Zgodnie z danymi Urzędu do Spraw Cudzoziemców (UdSC) według stanu na 30 września 2025 r. prawie 146 tys. obywateli Białorusi miało zezwolenie na pobyt w Polsce, podczas gdy w 2020 r. miały je 16,4 tys. osoby.
Wg badania NBP większość imigrantów z Białorusi ma stabilną pracę w Polsce.
"Relatywnie częsta jest praca na własny rachunek. Badanie wskazuje, że 87 proc. ankietowanych imigrantów pracowało – 57 proc. miało pracę stałą, aż 14 proc. miało własną działalność gospodarczą w Polsce, a 4 proc. pracowało zdalnie dla firm spoza Polski. Jedynie około 12 proc. imigrantów wykonywało prace sezonowe lub inne niż wymienione powyżej" - napisano.
Sytuacja imigrantów z Białorusi na rynku pracy nieznacznie się poprawiła w 2025 r. - wzrasta udział imigrantów pracujących na stałe w Polsce oraz posiadających własną działalność gospodarczą; zmniejszył się też udział imigrantów bezrobotnych.
Większość imigrantów z Białorusi wiąże swoja przyszłość z Polską, a przyczyna przyjazdu oraz wiek respondentów są czynnikami mającymi znaczenie przy formułowaniu planów odnośnie do przyszłości.
Na stałe lub dłużej niż rok chce pozostać, podobnie jak w 2024 r., ponad 67 proc. respondentów. Jedynie 2 proc. respondentów planuje wyjechać z Polski. Na podobnym poziomie do tego z 2024 r. jest odsetek osób niepewnych co do swojej przyszłości (30 proc.).
"Tak więc w dużej mierze mamy do czynienia z migracją osiadłą, której przedstawiciele przyjechali do Polski z zamiarem pozostania na dłużej. Taka sytuacja niewątpliwie jest związana z przyczynami, dla których imigranci z Białorusi przybyli do Polski. Najczęściej deklaracje dotyczące pozostania w Polsce na stałe lub dłużej niż rok składają osoby, które jako przyczynę przyjazdu do Polski podają sytuację polityczną na Białorusi, w tym obawę przed represjami (70 proc.), najrzadziej zaś – edukację (60 proc.)" - napisano.
Wiek respondentów jest czynnikiem różnicującym odpowiedzi odnośnie do dalszego pobytu w Polsce. Najrzadziej plany pozostania w Polsce na stałe lub dłużej niż rok mają osoby w wieku 45–59 lat (58 proc.) oraz osoby w wieku 18–26 lat. Dodatkowo – w stosunku do 2024 r. – zanotowano spadek odsetka w tej grupie wiekowej osób planujących pozostać w Polsce na stałe lub dłużej niż rok do 61 proc. z 75 proc. i wzrost niepewności wobec przyszłości manifestowany wyższym odsetkiem odpowiedzi "trudno powiedzieć" (wzrost z 22 proc. do 33 proc.).
Z kolei w grupie osób najstarszych powyżej 60. roku życia w badaniu w 2025 r. zanotowano najwyższy odsetek wskazań dotyczących pozostania w Polsce na stałe lub dłużej niż rok (75 proc.).
Porównanie planów dotyczących pobytu obywateli Białorusi w Polsce z planami imigrantów z Ukrainy pokazuje, że Białorusini (67 proc. chce zostać na stałe lub dłużej niż rok) nieco częściej wiążą swoja przyszłość z Polską niż migranci przedwojenni z Ukrainy (62 proc. z nich planuje pozostać w Polsce na stałe lub dłużej niż rok) i dużo częściej niż ukraińscy uchodźcy (41 proc. planuje zostać w Polsce na stałe lub dłużej niż rok).
Podstawowe oczekiwania imigrantów z Białorusi w stosunku do Polski to, podobnie jak w 2024 r., łatwiejsza legalizacja pobytu (38 proc.), dostęp do ochrony zdrowia (36 proc.) oraz organizacja kursów języka polskiego (35 proc.).
Po raz pierwszy w badaniu w 2025 r. zapytano o konieczność wprowadzenia ułatwień dotyczących dostępu do produktów polskich banków. Pozytywnej odpowiedzi udzieliło 19 proc. ankietowanych.
"Utrudnienia odnotowywane w tym zakresie wynikają prawdopodobnie z wprowadzonych przez banki ograniczeń związanych z przeciwdziałaniem praniu pieniędzy. Zanotowano wzrost odsetka wskazań z 23 proc. do 31 proc. w przypadku ułatwień w nostryfikacji dyplomów" - napisano.
Porównując oczekiwania imigrantów z Białorusi w stosunku do Polski z oczekiwaniami imigrantów z Ukrainy NBP wskazuje na podobieństwa i różnice.
"Ułatwienia dotyczące legalizacji pobytu, organizowanie kursów języka polskiego, dostęp do ochrony zdrowia to kwestie wskazywane przez społeczność ukraińską i białoruską. Natomiast ułatwienia dot. nostryfikacji dyplomów istotnie częściej wskazywane są przez imigrantów z Białorusi niż przez imigrantów z Ukrainy (31 proc. wobec 16 proc.). Jest to prawdopodobnie związane z wyższymi kwalifikacjami zawodowymi imigrantów z Białorusi w porównaniu z takimi kwalifikacjami imigrantów z Ukrainy" - podaje NBP.
Imigranci z Białorusi przebywający w Polsce są przeciętnie bardziej aktywni zawodowo niż polscy obywatele, ale też częściej – bezrobotni. Wśród ankietowanych osób 95 proc. było aktywnych na rynku pracy. Około 8 proc. stanowiły osoby bezrobotne, co oznacza, że wskaźnik zatrudnienia wynosił 87 proc. (stopa bezrobocia BAEL ogółem w polskiej gospodarce wynosiła niecałe 3 proc., a wskaźnik zatrudnienia – 57 proc.). Ok. 80 proc. imigrantów stanowiły osoby poniżej 45. roku życia, które są przeciętnie bardziej aktywne na rynku pracy.
"Jednak nawet gdyby założyć, że struktura wieku przyjeżdżających do Polski imigrantów jest taka sama jak polskich obywateli (czyli z większym odsetkiem osób starszych), to wskaźnik zatrudnienia wyniósłby 78 proc., a więc imigranci są znacznie bardziej skłonni pracować niż polscy obywatele" - zaznacza NBP.
Imigranci z Białorusi często pracują w zawodach wymagających wyższego wykształcenia i relatywnie często zarządzają ludźmi.
Według samooceny ankietowanych osób 28 proc. z nich wykorzystywało w pracy swoje wyższe wykształcenie, praca 11 proc. osób związana była z zarządzaniem ludźmi. Około 32 proc. imigrantów pracowało w zawodach wymagających kwalifikacji, ale niewymagających wyższego wykształcenia. Pozostali pracowali przy pracach prostych lub innych.
"Wśród imigracji sprzed 2019 r. relatywnie rzadko zdarzały się osoby ciągle pracujące przy pracach prostych. Z kolei imigracja po 2022 r. jest pod tym względem bardzo zróżnicowana - wysoki udział badanych deklaruje zatrudnienie przy pracach prostych (27 proc.), a jednocześnie równie liczna grupa wykonuje prace wymagające wykształcenia (27 proc.)" - dodano.
Analiza daty obecnego przyjazdu do Polski respondentów biorących udział w badaniu wskazuje, że 84 proc. z nich przyjechało do Polski po 2019 r., co jest zbieżne z trendami wynikającymi z danych UdSC i ZUS. Jeżeli chodzi o przyczyny przyjazdu do Polski – sytuację polityczną na Białorusi i związaną z nią obawę przed represjami wskazało 56 proc. respondentów. Druga najczęściej wskazywana przyczyna to czynniki ekonomiczne (34 proc. wskazań).
Imigranci z Białorusi to częściej mężczyźni niż kobiety. Około 45 proc. z nich to osoby do 34. roku życia, a 62 proc. posiada wykształcenie wyższe. Wśród imigrantów z Białorusi 58 proc. stanowią mężczyźni, a 42 proc. – kobiety. Najliczniejszą grupą wiekową są osoby w wieku 35– 44 lata (35 proc.). Osoby wieku powyżej 60. roku życia stanowią jedynie 2 proc. respondentów.
Wśród imigrantów dominują osoby z wykształceniem wyższym (62 proc.). Respondenci z wykształceniem zawodowym lub podstawowym stanowią marginalny odsetek ankietowanych (2 proc.). Kobiety nieco częściej (67 proc.) niż mężczyźni (59 proc.) deklarują posiadanie wykształcenia wyższego.
Strukturę demograficzną imigrantów z Białorusi różnią od struktury demograficznej imigrantów z Ukrainy proporcje płci (wyższy odsetek mężczyzn) oraz wiek (marginalny odsetek osób powyżej 60. roku życia). Jeżeli chodzi o wykształcenie podobnie jak wśród imigrantów z Ukrainy – przeważają osoby z wyższym wykształceniem, ale ich odsetek jest wyższy (62 proc. w przypadku imigrantów z Białorusi wobec 43 proc. w przypadku imigrantów z Ukrainy).
Znikomy odsetek imigrantów deklaruje zupełny brak znajomości języka polskiego - niemal 50 proc. respondentów deklaruje dobrą lub biegłą znajomość języka polskiego (15 proc.), a jedynie 1 proc. ocenia, że nie zna języka polskiego.
"Porównując imigrantów z Białorusi do uchodźców z Ukrainy pod względem znajomości języka polskiego (53 proc. uchodźców deklaruje dobrą lub biegłą znajomość języka polskiego w porównaniu z 63 proc. Białorusinów), można zauważyć, że jest ona lepsza. Jest to związane m.in. z liczną obecnością wśród imigrantów z Białorusi osób z Kartą Polaka lub obywatelstwem polskim" - napisano w raporcie NBP.
NBP przeprowadził badanie wśród imigrantów z Białorusi w okresie od 7 kwietnia do 20 czerwca 2025 r. Badanie przeprowadzono po raz drugi w 7 województwach, w których mieszka około 85 proc. społeczności białoruskiej w Polsce. (PAP Biznes)
tus/ gor/