Prezenty urodzinowe, ślubne, pomoc finansowa otrzymywana od rodziców, dziadków czy najbliższych przyjaciół. Dosyć często mamy z nimi do czynienia i są niemal naturalnym elementem naszej codzienności. Bardzo często po przekazaniu funduszy po prostu zapominamy o całej sprawie. Warto jednak uświadomić sobie, że fiskus spogląda na te kwestie w nieco inny sposób i w określonych przypadkach może domagać się opłacenia podatku od spadków i darowizn.
Prawo w wyraźny sposób określa zarówno limity kwotowe, jak i więzi łączące osoby przekazujące sobie składniki majątku. Warto zapoznać się z przepisami, aby uniknąć dodatkowych problemów. Te mogą wiązać się ze zdecydowanie wyższymi kosztami oraz konsekwencjami karno skarbowymi. Jednocześnie istnieje także kilka wyjątków, umożliwiających zwolnienie od podatku. Nadal konieczne będzie jednak zgłoszenie darowizny poprzez formularz SD-Z2, który umożliwia zgłoszenie o nabyciu własności od najbliższych.
Darowizna: czym jest darowizna i jak wyglądają kwestie podatkowe?
Darowizny są bardzo rozpowszechnione w codziennych relacjach łączących ludzi. Znajduje to oczywiście odzwierciedlenie w obowiązujących przepisach. Zgodnie z artykułem 888 kodeksu cywilnego "Przez umowę darowizny darczyńca zobowiązuje się do bezpłatnego świadczenia na rzecz obdarowanego kosztem swego majątku". Jest to wobec tego nieodpłatne przeniesienie własności rzeczy lub praw majątkowych na rzecz innej osoby. Choć - co oczywiste - beneficjent nie płaci w związku z tym darczyńcy, nie zwalnia go to z obowiązku, by przekazać niezbędne informacje do instytucji państwa. Warto dowiedzieć się, kiedy dojdzie do powstania obowiązku podatkowego oraz kiedy należy skorzystać z formularza SD-Z2, będącego informacją dla urzędu skarbowego o nabyciu własności rzeczy lub praw majątkowych.
Grupy podatkowe decydują o podatku
Z punktu widzenia odbiorcy darowizny kluczowe główną rolę odgrywa zwłaszcza pojęcie grupy podatkowej, określającej stosunek łączący go z darczyńcą. Wyróżniamy trzy podstawowe grupy podatkowe:
1 grupa podatkowa
Do pierwszej grupy podatkowej zalicza się najbliższych członków rodziny, a więc:
-
zstępnych (dzieci, wnuki, prawnuki)
-
wstępnych (rodziców, dziadków),
-
małżonka,
-
rodzeństwo,
-
pasierba,
-
macochę, ojczyma,
-
teściów,
-
zięcia, synową.
Przynależność do pierwszej grupy podatkowej oznacza spore ulgi w zakresie podatku od spadków i darowizn. Kwota wolna od podatku wynosi 30000 zł, a podatek od spadków i darowizn do wysokości 10 278 zł ponad limit wynosi 3%, powyżej progu tego progu 5% nadwyżki, a powyżej kwoty 20 556 zł 7%.
Kwota wolna od podatku: Od 1 lipca 2023 roku kwota wolna od podatku od spadków i darowizn dla osób zaliczanych do I grupy podatkowej (najbliżsi krewni) wynosi 36 120 zł w przypadku darowizn od jednej osoby. W przypadku darowizn od wielu osób z I grupy podatkowej kwota ta wzrasta do 108 360 zł
.
Stawki podatkowe: Stawki podatkowe dla nabywców z I grupy podatkowej w 2023 roku prezentują się następująco:
-
3% podatku od nadwyżki ponad kwotę 11 128 zł,
-
333 zł 90 gr oraz 5% od nadwyżki ponad 11 128 zł dla kwot od 11 128 zł do 22 256 zł,
-
890 zł 30 gr oraz 7% od nadwyżki ponad 22 256 zł dla kwot przekraczających 22 256 zł
2 grupa podatkowa
W drugiej grupie podatkowej znajdują się dalsi krewni i spowinowaceni:
-
zstępni rodzeństwa,
-
rodzeństwo rodziców,
-
małżonkowie rodzeństwa,
-
zstępni i małżonkowie pasierbów,
-
rodzeństwo małżonków,
-
współmałżonkowie rodzeństwa małżonków.
-
współmałżonkowie zstępnych.
Kwota wolna od podatku: Od 1 lipca 2023 roku kwota wolna od podatku w II grupie podatkowej wynosi 27 090 zł. W przypadku darowizn od kilku osób, otrzymanych w ciągu 5 lat, limit ten wzrasta do 81 270 zł.
Stawki podatkowe: Stawki podatkowe dla II grupy podatkowej w 2023 roku są następujące:
-
7% podatku dla kwoty nadwyżki ponad kwotę wolną do 11 833 zł,
-
828 zł 40 gr oraz 9% od nadwyżki ponad 11 833 zł dla kwot od 11 833 zł do 23 665 zł,
-
1 893 zł 30 gr oraz 12% od nadwyżki ponad 23 665 zł
3 grupa podatkowa
Ostatnia grupa podatkowa mieści wszystkie pozostałe osoby, a więc zarówno dalszą rodzinę, w tym kuzynostwo, jak i przyjaciół, znajomych lub osoby obce.
Kwota wolna od podatku: Od lipca 2023 roku kwota wolna od podatku dla osób należących do trzeciej grupy podatkowej wynosi 5 733 zł.
Stawki podatkowe: Stawki podatkowe dla III grupy podatkowej w 2023 roku są następujące:
-
12% podatku dla kwoty nadwyżki ponad kwotę wolną do 11 833 zł,
-
1 420 zł oraz 16% od nadwyżki ponad 11 833 zł dla kwot od 11 833 zł do 23 665 zł,
-
3 313 zł 20 gr oraz 20% od nadwyżki ponad 23 665 zł.
Zerowa grupa podatkowa: Obejmuje najbliższych członków rodziny, takich jak małżonek, zstępni (dzieci, wnuki, prawnuki), wstępni (rodzice, dziadkowie, pradziadkowie), rodzeństwo, pasierb oraz macocha/ojczym. W tej grupie podatkowej przewidziane jest zwolnienie od podatku od spadków i darowizn, pod warunkiem dokonania zgłoszenia darowizny. W przypadku braku zgłoszenia darowizna może podlegać opodatkowaniu, a stawka może wynieść nawet 20%.
Podatek od darowizny nieruchomości
Na takiej samej zasadzie jak darowizna gotówki rozliczana jest również darowizna innych przedmiotów. Zapłacić trzeba więc będzie również podatek od darowizny mieszkania czy domu. W tym przypadku także obowiązują grupy podatkowe wraz z przysługującym im kwotom wolnym od podatku oraz stawkom oprocentowania. Podatku od darowizny nieruchomości nie trzeba będzie również zapłacić w grupie zerowej.
Co ważne: w przeciwieństwie do darowizny pieniężnej, darowiznę nieruchomości należy sporządzić w formie aktu notarialnego pod rygorem jej nieważności. Jeżeli trzeba będzie odprowadzić podatek od darowizny, zajmie się tym natomiast notariusz, co zwolni nas z obowiązku zgłoszenia darowizny do UŚ. Jeżeli jednak odbywa się to w ramach grupy zerowej, nadal będzie nas dotyczył ten obowiązek.
Zgłoszenie darowizny
Choć otrzymując darowiznę w grupie zerowej przysługuje nam prawo do zwolnienia z podatku od spadków i darowizn, nadal musimy jednak zadbać o zgłoszenie darowizny w ciągu 6 miesięcy od jej otrzymania.
Co ważne: środki powinny zostać przekazane w formie przelewu lub przekazu pocztowego, a ich potwierdzenie należy zachować w celu przedłożenia urzędnikom. Aby to zrobić, należy skorzystać z formularza SD-Z2.
SD-Z2: wzór online
Samego zgłoszenia darowizny bez większych problemów dokonamy przez internet, korzystając z portalu podatkowego, lub zrobimy to w tradycyjny sposób, pobierając formularz w stosownym urzędzie skarbowym lub drukując go. Wówczas będzie trzeba jednak zanieść go do urzędu lub przesłać pocztą.
W pierwszej kolejności trzeba będzie wskazać datę powstania obowiązku podatkowego. Co ważne: jeżeli nie złożymy deklaracji SD-Z2 w terminie 6 miesięcy od otrzymania darowizny od rodziców, dziadków, małżonka lub rodzeństwa, będziemy musieli opłacić podatek w należnej wysokości. Musimy więc dopilnować tego obowiązku!
W następnym oknie kreatora wybieramy, w jaki sposób chcemy wypełnić wniosek SD-Z2. Forma kreatora umożliwia łatwe wprowadzanie danych. Do naszej dyspozycji pozostaje również standardowy dokument, przypominający końcową wersję papierowej deklaracji SD-Z2.
Następnie trzeba wybrać urząd skarbowy, do którego trafi zeznanie. Powinniśmy wybrać z listy adres odpowiadający naszemu miejscu zamieszkania.
Poprzez kreator deklaracji SD-Z2 możemy również wybrać, czy chcemy złożyć deklarację, czy dokonać jej korekty. W przypadku zgłaszania darowizny powinniśmy wybrać opcję „złożenie zgłoszenia”. W kolejnym oknie raz jeszcze musimy natomiast wprowadzić informację dotyczącą daty nabycia darowizny.
Aby złożyć deklarację SD-Z2 konieczne będzie wprowadzenie podstawowych danych na nasz temat. Należy do nich numer PESEL lub NIP, imię, nazwisko, data urodzenia oraz miejsce zamieszkania.
W kolejnym oknie konieczne będzie uzupełnienie analogicznych danych osoby, która przekazała darowiznę.
Następnie w formularzu SD-Z2 należy wskazać tytuł własności nabycia rzeczy. W naszym przypadku będzie to darowizna.
W kolejnym oknie oznaczamy natomiast typ dokumentu potwierdzającego nabycie praw. Jeżeli została sporządzona umowa darowizny, powinniśmy wybrać pole 4, jeżeli natomiast darowizna została przekazana na rachunek bankowy, ale nie spisywaliśmy umowy, wybierzmy pole 6 „inny dokument”. W takim przypadku darowiznę poświadczy np. potwierdzenie przelewu.
Następne okno pozwoli nam określić darowiznę. W przypadku środków pieniężnych powinniśmy wybrać to pole, wprowadzić kwotę oraz miejsce położenia rzeczy (czyli w tym przypadku np. bank prowadzący konto).
Później konieczne stanie się wskazanie stosunku pokrewieństwa lub powinowactwa, uprawniającego do skorzystania ze zwolnienia z podatku od spadków i darowizn. Musimy więc zaznaczyć, czy darczyńca jest naszym małżonkiem, zstępnym, wstępnym, rodzeństwem, pasierbem, ojczymem czy macochą. W tym samym oknie musimy również wskazać, w jaki sposób zostały przekazane środki.
W ostatnim oknie możemy umieścić uwagi do wniosku. Warto wskazać w tym miejscu adres e-mail oraz numer telefonu, zwłaszcza jeżeli darowizna została przekazana przelewem i wybraliśmy „inny dokument” jako potwierdzenie transakcji. Urzędnicy skontaktują się z nami w celu przesłania potwierdzenia otrzymania przelewu.
Następnie możemy wysłać wniosek bezpośrednio do wskazanego Urzędu Skarbowego. Po otrzymaniu UPO (urzędowego potwierdzenia odbioru) będzie on złożony. Możemy również wybrać opcję „zapisz i zakończ później”, jeżeli chcemy wrócić do wniosku SD-Z2 po jakimś czasie, np. w związki z nieposiadaniem wszystkich informacji w chwili obecnej. Po podaniu adresu e-mail otrzymamy kod autoryzujący, umożliwiający powrót do formularza, zmianę zawartych w nim pozycji oraz wysłanie SD-Z2 do urzędu.
