Na skutek redukcji VAT-u na paliwa, energię i żywność w lutym odnotowano spadek inflacji CPI w Polsce. To już jednak historia, ponieważ marzec przyniósł silny wzrost cen, których jeszcze nie widzimy w danych statystycznych. Na pocieszenie otrzymaliśmy za to nowy koszyk inflacyjny.
Ceny towarów i usług konsumpcyjnych w lutym 2022 r. w porównaniu z analogicznym miesiącem ubiegłego roku wzrosły o 8,5 proc. - wynika z komunikatu Głównego Urzędu Statystycznego. To wyraźnie mniej niż w styczniu, kiedy to odczyt na poziomie 9,2 proc. był najszybszym wzrostem cen od listopada 2000 roku. To zarazem odczyt wyższy od oczekiwanych przez ekonomistów 8,1 proc.
Względem stycznia wskaźnik CPI obniżył się o 0,3 proc., co było efektem spadku cen paliw i żywności wywołanego tymczasowym obniżeniem stawek podatku VAT. To już jednak historia. W marcu inflacja CPI zapewne mocno przyspieszyła przede wszystkim na skutek rekordowego wzrostu cen paliw wywołanego rosyjską agresją na Ukrainę. Odnotujmy jednak, że w lutym ceny w kategorii „transport” były o 4,6 proc. niższe niż w styczniu, ale wciąż o 9,9 proc. wyższe niż w lutym 2021 roku.
Bardzo wysoka inflacja cenowa towarzyszy nam już od niemal roku. W styczniu inflacja CPI została oszacowana na 9,2% rocznie, co było najwyższym wynikiem od 21 lat. Najwyższe od dwóch dekad odczyty pojawiały się też w poprzednich miesiącach: w grudniu było to 8,6%, w listopadzie było to 7,8 proc., w październiku (6,8 proc.), we wrześniu (5,9 proc.), w sierpniu (5,5 proc.), w lipcu (5 proc.), w czerwcu (4,4 proc.) i maju (4,7 proc).
Inflacja nasza powszechna
Prawdopodobnie bardzo wysoka pozostaje także inflacja bazowa, czyli wskaźnik CPI obliczany bez uwzględnienia cen paliw, energii i żywności. Inflacja bazowa w Polsce w lutym zapewne zbliżyła się do 6%, a więc już przeszło dwukrotnie przewyższa 2,5-procentowy cel inflacyjny Narodowego Banku Polskiego. Oficjalne dane poznamy w środę po południu.
W lutym po raz pierwszy od kilku miesięcy ceny towarów rosły wolniej (8,3 proc.) od cen usług ( 9,1 proc.). W grudniu towary podrożały o 9,0%, a usługi o 7,6%. W listopadzie było to odpowiednio 8,1% i 6,6%, a w październiku „padł remis” (6,8 proc.).
Przy tym wzrost cen nie dotyczy jedynie paliw i energii. Ceny żywności i napojów bezalkoholowych w rok poszły w górę o 7,6 proc. rdr i to pomimo lutowej obniżki stawki VAT z 5% do 0% (względem stycznia spadły o 1 proc.). Użytkowanie mieszkania i nośniki energii były o 14,3 droższe niż przed rokiem. Ceny w łączności w skali roku poszły w górę o 5,4 proc., zdrowia o 4,6 proc., rekreacji i kultury o 8,6 proc., a restauracji i hoteli o 11,5 proc. Najmniej podrożały odzież i obuwie (3,5 proc.), choć akurat ta kategoria przez wiele lat notowała spadkową dynamikę cen.
GUS rewiduje inflacyjny koszyk
Jak co roku w marcu GUS dokonał zmian w koszyku inflacyjnym. Dokonuje się ich w oparciu o badanie budżetów gospodarstw domowych, na podstawie którego opracowywany jest system wag. Podobnie jak przed rokiem było to wydarzenie szczególnie istotne, ponieważ wagi w koszyku CPI były obliczone na podstawie „pandemicznej” struktury wydatków ludności w 2020 roku. Tamta kompozycja koszyka CPI wyraźnie odbiegała od tej z poprzednich lat. Na tle wskaźników z lat poprzednich tegoroczne wagi wyglądają następująco:
przewiń, aby zobaczyć całą tabelę| Kategoria | 2015 | 2016 | 2017 | 2018 | 2019 | 2020 | 2021 | 2022 |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Żywność i napoje bezalkoholowe | 24,36 | 24,04 | 24,28 | 24,36 | 24,89 | 25,24 | 27,77 | 26,59 |
| Napoje alkoholowe i wyroby tytoniowe | 6,53 | 6,56 | 6,38 | 6,19 | 6,37 | 6,25 | 6,91 | 6,32 |
| Odzież i obuwie | 5,35 | 5,47 | 5,68 | 5,37 | 4,94 | 4,94 | 4,21 | 4,47 |
| Użytkowanie mieszkania i nośniki energii | 21,06 | 21,04 | 20,53 | 20,35 | 19,17 | 18,44 | 19,14 | 19,33 |
| Wyposażenie mieszkania i prowadzenie gospodarstwa domowego | 4,85 | 4,99 | 5,14 | 5,25 | 5,7 | 5,8 | 5,83 | 5,71 |
| Zdrowie | 5,2 | 5,45 | 5,56 | 5,69 | 5,12 | 5,29 | 5,39 | 5,69 |
| Transport | 9,02 | 8,72 | 8,63 | 8,74 | 10,34 | 9,89 | 8,88 | 9,54 |
| Łączność | 5,28 | 5,27 | 5,2 | 4,87 | 4,18 | 4,54 | 5 | 4,9 |
| Rekreacja i kultura | 6,42 | 6,63 | 6,89 | 6,92 | 6,44 | 6,62 | 5,78 | 6,07 |
| Edukacja | 1,04 | 1,01 | 0,97 | 1 | 1,07 | 1,15 | 1,02 | 1,16 |
| Restauracje i hotele | 5,24 | 5,04 | 5,23 | 5,71 | 6,2 | 6,12 | 4,56 | 4,77 |
| Inne towary i usługi | 5,65 | 5,78 | 5,51 | 5,55 | 5,58 | 5,72 | 5,51 | 5,45 |
| Ogółem | 100 | 100 | 100 | 100 | 100 | 100 | 100 | 100 |
| Źródło: GUS. | ||||||||
Największe różnice w wagach poszczególnych kategorii widać w przypadku żywności i napojów bezalkoholowych, których „ciężar” w koszyku CPI zmalał o 1,18 punktu procentowego. Udział napojów alkoholowych i wyrobów tytoniowych zmalał o 0,59 pp. Po ok. 0,1 pp. obniżyły się jeszcze wagi wyposażenia mieszkania oraz prowadzenia gospodarstwa domowego oraz łączności.
Wzrósł natomiast udział wydatków na transport (o 0,66 pp.), restauracje i hotele (0,21 pp.) oraz odzież i obuwie (o 0,26 pp.), a takż użytkowanie mieszkania i nośniki energii (o 0,19 pp.). Znamienny jest wzrost udziału wydatków na zdrowie (o 0,3 pp.) wynikający zarówno ze wzrostu cen usług lekarskich, jak i paraliżu państwowego sektora medycznego, z jakim mamy do czynienia od marca 2020 roku.
Generalnie zmiany w postcovidowym koszyku inflacyjnym nie są zaskoczeniem. Zmalał udział wydatków na dobra "lockdownowe" (żywność, alkohol, wyroby tytoniowe, łączność), a wzrosły wydatki na to wszystko, co przez wiele miesięcy było zakazane lub mocno ograniczone - czyli na turystykę, zakupy odzieży i obuwia, transport oraz rekreację i kulturę. Za sprawą silnego wzrostu cen gazu i energii elektrycznej w koszyku inflacyjnym wzrosły wagi użytkowania mieszkania. To samo dotyczy wyższych wag wydatków na edukację oraz zdrowie.