Jak zaplanować budżet domowy w 6 krokach?

Krok 1. Wypisz dochody, które trafiają do budżetu domowego

Planowanie budżetu domowego powinniśmy zacząć od rozpisania naszych źródeł dochodu. Nie każdy jest miłośnikiem pogłębionych analiz, czyli żmudnym wypisywaniu danych na kartce papieru. Ta metoda ma jednak sporo plusów, jeśli chodzi o skuteczne planowanie budżetu domowego.

Oto kilka powodów, dlaczego metoda “kartki i długopisu” świetnie się sprawdza, jeśli chodzi o budżet domowy:

• szczegółowo przedstawia wszystkie źródła dochodu, które wspierają budżet domowy; 
• pomaga w ustaleniu stopnia stabilności dochodów, które trafiają do budżetu domowego (np. podstawa z wypłaty z umowy o pracę a przychody ze zleceń); 
• wspiera racjonalne zarządzanie dochodami zasilającymi nasz budżet domowy.

(Shutterstock.com/Tiko Aramyan)

Jak więc zaplanować budżet domowy, rozpisując swoje dochody? Można to zrobić w kilku krokach:

1. Znajdź czas i… wygodne krzesło – choć brzmi to banalnie, planowanie budżetu domowego nie możemy robić “na kolanie” i w pośpiechu. W ten sposób unikniemy zbyt pochopnych osądów, które mogą negatywnie odbić się na planowaniu domowego budżetu. Za te błędy możemy później słono zapłacić. 
2. Zdefiniuj wszystkie źródła dochodu – musisz wziąć pod uwagę wszystkie źródła, które w skali miesiąca zasilają Twój budżet domowy. Weź pod uwagę zarówno stały dochód ze swojego etatu, jak i zarobki partnera lub partnerki. Nie zapominaj także, że regularne wsparcie budżetu domowego ze strony rodziców lub dodatkowych zleceń także powinno mieć swoje miejsce w całej rozpisce. 
3. Podziel dochody budżetu domowego na stałe i ruchome – chodzi o regularne dochody, które regularnie zasilają nasze konta każdego miesiąca, a zatem wynagrodzenie, stypendium, czy pieniądze z wynajmu nieruchomości. Dochody ruchome natomiast, to te, które są wynikiem na przykład realizacji dodatkowych zleceń lub wpływów z lokat bankowych (tymi z kolei powinniśmy się zainteresować zwłaszcza teraz, kiedy inflacja znacząco uderza w nasze oszczędności). 
4. Oszacuj miesięczny budżet domowy – podsumuj wszystkie dochody, na których bazie w kolejnych etapach będzie można określić realne planowanie wydatków (chodzi zarówno o wydatki stałe, jak i wydatki nieregularne).

Sprawdź również: Co to jest Inflacja i jak inflacja w Polsce wpływa na Twój portfel?

Krok 2. Uwzględniaj wydatki stałe i wydatki nieregularne w ramach domowego budżetu

Podobną zasadę, jak w przypadku dochodów, które zasilają budżet domowy, można zastosować w przypadku wydatków (nieregularnych i stałych). Na tym etapie sprawdzoną metodą jest tabelka. Choć ma ona zarówno zwolenników, jak i gorących przeciwników, planowane wydatki w ramach kolumn są:

• przejrzyste – aby planować wydatki racjonalnie i skutecznie, musimy mieć przede wszystkim przejrzyście ułożoną strukturę. Niezależnie, czy chodzi o wydatki jednorazowe, wydatki zmienne, czy wydatki stałe, klucz to transparentne rozpisanie wszystkich typów i dalsza praca właśnie na tej podstawie; 
• dostępne do codziennego wglądu – wgląd do miesięcznych lub nawet codziennych wydatków daje niezaprzeczalnie wartościową perspektywę, dzięki której możemy racjonalnie dysponować naszymi środkami; 
• podstawą zarządzania domowymi finansami – właśnie dzięki tabelce wszelkiego rodzaju wydatki mogą nas albo hamować, albo właśnie motywować (jeśli są odpowiednio niewielkie) do lepszego rozdysponowywania budżetu domowego.

(Shutterstock.com/Andrey_Popov)

Aby wykonać tabelkę budżetu domowego, która uwzględniałaby wszystkie wydatki, należy w pierwszej kolejności zrozumieć, jakie są ich typy. Co do zasady wyróżniamy 3 wydatki:

• wydatki stałe (inaczej wydatki regularne) – są to wydatki, które ponosimy każdego miesiąca (lub kwartału, albo półrocza – warunkiem jest z góry znana częstotliwość). Mogą to być stałe wydatki związane z ratami kredytów, rachunkami, opłatami za kursy. Tego typu wydatki to również koszta najważniejszych zakupów (zarówno spożywczych, jak i np. paliwa). 
• wydatki zmienne (inaczej wydatki nieregularne) – nieregularne wydatki nie są przewidziane w planie miesięcznym, ale mamy świadomość ich istnienia. Wydatki nieregularne to takie, które dotyczą różnych form rozrywki (np. wyjścia do kina, teatru lub restauracji), ale również dodatkowych zakupów. W tej drugiej kategorii takie nieregularne wydatki ponosimy, np. kupując nowe buty, ubrania lub sprzęt elektroniczny, który wymaga wymiany, a my z tyłu głowy wiemy, że zakup musi nastąpić prędzej niż później. 
• nieprzewidziane wydatki (inaczej nieprzewidziane wydatki jednorazowe) – są to wydatki, których nie jesteśmy w stanie przewidzieć ani w skali miesiąca, ani nawet z jakimkolwiek zaczepieniem w czasie w niedalekiej przyszłości. Choć brzmi to, jak truizm, nieprzewidziane wydatki są po prostu… nieprzewidywalne. Nie znamy ani dnia, ani godziny, kiedy zepsuje nam się samochód, dziecko złamie rękę lub my… stracimy pracę i będziemy musieli całkowicie przedefiniować nasz budżet domowy. Dlatego też tak ważne są nieprzewidziane wydatki i zostawienie sobie finansowej przestrzeni do ich spłaty. W tym celu często w budżecie domowym pojawia się tzw. fundusz awaryjny.

Stworzenie tabelki, która ułatwiłaby całościowe planowanie budżetu domowego i dookreślałaby nasze stałe wydatki, wydatki nieregularne oraz wydatki nieprzewidziane, można podzielić na kilka etapów:

1. Spisanie obszarów, które generują największe stałe wydatki. 
2. Spisanie zakupów, które przekładają się na największe wydatki nieregularne. 
3. Spisanie sytuacji, które mogą generować nieprzewidziane wydatki. 
4. Oszacowanie środków, które mogłyby stanowić fundusz awaryjny. 
5. Regularne uzupełnianie zmiennych, które wpływają na wydatki nieregularne i nieprzewidziane wydatki zmienne.

Jeśli uwzględnimy wszystkie nasze wydatki i zostawimy przestrzeń na fundusz awaryjny oraz nieprzewidziane wydatki, planowanie budżetu domowego z miesiąca na miesiąc będzie coraz łatwiejsze! Oczywiście nie musimy się ograniczać do stworzenia tabelki na tradycyjnej kartce A4.

Jeśli wydatki ciągle spisywane na kartce z czasem będą chaotyczne i po prostu niepraktyczne, istnieje kilka alternatyw. Mowa m.in. o:

• Plikach w Excelu lub Google Spreadsheet – edytując tabelki online, możemy nie tylko nanosić poprawki, używać formuł, które automatycznie sumowałyby nasze wydatki oraz uwzględniały zmienne, ale także – udostępniać tabelę naszym bliskim i razem modyfikować nasz domowy budżet w czasie rzeczywistym.
• Dedykowanych aplikacjach mobilnych – istnieje wiele aplikacji, które pomagają w planowaniu i edytowaniu domowego budżetu. W takiej formie będziemy mogli przeglądać nasze wydatki dosłownie wszędzie – wystarczy, abyśmy np. na zakupach otworzyli aplikację na smartfonie i na bieżąco weryfikowali stan domowego budżetu. 
• Specjalnych funkcjach w ramach naszego konta osobistego – niektóre banki oferują odblokowanie specjalnej funkcji w ramach bankowości internetowej i/ lub mobilnej, która pozwala na obliczanie, ile wydajemy na wydatki stałe. W ten sposób pod ręką mamy “bankowy kalkulator”, który daje nam wgląd w koszta generowane co miesiąc. Jeśli Twój rachunek nie proponuje takiej funkcji, warto skorzystać z rankingu kont osobistych i znaleźć takie, które wspiera swoich klientów w racjonalnym zarządzaniu własnymi środkami (zwłaszcza że nowi klienci mogą liczyć na niemałe premie – m.in. bony na zakupy lub darmowe środki przelewane na konto).

Sprawdź również: Wszystko o podwyżkach cen prądu w 2023 roku

Krok 3. Planowanie budżetu domowego w oparciu o analizę kondycji finansowej

Jeśli mamy już spisane nasze dochody z różnych źródeł oraz wszelkiego rodzaju wydatki, czas na właściwe planowanie budżetu domowego. W tym momencie przechodzimy do skrupulatnej analizy, która wesprze nasz budżet rodzinny i jego racjonalne wydatkowanie.

Dlaczego nasz budżet domowy wymaga analizy kondycji finansowej gospodarstwa domowego? Istnieje kilka powodów, m.in.:

• pozwala na zaplanowanie klarownego i realnego do wydatkowania budżetu domowego; 
• pozwala na określenie, które wydatki są zbędne, które mogą być częściowo wyeliminowane oraz które powinny mieć specjalne miejsce ramach budżetu domowego; 
• zwiększa naszą motywację do racjonalnych cięć i eliminuje całkowicie zbędne wydatki z budżetu domowego (patrz: Krok 4.).

Aby wykonać właściwą analizę naszej kondycji finansowej i ustalić priorytety budżetu domowego, wystarczy:

1. Zestawić nasze wydatki z dochodami i ustalić, czy nasz obecny budżet domowy wystarcza, aby pokryć wszystkie koszta miesięczne. 
2. Wziąć pod uwagę zobowiązania długoterminowe (np. kredyty) i spłacić je jak najszybciej lub skorzystać z kredytu konsolidacyjnego, co ograniczy wydatki stałe w ramach domowego budżetu. 
3. Ustalić priorytety w wydatkowaniu domowego budżetu. 
4. Zweryfikować, czy nasze najbliższe plany są realne do zrealizowania, biorąc pod uwagę budżet domowy i potencjalne zmiany w zarobkach (swoich i/ lub partnera, partnerki).

Jest to bardzo podstawowy zarys, jak przeanalizować naszą kondycję finansową i wesprzeć budżet domowy. Jeśli chcemy wejść w szczegóły i jeszcze bardziej ustabilizować budżet rodzinny, zwróć uwagę na to, czy:

• regularne jedzenie “na mieście” jest niezbędne; 
• podróże do pracy samochodem są opłacalne i faktycznie zwiększają nasz komfort; 
• wydatki na rzecz taksówek są faktycznie potrzebne; 
• warto postawić na komunikację miejską lub… rower.

(Shutterstock.com/fizkes)

Tak pozornie niewielkie rzeczy codziennie przekładają się na wydatki stałe oraz wydatki nieregularne. W konsekwencji odczuwa to nasza kondycja finansowa, co doprowadza do uszczuplenia budżetu domowego. Jeśli poprawnie przeanalizujemy naszą kondycję finansową, nie tylko będziemy mieli realistyczne spojrzenie na nasze wydatki, dochody oraz możliwość realizacji przyszłych planów.

Dzięki temu ograniczymy zbędne wydatki i jeszcze bardziej wesprzemy nasz domowy budżet, a nawet… nieco zaoszczędzimy. W tym pomoże nam zarówno sprawdzona lokata bankowa, jak i konto oszczędnościowe, które możemy znaleźć za pośrednictwem dedykowanych narzędzi.

Sprawdź również: Jak oszczędzać pieniądze w 2023 roku? Bezpieczne sposoby

Krok 4. Ogranicz zbędne wydatki, które uderzają w Twój budżet domowy i postaw na regularność

Nasz budżet domowy może być jeszcze lepiej zaplanowany, jeśli ograniczymy pewne wydatki. Poprawnie wykonując poprzednie kroki, racjonalne cięcie wydatków stałych oraz niektórych wydatków nieregularnych będzie bajecznie proste. Dlaczego więc w praktyce oszczędzanie jest aż tak trudne? Istnieje kilka powodów, z których musimy zdać sobie sprawę – m.in.:

• Wyjście ze strefy komfortu – zmiana na pozór komfortowych dla nas przyzwyczajeń jest trudne. Z drugiej strony lepsze nawyki w długiej perspektywie nie tylko sprawią, że będziemy sobie lepiej radzić z budżetem domowym, ale również – po prostu poprawią naszą jakość życia. 
• Frustracja – irytacja i frustracja szczególnie na pierwszych etapach zmian zdarza się absolutnie każdemu. To normalne, ale i terminowe. Z czasem lepsze zarządzanie budżetem domowym oraz racjonalne wydatki staną się naszą (o wiele zdrowszą) rutyną. 
• Problemy z regularnością i konsekwentnym działaniem – podobnie jak frustracja, także problemy z regularnością we wspieraniu budżetu domowego z czasem całkowicie znikają. Kluczem jest konsekwentne działanie przez pierwsze 3 miesiące. Później – nawyk wchodzi nam w krew, a my czerpiemy z tego realne benefity.

(Shutterstock.com/Stokkete)

Radykalne podejście do zmiany naszych przyzwyczajeń nie jest zawsze najlepszym rozwiązaniem. Aby skutecznie wspierać nasz budżet domowy i eliminować zbędne wydatki, warto postawić na metodę małych kroczków.

Aby wyeliminować wydatki, które uderzają w nasz domowy budżet, ale metodą małych kroczków, wystarczy m.in.:

• wybierać się na sklepu raz w tygodniu i robić zakupy na dłuższy okres; 
• tworzyć listę zakupów; 
• szukać promocji; 
• wymienić obciążające nasz budżet domowy produkty bankowe np. na tanie konto osobiste z premią;
• aktywować konto oszczędnościowe i zacząć odkładać małe, a z czasem coraz większe kwoty.

Sprawdź również: Artykuły z działu “Wygodne oszczędzanie”

Krok 5. Ustal, co zrobisz z nadwyżkami i oszczędnościami w ramach budżetu domowego

Planowanie budżetu domowego to nie tylko dochody, wydatki i cięcia. Pamiętajmy, że w ramach naszych funduszy z czasem pojawiają się oszczędności i nadwyżki. Co wówczas zrobić, aby optymalnie wykorzystać dodatkowe środki i wesprzeć nasz budżet domowy?

Początkujący powinni zainteresować się wcześniej wspomnianymi produktami bankowymi tj.:

• lokatami bankowymi;
• kontami oszczędnościowymi.

(Shutterstock.com/M M Vieira)

Z czasem, kiedy nasz budżet domowy jest stabilny, a na naszych kontach pojawia się coraz więcej oszczędności i zysków z odsetek, możemy postawić na nieco bardziej złożone instrumenty. Przykładowo spora część osób, które cieszą się nadwyżkami, inwestuje w:

• złoto i srebro; 
• fundusze inwestycyjne; 
• obligacje skarbowe.

Są to wyłącznie przykłady relatywnie bezpiecznych instrumentów finansowych. Na początku jednak skupmy się na prostych produktach bankowych, które nie wymagają specjalistycznej wiedzy i umiejętności. Tylko wtedy nasz budżet domowy będzie realnie wspierany, a my będziemy się cieszyć drogą do wolności finansowej i komfortu naszej rodziny.

Krok 6. Edukacja finansowa – klucz do długoterminowej stabilności budżetu domowego

Planowanie budżetu domowego nie kończy się na jednorazowym spisaniu dochodów i wydatków. Kluczowym elementem, który pozwoli utrzymać stabilność finansową w dłuższym okresie, jest systematyczna edukacja finansowa. Rozwijanie swojej wiedzy na temat zarządzania finansami osobistymi przynosi wiele korzyści, które pozwolą nie tylko lepiej gospodarować pieniędzmi, ale również unikać kosztownych błędów.

Dlaczego edukacja finansowa jest tak ważna?

1. Świadomość finansowa: Znajomość podstawowych pojęć i zasad ekonomicznych pomaga w podejmowaniu świadomych decyzji finansowych. Wiedząc, jak działają różne produkty bankowe, jakie są konsekwencje zadłużenia czy jak inflacja wpływa na nasze oszczędności, możemy skuteczniej planować i zarządzać naszym budżetem domowym.

2. Zarządzanie ryzykiem: Edukacja finansowa pozwala lepiej zrozumieć ryzyko związane z inwestycjami i kredytami. Dzięki temu jesteśmy w stanie unikać niekorzystnych decyzji, które mogą negatywnie wpłynąć na nasz budżet domowy.

3. Oszczędzanie i inwestowanie: Posiadając wiedzę na temat różnych metod oszczędzania i inwestowania, możemy lepiej zabezpieczyć naszą przyszłość finansową. Wiedza na temat funduszy inwestycyjnych, obligacji czy inwestycji w nieruchomości może przyczynić się do zwiększenia naszych oszczędności.

4. Unikanie pułapek finansowych: Edukacja finansowa pozwala rozpoznać i unikać pułapek finansowych, takich jak wysoko oprocentowane kredyty konsumenckie czy niekorzystne umowy. Dzięki temu możemy uniknąć dodatkowych kosztów i problemów finansowych.

Jak rozwijać swoją wiedzę finansową?

1. Czytaj książki i artykuły: Istnieje wiele publikacji poświęconych zarządzaniu finansami osobistymi. Warto sięgnąć po książki autorów specjalizujących się w tej dziedzinie oraz regularnie czytać artykuły na portalach finansowych, takich jak bankier.pl, pulsbiznesu.pl czy zgarnijpremie.pl.

2. Słuchaj podcastów i oglądaj webinary: Podcasty i webinary poświęcone finansom to doskonałe źródło wiedzy, które można konsumować w dowolnym czasie i miejscu. Eksperci dzielą się swoimi doświadczeniami i radami, które mogą być niezwykle cenne.

3. Kursy online: W sieci dostępnych jest wiele kursów online, które krok po kroku wprowadzają w tajniki zarządzania finansami. Takie kursy często oferują interaktywne materiały, testy wiedzy oraz certyfikaty ukończenia.

4. Konsultacje z doradcami finansowymi: Warto również skorzystać z usług profesjonalnych doradców finansowych, którzy pomogą w analizie naszej sytuacji finansowej oraz doradzą, jak najlepiej zarządzać naszym budżetem domowym.

5. Ucz się na własnych błędach: Każdy popełnia błędy finansowe, ale kluczowe jest, aby wyciągać z nich wnioski. Analiza swoich decyzji finansowych i refleksja nad nimi pomaga unikać podobnych pomyłek w przyszłości.

Edukacja finansowa dla całej rodziny

Edukacja finansowa powinna obejmować całą rodzinę. Ważne jest, aby także dzieci od najmłodszych lat uczyły się podstaw zarządzania pieniędzmi. Można to osiągnąć poprzez:

• Kieszonkowe: Dając dzieciom kieszonkowe i ucząc je, jak planować wydatki, oszczędzać i rozumieć wartość pieniądza.
• Gry edukacyjne: Gry planszowe i komputerowe o tematyce finansowej to świetny sposób na naukę poprzez zabawę.
• Wspólne planowanie budżetu: Zaangażowanie dzieci w planowanie budżetu domowego pomaga im zrozumieć, jak działają finanse w praktyce.

Sprawdź również: W co inwestować w czasie COVID-19? Rady blogerów finansowych.

Planowanie budżetu domowego

Planowanie budżetu domowego w kilku prostych krokach pozwala zyskać kontrolę nad finansami i zapewnić sobie większe bezpieczeństwo finansowe. Regularne monitorowanie dochodów i wydatków, eliminowanie zbędnych kosztów oraz konsekwentne oszczędzanie to nawyki, które z czasem stają się łatwiejsze i bardziej naturalne. Kluczowe jest również przygotowanie na niespodziewane wydatki oraz umiejętne zarządzanie nadwyżkami.

Dzięki odpowiedniemu podejściu budżet domowy może być nie tylko narzędziem zarządzania finansami, ale także wsparciem w realizacji marzeń i długoterminowych celów. Pamiętaj, że każdy krok ku lepszym nawykom finansowym to inwestycja w Twoją przyszłość i spokój ducha. Zacznij planować już dziś, a efekty zauważysz szybciej, niż myślisz!