna wynajem w trakcie roku podatkowego, to ma czas do 20. dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym osiągnął pierwszy przychód z tego tytułu np. do 20 listopada, jeśli pierwszy miesiąc najmu to październik i najemca zapłacił za wynajem w październiku. Wyjątek: jeśli pierwszym przychód z wynajmu przypada na grudzień, to termin skraca się do końca roku podatkowego. Zgłoszenia można dokonać w formie samodzielnie sporządzonego pisma albo na specjalnym druku oświadczenia.
Konsekwencje niezgłoszenia najmu
Bywa, że zazdrosny sąsiad albo sam najemca doniesie do fiskusa, że właściciel nie zgłosił do US najmu i nie odprowadza z tego tytułu podatków. Wówczas urzędnicy skarbowi wydadzą decyzję określającą wysokość podatku wraz z zaległymi odsetkami.
Oprócz zapłaty zaległego podatku wraz z odsetkami, podatnikowi grożą kary określone w Kodeksie karnym skarbowym (kks). To, czy niezgłoszony wynajem zostanie uznany tylko za wykroczenie skarbowe, czy już za przestępstwo, zależy od wartości niezapłaconego podatku.
Wartość czynu zabronionego
Kluczowe znaczenie ma pojęcie małej, dużej i wielkiej wartości czynu zabronionego, którego wartość uzależniona jest od wysokości wynagrodzenia minimalnego:
- mała wartość czynu zabronionego to 200-krotność wynagrodzenia minimalnego,
- duża wartość czynu zabronionego to 500-krotność wynagrodzenia minimalnego,
- wielka wartość czynu zabronionego to 1000-krotność wynagrodzenia minimalnego.
Co roku, wraz ze wzrostem poziomu płacy minimalnej, rośną więc poszczególne wartości czynu zabronionego. Obecnie wynagrodzenie minimalne wynosi 1680 zł, a od 1 stycznia 2015 roku zostanie podwyższone do poziomu 1750 zł.
|
Wartość czynu zabronionego |
||
|---|---|---|
|
Rodzaj: |
2014 |
2015 |
|
mała wartość |
336 000 |
350 000 |
|
duża wartość |
840 000 |
875 000 |
|
wielka wartość |
1 680 000 |
1 750 000 |
|
Źródło: Bankier.pl - opracowanie własne |
||
Wyższe kary za brak opodatkowania najmu mieszkania w 2015 roku
Dla określenie wysokości kary, która grozi za niezgłoszenie do urzędu skarbowego najmu prywatnego ważne jest, na jakim poziomie wartości fiskus określi wielkość uszczuplonego podatku i której wartości czynu zabronionego będzie ona dotyczyła. Niezgłoszony najem prywatny to zwykle czyn zabroniony małej wartości. Zgodnie z art. 54 § 1 i § 2 kks podatnikowi, który uchylając się od opodatkowania, nie ujawnia właściwemu urzędowi skarbowemu przedmiotu lub podstawy opodatkowania lub nie składa deklaracji, przez co naraża podatek na uszczuplenie grozi kara grzywny do 720 stawek dziennych albo kara pozbawienia wolności. W przypadku uszczuplenie małej wartości wymierzana jest tylko grzywna.
Stawkę dzienną ustala sąd, biorąc pod uwagę dochody sprawcy, jego warunki osobiste, rodzinne, stosunki majątkowe i możliwości zarobkowe. Art. 23 § 3 kks ustala ramy jej wysokości: stawka dzienna nie może być niższa od 1/30 części minimalnego wynagrodzenia, lecz nie może przekroczyć jej 400-krotności. Natomiast art. 23 § 1 kks stanowi, że najniższa grzywna wynosi 10 stawek dziennych, a najwyższa 720.
|
Stawka dzienna |
Wysokość grzywny |
|||
|---|---|---|---|---|
|
Rok |
Min 1/30 wynagrodzenia minimalnego |
Max 400 x 1/30 wynagrodzenie minimalne |
od min. 10 stawek |
do max. 720 stawek |
|
2014 |
56,00 zł |
22 400 zł |
560 zł |
16 128 000 zł |
|
2015 |
58,33 zł |
23 332 zł |
583,33 zł |
16 799 040 zł |
|
Źródło: opracowanie własne, Katarzyna Sudaj, Bankier.pl |
||||
Za niezgłoszenie najmu w 2015 roku będzie więc groziła grzywna w wysokości od 583 zł do prawie 16,8 mln zł.
Wykroczenie czy przestępstwo skarbowe?
Podobnie jak w prawie cywilnym, gdzie wartość kradzieży decyduje, czy to wykroczenie czy już przestępstwo, tak i w prawie skarbowym został określony tzw. próg ustawowy. Za wykroczenie zostanie uznany czyn, w wyniku którego kwota uszczuplonego lub narażonego na uszczuplenie podatku nie przekracza pięciokrotnej wysokości minimalnego wynagrodzenia. Próg ustawowy wynosi więc:
- 8400 zł w 2014 roku,
- 8750 zł w 2015 roku.
Wykroczenie skarbowe podlega karze w formie mandatu, którego maksymalna wysokość równa się dwukrotności minimalnego wynagrodzenia za pracę. Oznacza to, że w 2014 r. najwyższy mandat od fiskusa to 3360 zł, a w 2015 roku wzrośnie do 3500 zł.
Jak uniknąć kary?
Na łagodniejsze traktowanie przez fiskusa zawsze zasługuje ten podatnik, który doniesie sam na siebie, czyli nie czekając na działania ze strony fiskusa, osobiście zawiadomi urząd skarbowy o ukrywanych wcześniej dochodach i ujawni wszystkie jego okoliczności swojego wykroczenia czy tez przestępstwa skarbowego. Art. 16 Kodeksu karnego skarbowego określa takie zawiadomienie US z własnej inicjatywy podatnika jako czynny żal.
Podatnik musi przede wszystkim zapłacić w całości wymagalny podatek wraz z odsetkami, aby liczyć w dalszej kolejności na odstąpienie przez US od wymierzania kary i nakładania grzywny.
