Takie zgłoszenie otrzymaliśmy z Uniwersyteckiego Szpitala Klinicznego we Wrocławiu. Rzeczniczka placówki Monika Kowalska poinformowała w rozmowie z Bankier.pl, że w tej sprawie nie zostało wydane żadne pisemne zarządzenie, skierowano jedynie prośbę o nieudzielanie urlopów celem zapewnienia obsady lekarskiej i pielęgniarskiej. Czy to początek ograniczania prawa do urlopu dla pracowników medycznych?
Prawo do urlopu
Każdemu pracownikowi, zgodnie z przepisami Kodeksu pracy, w zależności od stażu pracy, przysługuje w ciągu roku:
- 20 dni urlopu przy stażu pracy poniżej 10 lat,
- 26 dni urlopu przy stażu powyżej 10 lat.
Urlop wypoczynkowy jest przywilejem pracownika, co do zasady każdy pracownik powinien do 31 grudnia wykorzystać urlop za dany rok. W sytuacji, kiedy się to nie udaje, z dniem 1 stycznia kolejnego roku urlop ten staje się urlopem zaległym, którego pracodawca ma obowiązek udzielić pracownikowi w terminie określonym w art. 168 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy (Dz. U z 2020, poz. 1320), czyli do 30 września następnego roku.
Kiedy urlop bieżący staje się zaległym
Sytuacje, w których może dojść do powstania zaległości urlopowych, wymienia Kodeks pracy. Okolicznościami tymi są:
- wniosek pracownika umotywowany ważnymi przyczynami – art. 164 § 1 KP,
- szczególne potrzeby zakładu pracy – art. 164 § 2 KP
- przyczyny usprawiedliwiające nieobecność w pracy (np. choroba) – art. 165 i 166 KP,
- odwołanie pracownika z urlopu z powodu okoliczności nieprzewidzianych w chwili rozpoczynania urlopu – art. 167 § 1 KP
Termin na wykorzystanie zaległego urlopu
W każdej z tych sytuacji urlop bieżący zamienia się w urlop zaległy, który powinien być wykorzystany najpóźniej do 30 dnia września następnego roku kalendarzowego (art. 168 KP).
Kary za niewykorzystanie urlopu w terminie
Trzeba pamiętać, że nieudzielenie urlopu zaległego do 30 września następnego roku kalendarzowego stanowi wykroczenie przeciwko prawom pracownika zagrożone sankcją grzywny w wysokości od 1000 do 30 000 zł. Jeżeli zatem pracodawca nie dopilnuje, aby w pierwszej kolejności wykorzystany został urlop zaległy, naraża się na karę grzywny.
Ekwiwalent za niewykorzystany urlop
Urlop to niezbywalne prawo pracownika. Zgodnie z obowiązującymi przepisami kodeksu pracy pracownik nie może zrzec się urlopu ani przekazać go innej osobie. Pracodawca natomiast nie może w trakcie trwania stosunku pracy zamienić urlopu na ekwiwalent pieniężny. Ekwiwalent za niewykorzystany urlop przysługuje jedynie w sytuacji wygaśnięcia lub rozwiązywania stosunku pracy.
Urlop na żądanie
Każdy pracownik ma prawo do czterech dni „urlopu na żądanie” w roku. Pracodawca nie ma prawa odmówić żadnemu pracownikowi urlopu w cztery wskazane przez pracownika dni w roku kalendarzowym. Warunkiem jest zgłoszenie przez pracownika żądania urlopu najpóźniej w dniu rozpoczęcia urlopu oraz oczywiście posiadanie „w puli” niewykorzystanego urlopu w danym roku.
Czy pracodawca może zakazać udzielania urlopu?
Pracodawca może, poza szczególnymi przypadkami, zawsze odmówić pracownikowi udzielenia urlopu wypoczynkowego ze względu na zapewnienie w zakładzie normalnego toku prac. Z przepisów w zakresie udzielania urlopów wypoczynkowych wynika, że generalnie o terminie wykorzystania przez pracownika urlopu decyduje pracodawca.
Udzielając pracownikom urlopu, bierze on pod uwagę nie tylko wnioski pracowników, ale i konieczność zapewnienia normalnego toku pracy. Dotyczy to zarówno urlopów, które pracodawca udziela zgodnie z planem urlopów, jak i urlopu, którego udziela po porozumieniu z pracownikiem (art. 163 § 1 i § 11 KP).
Zatem nie każdy wniosek urlopowy pracownika musi zostać przez pracodawcę zaakceptowany. Pandemia koronowirusa może być przesłanką, kiedy pracodawca dla zapewnienia właściwego toku prac w placówce medycznej będzie miał prawo do odmówienia urlopu wypoczynkowego swoim pracownikom.