Nowy rok przyniósł wiele ważnych zmian legislacyjnych, w tym w przepisach dotyczących urlopów macierzyńskich. Wydłużone zostały ich wymiary, przyznano nowe uprawnienia pracownikom-ojcom, rozszerzono ochronę zatrudnienia pracowników korzystających z uprawnień rodzicielskich.
Więcej dzieci, więcej urlopu
Do końca 2008 r. zasadą było stopniowe podwyższanie wymiaru urlopu macierzyńskiego przy każdym następnym porodzie. Nowe przepisy odchodzą od tej reguły na rzecz udzielania wyższego wymiaru urlopu macierzyńskiego w zależności od ilości dzieci urodzonych przy jednym porodzie. Od nowego roku premiowana jest więc liczba urodzonych przy jednym porodzie dzieci, a nie kolejność porodu. Tak jak w poprzednim stanie prawnym, matka dziecka po wykorzystaniu 14 tygodni urlopu macierzyńskiego może zrezygnować z dalszej jego części na rzecz ojca dziecka. Nowością jest natomiast rozwiązanie przewidziane w art. 180 § 61-3 K.p. (§ 61-3 został wprowadzony ustawą z dnia 6 grudnia 2008 r. nowelizującą Kodeks pracy i inne ustawy). Na jego podstawie, począwszy od 1 stycznia 2009 r.:
- Po wykorzystaniu przez pracownicę po porodzie urlopu macierzyńskiego w wymiarze 8 tygodni, pracownikowi-ojcu wychowującemu dziecko przysługuje prawo do części urlopu macierzyńskiego przez okres, w którym matka dziecka wymaga opieki szpitalnej ze względu na stan zdrowia, który uniemożliwia jej sprawowanie osobistej opieki nad dzieckiem.
- Urlop macierzyński pracownicy w sytuacji określonej w punkcie 1 ulega przerwaniu na okres, w którym z takiego urlopu korzysta pracownik-ojciec.
Łącznie wymiar urlopu macierzyńskiego udzielony w takiej sytuacji pracownikowi (matce i ojcu dziecka) nie może przekroczyć dopuszczalnych wymiarów.
Nadmienić trzeba, iż nowelizacja przepisów wprowadziła takie dwa nowe rodzaje urlopu macierzyńskiego, tj. dodatkowy urlop macierzyński oraz urlop ojcowski.
Poniżej prezentujemy tabelaryczne zestawienie wymiarów obligatoryjnego, podstawowego urlopu macierzyńskiego, według regulacji prawnych obowiązujących do końca 2008 r. i od 2009 r.
|
Wymiar urlopu macierzyńskiego
|
Aktualny wymiar urlopu macierzyńskiego |
Od kiedy obowiązuje? |
|
• 18 tygodni przy pierwszym porodzie, • 20 tygodni przy każdym następnym porodzie, • 28 tygodni w przypadku urodzenia więcej niż jednego dziecka przy jednym porodzie. |
• 20 tygodni w przypadku urodzenia jednego dziecka przy jednym porodzie, • 31 tygodni w przypadku urodzenia dwojga dzieci przy jednym porodzie, • 33 tygodnie w przypadku urodzenia trojga dzieci przy jednym porodzie, • 35 tygodni w przypadku urodzenia czworga dzieci przy jednym porodzie, • 37 tygodni w przypadku urodzenia pięciorga i więcej dzieci przy jednym porodzie. |
Dłuższe wymiary obligatoryjnego urlopu macierzyńskiego obowiązują od 1 stycznia 2009 r. Prawo do niego mają też pracownicy, którzy w dniu 1 stycznia 2009 r. korzystali z urlopu macierzyńskiego lub pobierali w tym dniu zasiłek macierzyński z tytułu urodzenia kolejnego dziecka na urlopie wychowawczym. |
Urlopy dodatkowe i ojcowskie
Zupełną nowością w prawie pracy są dodatkowe urlopy macierzyńskie i ojcowskie. Dodatkowe urlopy macierzyńskie mają charakter fakultatywny, tj. ich udzielenie zależy od inicjatywy uprawnionego pracownika. Jeżeli złoży on wniosek o taki urlop, wówczas pracodawca jest nim związany. Odnośnie urlopu ojcowskiego, to ma do niego prawo pracownik-ojciec wychowujący dziecko. Wymiar urlopu wynosi dwa tygodnie. Pracownik może go wykorzystać nie później niż do ukończenia przez dziecko 12. miesiąca życia.
Urlopu ojcowskiego udziela się na pisemny wniosek uprawnionego pracownika-ojca wychowującego dziecko, składany w terminie nie krótszym niż 7 dni przed rozpoczęciem korzystania z urlopu. Pracodawca jest zobowiązany uwzględnić wniosek.
Poszczególne wymiary dodatkowych urlopów macierzyńskich i ojcowskich oraz terminy ich wejścia w życie przedstawiamy w formie tabelarycznej.
|
Rodzaj urlopu |
Wymiar urlopu |
Od kiedy obowiązuje? |
|
Dodatkowy urlop macierzyński |
• do 6 tygodni - w razie urodzenia jednego dziecka przy jednym porodzie, • do 8 tygodni - w razie urodzenia dwojga lub więcej dzieci przy jednym porodzie. Pracownik-ojciec może otrzymać dodatkowy urlop macierzyński w razie: • wykorzystania przez pracownicę - matkę dziecka całego obligatoryjnego urlopu macierzyńskiego, • podziału obligatoryjnego urlopu macierzyńskiego, po wykorzystaniu po porodzie 14 tygodni tego urlopu przez matkę dziecka. |
• do 2 tygodni na jedno dziecko urodzone przy jednym porodzie i do 3 tygodni na wieloraczki - od 1 stycznia 2010 r. i przez 2011 r., • do 4 tygodni na jedno dziecko przy jednym porodzie i do 6 tygodni na wieloraczki - w latach 2012 i 2013, • do 6 tygodni na jedno dziecko przy jednym porodzie i do 8 tygodni na wieloraczki - od 1 stycznia 2014 r. |
|
Urlop ojcowski |
2 tygodnie, do wykorzystania do ukończenia przez dziecko 12. miesiąca życia. Urlop udzielany jest na wniosek. |
• 1 tydzień - od 1 stycznia 2010 r. i przez 2011 r. • 2 tygodnie - od 1 stycznia 2012 r. |
Nowe regulacje dotyczące urlopów macierzyńskich opisane wcześniej, nie wyczerpują całości wprowadzonych od nowego roku zmian w tym zakresie. Do omówienia pozostały m.in. wymiary urlopów na warunkach urlopu macierzyńskiego, ochrona zatrudnienia osób przebywających na urlopach ojcowskich lub powracających do pracy w ramach niepełnego etatu, po przerwaniu urlopu wychowawczego, czy zasady łączenia przez pracownika dodatkowego urlopu macierzyńskiego z pracą. Do tematu powrócimy więc w kolejnych artykułach.
Gazeta Podatkowa Nr 522 z dnia 2009-01-08
