Czym są koszty pozaodsetkowe?
Koszty pozaodsetkowe kredytu to wszystkie koszty ponoszone przez klienta w związku z podpisaniem umowy kredytowej. Z tego katalogu wyłączone są jedynie odsetki, czyli stopa bazowa oprocentowania oraz marża banku. Co ważne, koszty pozaodsetkowe (a także maksymalne koszty pozaodsetkowe) są regulowane m.in. zapisami znowelizowanej Ustawy o kredycie konsumenckim z 12 maja 2011 roku (oryginał z 20 lipca 2001 roku).
Tym samym koszty pozaodsetkowe kredytu mogą przybrać formę m.in.:
- Prowizji – opłaty za uruchomienie zobowiązania. Jest to również forma pewnej rekompensaty dla kredytodawcy w związku z kosztami poniesionymi podczas udzielania kredytu. Co do zasady prowizja określana jest jako procent od koty udzielonego zobowiązania.
- Opłat dodatkowych (np. opłaty przygotowawczej) – w przypadku opłaty przygotowawczej mowa o koszcie jednorazowym, najczęściej naliczanym procentowo od kwoty kredytu w wysokości 1 proc. Kredytobiorca ponosi tego typu koszty pozaodsetkowe w momencie podpisywania umowy lub chwilę po.
- Kosztów ubezpieczeniowych – w niektórych przypadkach np. ubezpieczenie kredytu hipotecznego jest jednym z warunków udzielenia zobowiązania (np. w przypadku zbyt niskiego wkładu własnego). Wówczas cena ubezpieczenia również przekłada się na pozaodsetkowe koszty kredytu.
- Innych opłat za produkty dodatkowe – pozaodsetkowe koszty kredytu mogą stanowić również inne produkty sprzedawane np. w modelu cross-sellingu. Zaciągając kredyt hipoteczny i chcąc obniżyć ratę, często banki proponują inne pozycje ze swojej oferty – np. karty kredytowe – dzięki którym (w teorii), łatwiej będzie nam spłacać główne zobowiązanie.
Wyżej wymienione pozaodsetkowe koszty kredytu nie zawsze będą występowały równolegle. Co do zasady to prowizja będzie jednym ze stałych elementów umowy, a reszta – zależy od oferty i indywidualnej polityki danego banku. Pozaodsetkowe koszty kredytu mogą być ponoszone jednorazowo (jak np. w przypadku opłaty przygotowawczej) lub doliczane do rat (np. w sytuacji zaciągnięcia kredytu z ubezpieczeniem niskiego wkładu własnego).
Sprawdź również: Ustawa o kredycie konsumenckim: co musisz o niej wiedzieć?
Jakie są maksymalne koszty pozaodsetkowe?
Koszty pozaodsetkowe reguluje Ustawa o kredycie konsumenckim i właśnie jej zapisy mówią również o maksymalnych stawkach, które może wymagać bank. Maksymalne pozaodsetkowe koszty kredytu określała nowelizacja Ustawy o kredycie konsumenckim z 11 marca 2016 roku.
W myśl Ustawy maksymalne pozaodsetkowe koszty kredytu:
- Mogły być równe sumie 25 proc. całkowitej kwoty kredytu (ale nie więcej!);
- Mogły być równe 30 proc. kwoty zmiennej, która uzależniona jest od okresu, na jaki została ona zaciągnięta (ale nie więcej!).
Jednakże Ustawa z dnia 2 marca 2020 roku przewiduje, iż maksymalne koszty pozaodsetkowe nie mogą łącznie przekraczać 45 proc. sumy całkowitej kwoty zobowiązania.
Tak jak wspominaliśmy, maksymalne koszty pozaodsetkowe kredytu są integralną częścią polityki każdego banku. Istnieje jednak pewna zasada, którą instytucje finansowe traktują uniwersalnie. Co do zasady niższe koszty pozaodsetkowe występują przy kredytach o niższym stopniu zabezpieczenia. Generalnie są to zobowiązania do 150 000 zł.
Sprawdź również: Zwrot prowizji bankowej. Złóż wniosek o zwrot prowizji
Jak obliczyć koszty pozaodsetkowe?
Wspomniana wcześniej Ustawa o kredycie konsumenckim doczekała się kilku nowelizacji. Ostatnia – z kwietnia 2020 roku – wprowadza zmiany w sposobie naliczania maksymalnych kosztów pozaodsetkowych kredytu (tzw. MPKK). Zgodnie z nowym prawem istnieją dwa modele:
- Kredyty z co najmniej 30–dniowym okresem spłaty: maksymalne koszty kredytu równają się 15 proc. całkowitej kwoty kapitału zobowiązania i 6 proc. tej kwoty w stosunku rocznym. W tym przypadku wzór to: MPKK ≤ (K x 15 proc.) + (K x n/R x 6 proc.).
- Kredyty krótkoterminowe z krótszym niż 30–dniowym okresem spłaty: maksymalne koszty pozaodsetkowe są niższe niż w pierwszym wariancie. W tym przypadku wzór to po prostu: MPKK ≤ K x 5 proc.
Symbole zawarte w powyższych wzorach na maksymalne pozaodsetkowe koszty kredytu oznaczają:
- K – całkowita kwota kredytu;
- n – okres spłaty wyrażony w dniach;
- R – liczba dni w roku.
Sprawdź również: Kredyt bez prowizji. Czy zawsze będzie korzystny?
Kredyty obciążone wyższymi kosztami pozaodsetkowymi
[ Kredyty krótkoterminowe ]
Kredyty o krótkim okresie spłaty (np. tzw. chwilówki) często charakteryzują się wyższymi kosztami pozaodsetkowymi. Ze względu na krótki czas trwania umowy, instytucje finansowe starają się rekompensować ryzyko oraz koszty operacyjne poprzez wysokie prowizje i inne opłaty. Choć odsetki mogą wydawać się niskie, prowizje, opłaty przygotowawcze oraz ubezpieczenia mogą znacząco podnieść całkowity koszt kredytu.
[ Kredyty bez zabezpieczeń ]
Kredyty gotówkowe, które nie są zabezpieczone żadnym majątkiem (np. hipoteka), również często są obciążone wyższymi kosztami pozaodsetkowymi. Dzieje się tak dlatego, że banki i inne instytucje finansowe ponoszą wyższe ryzyko przy udzielaniu takich pożyczek. Brak zabezpieczenia oznacza, że w razie problemów ze spłatą bank nie ma bezpośrednich środków na odzyskanie należności, co prowadzi do podwyższonych kosztów dla kredytobiorcy.
[ Kredyty konsumpcyjne na niewielkie kwoty ]
Kredyty konsumpcyjne na małe kwoty (np. do 10 000 zł) mogą mieć stosunkowo wysoki udział kosztów pozaodsetkowych w całkowitym koszcie kredytu. Warto zaznaczyć, że koszty administracyjne, opłaty za rozpatrzenie wniosku czy prowizje nie są proporcjonalnie niższe przy mniejszych kwotach, co powoduje, że stosunek tych kosztów do całkowitej kwoty kredytu jest wyższy niż w przypadku kredytów na większe kwoty.
Kiedy koszty pozaodsetkowe mogą być niższe?
[ Kredyty hipoteczne i inne kredyty zabezpieczone ]
Kredyty hipoteczne, które są zabezpieczone na nieruchomości, z reguły mają niższe koszty pozaodsetkowe. Bank, mając zabezpieczenie w postaci hipoteki, ponosi mniejsze ryzyko, co pozwala mu obniżyć prowizje i inne opłaty. Kredytobiorca zyskuje na tym, ponieważ koszty takie jak prowizja są procentowo niższe w porównaniu z kredytami niezabezpieczonymi. Koszty ubezpieczenia są jednak wciąż obecne, szczególnie jeśli kredytobiorca nie posiada wystarczającego wkładu własnego.
[ Dłuższy okres kredytowania ]
Przy kredytach o dłuższym okresie spłaty koszty pozaodsetkowe mogą być relatywnie niższe. Choć w dłuższym horyzoncie czasowym płaci się więcej odsetek, to koszty takie jak prowizje i opłaty przygotowawcze są zazwyczaj jednorazowe lub proporcjonalne do okresu kredytowania, co w dłuższym okresie może rozłożyć te koszty na większą liczbę rat, czyniąc je mniej odczuwalnymi.
Jak unikać wysokich kosztów pozaodsetkowych?
[ Negocjacje z bankiem ]
Wielu kredytobiorców nie zdaje sobie sprawy, że niektóre koszty można negocjować. Przykładem są prowizje za udzielenie kredytu czy opłaty administracyjne. Przy większych kredytach, zwłaszcza hipotecznych, klient ma możliwość negocjowania niższych opłat, a w niektórych przypadkach bank może zrezygnować z niektórych opłat, zwłaszcza jeśli klient korzysta z innych produktów banku.
[ Unikanie zbędnych produktów dodatkowych ]
Banki często oferują produkty dodatkowe, takie jak ubezpieczenie na życie czy karty kredytowe, które są sprzedawane w ramach tzw. cross-sellingu. Choć mogą one obniżyć oprocentowanie kredytu, należy dokładnie przeliczyć, czy koszty takiego produktu nie przewyższają potencjalnych korzyści. Na przykład, ubezpieczenie kredytu, choć bywa obligatoryjne, nie zawsze jest konieczne, jeśli kredytobiorca posiada inne formy zabezpieczenia.
[ Sprawdzanie ofert konkurencji ]
Warto dokładnie porównywać oferty różnych banków. Choć oprocentowanie kredytu jest często pierwszym kryterium wyboru, klienci powinni zwrócić uwagę na całkowity koszt kredytu (RRSO), który uwzględnia również koszty pozaodsetkowe. Czasami korzystniejsza oferta może pochodzić od innej instytucji, która nie nalicza wysokich opłat przygotowawczych lub oferuje korzystniejsze warunki ubezpieczenia.
[ Korzystanie z promocji ]
Banki często oferują promocyjne warunki kredytów, w ramach których prowizja za udzielenie kredytu jest obniżona lub nawet wynosi 0%. Warto śledzić takie promocje, ponieważ pozwalają one znacząco obniżyć koszty pozaodsetkowe. Ważne jest jednak, aby sprawdzić, czy obniżka prowizji nie jest równoważona przez wyższe opłaty w innych obszarach umowy.
O czym warto pamiętać?
➡️ Koszty pozaodsetkowe są istotnym elementem kredytów, który może znacznie wpłynąć na całkowitą kwotę do spłaty. Najwyższe koszty występują przy kredytach krótkoterminowych i niezabezpieczonych, jednak klienci mają możliwości ich redukcji poprzez negocjacje z bankiem, unikanie niepotrzebnych produktów dodatkowych oraz wybór korzystniejszych ofert. Dzięki świadomości finansowej i dokładnej analizie ofert można uniknąć niepotrzebnych kosztów i uzyskać korzystniejsze warunki kredytowe.
