O wielu obowiązkach prawnych mówi się więcej dopiero wtedy, gdy graniczny termin ich spełnienia jest coraz bliższy. Taka sytuacja dotyczy również obowiązkowej wymiany urządzeń pomiarowych w blokach na modele z odczytem zdalnym. Eksperci portalu RynekPierwotny.pl opisywali ten obowiązek już ponad cztery lata temu (jeszcze na etapie rządowych planów). Lata minęły, a graniczny termin wymiany urządzeń pomiarowych się zbliża, więc warto przypomnieć, jakie są podstawy prawne tego obowiązku.
Ciekawą kwestią jest również odpowiedź na pytanie, kto (przynajmniej formalnie) powinien pokryć koszty wymiany. To uzupełnienie tematu, który na portalu Bankier.pl był analizowany w 2019 r.
Co dokładnie o wymianie mówią przepisy?
Kwestia finansowania wymiany urządzeń pomiarowych, mimo wszystko wydaje się mniej ważna od podstaw prawnych takiego obowiązku. Warto przypomnieć te podstawy – tym bardziej, że w mediach czasem pojawiają się duże uproszczenia. Kluczowe znaczenie w kontekście obowiązku wymiany urządzeń pomiarowych ma ustawa z dnia 20 kwietnia 2021 r. o zmianie ustawy o efektywności energetycznej oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. 2021 poz. 868).
Ta nowelizacja wprowadziła do ustawy prawo energetyczne przepisy (art. 45a ust. 7a), które nakazują wyposażenie budynków z instalacją ogrzewczą wodną zasilaną z sieci ciepłowniczej oraz budynków posiadających więcej niż jedno mieszkanie lub lokal użytkowy (ogrzewanych z kotłowni) w następujące urządzenia do rozliczania zużytego ciepła:
- Ciepłomierz z funkcją zdalnego odczytu do pomiaru ilości ciepła dostarczanego do instalacji ogrzewczej budynku;
- Ciepłomierze lub podzielniki kosztów ogrzewania posiadające funkcję zdalnego odczytu i umożliwiające indywidualne rozliczanie kosztów ogrzewania poszczególnych mieszkań lub lokali użytkowych w budynku (o ile jest to technicznie wykonalne i opłacalne);
- Posiadające funkcję zdalnego odczytu wodomierze do pomiaru ciepłej wody użytkowej dla poszczególnych mieszkań lub lokali użytkowych w budynku (o ile jest to technicznie wykonalne i opłacalne);
- Urządzenie do pomiaru ilości zużytego paliwa w kotłowni.
Artykuł 16 ustawy z dnia 20 kwietnia 2021 r. wskazuje, że właściciel lub zarządca istniejącego budynku wielolokalowego do 1 stycznia 2027 r. powinien zastąpić starsze ciepłomierze, podzielniki kosztów ogrzewania i wodomierze do pomiaru ciepłej wody użytkowej (zamontowane przed 22 maja 2021 r.) urządzeniami z funkcją zdalnego odczytu.
Zgodnie z Dyrektywą Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2018/2002, już od 25 października 2020 r. nowo instalowane liczniki i podzielniki ogrzewania, chłodzenia oraz ciepłej wody użytkowej, powinny umożliwiać zdalny odczyt. Nie wydaje się zasadne, aby opisywany obowiązek wymiany (do 1 stycznia 2027 r.) obejmował sprawne urządzenia zamontowane przed 22 maja 2021 r. i posiadające funkcję zdalnego odczytu. Osobną kwestią są wymagania dotyczące okresowej legalizacji.
W regulacjach jest jednak pewna „furtka”
Warto odnotować, że dodany wraz z dniem 22 maja 2021 r. artykuł 45a ustęp 7a prawa energetycznego zobowiązuje również właścicieli domów jednorodzinnych ogrzewanych ciepłem sieciowym do montażu na granicy dostawy ciepłomierzy posiadających funkcję zdalnego odczytu. Jednakże obowiązek wymiany do 1 stycznia 2027 r. urządzeń pomiarowych na modele z funkcją zdalnego odczytu obejmuje
jedynie właścicieli oraz zarządców budynków wielolokalowych.
To nie jedyna „furtka” w przepisach. Otóż, opisywany obowiązek wymiany ciepłomierzy, podzielników i wodomierzy z poszczególnych lokali (patrz punkty 2 i 3 powyżej) nie dotyczy sytuacji, w których taka operacja nie jest technicznie wykonalna lub opłacalna. Rozporządzenie Ministra Klimatu i Środowiska z dnia 7 grudnia 2021 r. (Dz.U. 2021 poz. 2273) wskazuje, kiedy można mówić o braku technicznej wykonalności lub opłacalności wymiany urządzeń pomiarowych. Jedną z przesłanek zaniechania wymiany ciepłomierzy na urządzenia z odczytem zdalnym jest niewyposażenie grzejników z mieszkań w głowice termostatyczne.
Koszt wymiany, czyli dość drażliwy temat
W 2021 r. koszty wymiany urządzeń pomiarowych na modele z odczytem zdalnym oszacowano jako ok. 320 mln zł do 2027 r. Oczywiście, starsze urządzenia pomiarowe (bez odczytu zdalnego) wcześniej czy później wymagałyby zastąpienia. Można jednak przypuszczać, że władze niektórych wspólnot mieszkaniowych i spółdzielni będą próbowały sfinansować wymianę urządzeń pomiarowych z funduszu remontowego (unikając tym samym dodatkowych opłat od mieszkańców bloków). W odniesieniu do prywatnych lokali jest to jednak wariant, który może zostać zakwestionowany przez sąd – zwłaszcza jeśli niektóre mieszkania posiadają własną instalację grzewczą (zobacz: Wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 28 sierpnia 2014 r. - I ACa 379/14).
Wątpliwości wzbudza także sfinansowana z funduszu remontowego wymiana urządzeń pomiarowych usytuowanych za zaworem odcinającym (od strony mieszkania). Wiele zależy jednak np. od tego, czy wspólnota przyjęła uchwałę o uznaniu urządzeń pomiarowych za część nieruchomości wspólnej. Istnieje też możliwość podjęcia uchwały rozkładającej koszty wymiany urządzeń pomiarowych (ponoszone przez właścicieli lokali) na mniejsze miesięczne płatności.
