Podatnicy muszą opłacać różnego typu podatki i daniny na rzecz państwa. Jednym z nich jest podatek od spadków i darowizn. Wiele osób może jednak skorzystać ze zwolnienia.
Spadki i darowizny w wielu przypadkach pozwalają na otrzymanie naprawdę sporych środków lub wartościowych nieruchomości i ruchomości. Często zapominamy jednak w ich kontekście o tym, że równolegle funkcjonuje również podatek od spadków i darowizn, który należy uregulować, aby uniknąć problemów w relacjach z fiskusem. Ustawa o podatku od spadków i darowizn reguluje przy tym nie tylko obowiązujące stawki podatku, ale definiuje również limity kwotowe i stopień pokrewieństwa, które pozwolą na niezapłacenie podatku. Warto mieć jednak równocześnie świadomość, że nawet w takim przypadku konieczne może być zgłoszenie tego faktu urzędowi skarbowemu. W przeciwnym wypadku podatnik może utracić prawo do zwolnienia albo narazić się na poważniejsze konsekwencje. Warto dowiedzieć się wobec tego więcej na temat podatku od spadków i darowizn oraz grup podatkowych, które zdecydują o możliwości zastosowania zwolnienia.
Podatek od spadków i darowizn: czego dotyczy?
Szczegółowo kwestię podatku od spadków i darowizn określa ustawa z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn. Zgodnie z nią podlega mu nabycie przez osoby fizyczne rzeczy znajdujących się na terytorium Polski lub wykonywanych na jej terytorium praw majątkowych z tytułu:
- dziedziczenia, zapisu zwykłego, dalszego zapisu, zapisu windykacyjnego, polecenia testamentowego;
- darowizny, polecenia darczyńcy;
- zasiedzenia;
- nieodpłatnego zniesienia współwłasności;
- zachowku, jeżeli uprawniony nie uzyskał go w postaci uczynionej przez spadkodawcę darowizny lub w drodze dziedziczenia albo w postaci zapisu;
- nieodpłatnej: renty, użytkowania oraz służebności;
- nabycie praw do wkładu oszczędnościowego na podstawie dyspozycji na wypadek śmierci;
- nabycie jednostek uczestnictwa na podstawie dyspozycji uczestnika na wypadek jego śmierci.
Choć podatek od spadków i darowizn kojarzy się bezpośrednio z podstawowymi formami spadków i darowizn, w rzeczywistości katalog czynności, które doprowadzą do powstania obowiązku podatkowego jest, jak widać, nieco szerszy. Warto mieć tego świadomość, aby prawidłowo rozliczyć się z fiskusem. Artykuł drugi ustawy o podatku od spadków i darowizn wskazuje także, że należy go opłacić w sytuacji, w której dotyczą rzeczy znajdujących się za granicą lub wykonywanych za granicą praw, o ile nabywca w chwili otrzymania darowizny lub otwarcia spadku był obywatelem Polski lub miał miejsce stałego pobytu na jej terytorium.
Podatek od spadku
Podatek od spadku należy odprowadzić zarówno wtedy, kiedy spadkobiorca otrzymał go na mocy testamentu spadkodawcy, jak i wtedy, kiedy otrzymał go na mocy dziedziczenia ustawowego. Jak wynika z ustawy o podatku od spadków i darowizn, podatkiem od spadków objęty jest również zachowek, a także nabycie jednostek uczestnictwa czy praw do wkładu oszczędnościowego w wyniku dyspozycji uczestnika na wypadek jego śmierci. Jednocześnie istnieje jednak lista wyłączeń, wskazująca, kiedy nie trzeba będzie regulować podatku od spadku, należą do nich m.in.:
- otrzymanie w drodze spadku zapisu windykacyjnego, darowizny praw autorskich i pokrewnych, praw do projektów wynalazczych, znaków towarowych, wzorów zdobniczych i wierzytelności wynikających z nabycia tych praw,
- dziedziczenie środków z pracowniczego programu emerytalnego,
- dziedziczenie środków z pracowniczego planu kapitałowego,
- dziedziczenie środków z otwartego funduszu emerytalnego,
- dziedziczenie środków z indywidualnego konta emerytalnego oraz indywidualnego konta zabezpieczenia emerytalnego,
- dziedziczenie kwoty składek zewidencjonowanych na subkoncie ZUS.
Kwota wolna od podatku przy podatku od spadków i darowizn
Kluczowe znaczenie w kontekście obowiązku zapłacenia podatku od spadków i darowizn odgrywa kwota wolna od podatku. Jej wysokość jest uzależniona od grupy podatkowej, w której znajduje się spadkodawca lub darczyńca i beneficjent:
- w I grupie podatkowej kwota wolna wynosi 9 637 zł,
- w II grupie podatkowej to 7 276 zł,
- w III grupie podatkowej to 4 902 zł.
Co ważne: nie ma przy tym znaczenia kwota wyłącznie jednej transakcji, ale łączna kwota wszystkich przedmiotów i środków finansowych otrzymanych od konkretnej osoby w ciągu 5 lat. Jeżeli ta będzie wyższa od kwoty wolnej od podatku, konieczne będzie zgłoszenie tego faktu do urzędu skarbowego, a jeżeli nie będzie możliwe zastosowanie zwolnienia, również odprowadzenie podatku od spadków i darowizn.
Stawki podatku od spadków i darowizn
Również wysokość podatku od spadków i darowizn będzie uzależniona od grupy podatkowej oraz kwoty, którą otrzymał beneficjent.
|
Podatek od spadków i darowizn |
|||
|
|
Kwota spadku lub darowizny |
||
|
Grupa podatkowa |
do 10 278 zł |
10 278 zł -20 556 zł |
ponad 20 556 zł |
|
I |
3% |
308,30 zł i5% nadwyżki |
822,20 zł i 7% nadwyżki |
|
ponad 10 278 zł |
ponad 20 556 zł |
||
|
II |
7% |
719,5 zł plus 9% nadwyżki |
1644,5 zł plus 12% nadwyżki |
|
ponad 10 278 zł |
ponad 20 556 zł |
||
|
III |
12% |
1233,4 zł i 16% nadwyżki |
2977,9 zł i 20% nadwyżki |
|
ponad 10 278 zł |
ponad 20 556 zł |
||
Zwolnienie z podatku od spadku i darowizn
Poza trzema grupami podatkowymi, decydującymi o wysokości podatku od spadków i darowizn, istnieje jeszcze zerowa grupa podatkowa, w której skład wchodzą:
- małżonkowie,
- rodzeństwo,
- rodzice, dziadkowie, pradziadkowie,
- dzieci, wnuki, prawnuki,
- osoby przebywające w rodzinie zastępczej, rodzinnym domu dziecka, placówce opiekuńczo-wychowawczej lub regionalnej placówce opiekuńczo-terapeutycznej i ich opiekunowie,
- pasierb, pasierbica,
- ojczym i macocha.
W zerowej grupie podatkowej możliwe jest uzyskanie całkowitego zwolnienia z podatku od spadków i darowizn. Nie oznacza to jednak, że faktu otrzymania takiej darowizny nie należy zgłosić fiskusowi. W przypadku przekroczenia kwoty wolnej od podatku dla I grupy podatkowej (9 637 zł) należy złożyć w urzędzie skarbowym formularz SD-Z2 w ciągu 6 miesięcy od otrzymania spadku lub darowizny. W przeciwnym wypadku darowizna może zostać opodatkowana karną stawką w wysokości 20% wartości przedmiotu darowizny czy spadku.
W przypadku darowizny niezwykle ważne jest również jej udokumentowanie. Środki pieniężne najlepiej przekazać w formie przelewu lub przekazu pocztowego, ponieważ urząd skarbowy może oczekiwać przedstawienia stosownego potwierdzenia, a deklaracja przekazania darowizny w formie pieniężnej bywa często kwestionowana.
Podatek od spadku po rodzicach: czy trzeba będzie go zapłacić?
Podatnicy szczególnie często poszukują odpowiedzi na pytanie, czy trzeba będzie zapłacić podatek od spadku po rodzicach lub otrzymanych od nich darowizn. Oczywiście w świetle przepisów w takiej sytuacji przysługuje zwolnienie, a od niedawna w taki sam sposób jak biologiczni rodzice traktowani są również opiekunowie w rodzinach zastępczych czy rodzinnych domach dziecka i podobnych instytucjach. Nadal trzeba jednak pamiętać o zgłoszeniu tego faktu do urzędu skarbowego w przypadku przekroczenia kwoty wolnej od podatku.
