Obligacje indeksowane inflacją: czym są i ile można na nich zarobić?

W 2022 roku świat mediów obiegła informacja, że premier Mateusz Morawiecki zainwestował 4,6 mln zł swoich oszczędności w obligacje skarbu państwa. Wśród zakupionych znalazły się obligacje skarbowe indeksowane inflacją na okres czterech lat, które mają termin wykupu w grudniu 2025 roku (oznaczone jako COI1225). 

Zgodnie z informacjami przekazanymi przez media, zainwestował w nie 2,3 miliona złotych. Nie ma w tym nic nielegalnego, choć wątpliwe moralnie może się wydawać zarabianie na wysokiej inflacji przez osobę, która w znacznym stopniu może być za nią odpowiedzialna. Przyjrzymy się dzisiaj, jak działa ten rodzaj papierów wartościowych i jak możemy na tym zarobić.

Czym są obligacje skarbowe?

Generalnie rzecz biorąc, są to papiery wartościowe emitowane przez rząd danego kraju. Reprezentują dług publiczny i są używane do finansowania jego wydatków. Kiedy inwestor kupuje obligacje skarbowe to w zasadzie pożycza pieniądze rządowi. W zamian za to rząd zobowiązuje się do zapłacenia inwestorowi kwoty nominalnej obligacji plus odsetek w określonym terminie (tzw. terminie wykupu). Odsetki te mogą być wypłacane co pewien czas lub mogą być wypłacane w całości na koniec okresu obligacji.

Obligacje skarbowe są często uważane za bezpieczne inwestycje, ponieważ są gwarantowane przez rząd, który zwykle jest uważany za wiarygodnego dłużnika. Jak pokazuje jednak praktyka, państwa czasem bankrutują. Argentyna przykładowo ma w tym największą praktykę, choć ostatnie lata pokazują bliskie przykłady Cypru i Rosji, a obligacje 2 RP do dziś pozostają bezwartościowym kawałkiem papieru. Mogą oferować stałe lub zmienną stopę procentową, a niektóre są nawet indeksowane do inflacji tak jak wspomniane wcześniej obligacje premiera. 

Czym są obligacje indeksowane inflacją?

Jednym z rodzajów takiego dokumentu są obligacje skarbowe indeksowane inflacją. Mają one w teorii lepiej zabezpieczać przed wpływem inflacji. Ich zyski są dostosowywane do zmian w miarę wzrostu indeksu cen konsumpcyjnych (CPI). Mechanizm polega na tym, że kwota nominalna, od której obliczane są odsetki, jest korygowana o stawkę inflacji. W efekcie, zyski z obligacji rosną razem z inflacją, co chroni realną wartość zainwestowanych środków.

W obligacjach indeksowanych inflacją kluczowe znaczenie dla ich oprocentowania mają dane inflacyjne podawane comiesięcznie przez GUS. Do tego doliczana jest niewielką marżą, która ma gwarantować większy zwrot, niż utrata wartości nabywczej pieniądza.

Odsetki wypłacane i naliczane mogą być w trybie rocznym lub dopiero zbiorczo po wygaśnięciu terminu obowiązywania dokumentu. 

Jakie są rodzaje obligacji?

Do naszej dyspozycji jest kilka rodzajów obligacji emitowanych przez ministerstwo finansów.  Każda z nich charakteryzuje się drobnymi różnicami poza czasem trwania i sposobem wyliczania oprocentowania. 

• Obligacje stałoprocentowe

  • 3-miesięczne OTS

  • 3-letnie TOS

• Obligacje zmiennoprocentowe

  • roczne ROR

  • 2-letnie DOR

• Obligacje indeksowane inflacją 

  • 4-letnie COI

  • 10–letnie EDO

  • 6-letnie Rodzinne Obligacje Skarbowe ROS

  • 12-letnie Rodzinne Obligacje Skarbowe ROD

W zależności od rodzaju obligacji różnią się one też momentem, w którym ostatecznie naliczone zostaną odsetki. Najważniejsze cechy obligacji skarbowych to oczywiście możliwość inwestycji w ochronę oszczędności, które mamy zgromadzone na swoich kontach bankowych. Dłużne papiery wartościowe tego typu nie zapewnią nam zysków, ale mogą pozwolić ograniczyć straty spowodowane inflacyjną polityką państwa. 

Kto może kupić obligacje?

Należy być osobą fizyczną (rezydentem lub nierezydentem), stowarzyszeniem oraz inne organizacją społeczną lub zawodową, a także fundacją, by kupić obligacje indeksowane inflacją. Wyjątkiem są Obligacje Rodzinne. Te może zakupić tylko osoba, której imię i nazwisko zostało podane w Decyzji/Informacji o przyznaniu świadczenia wychowawczego, ma prawo do zakupu Obligacji Rodzinnych ROD. Są one minimalnie wyżej oprocentowane niż klasyczniejsze ich odmiany. 

Jak wyliczane jest oprocentowanie obligacji?

COI i EDO to rodzaj papierów wartościowych o zmiennym oprocentowaniu, które jest powiązane z poziomem inflacji. Oprocentowanie stosowane w pierwszym okresie odsetkowym jest określone w Liście emisyjnym, a od drugiego okresu odsetkowego jest ustalane na podstawie sumy:

• Inflacji, rozumianej jako tempo wzrostu cen dóbr i usług konsumpcyjnych na przestrzeni 12 miesięcy, które jest ogłaszane przez GUS w miesiącu poprzedzającym pierwszy miesiąc danego okresu odsetkowego. W sytuacji, gdy stopa inflacji jest ujemna, do obliczeń oprocentowania przyjmuje się wartość zero. 

• Marży odsetkowej, która jest gwarancją dla właściciela obligacji, że wzrost jego oszczędności zawsze przewyższy oficjalnie ogłoszony poziom inflacji.

Czteroletnie obligacje posiadają cztery okresy odsetkowe. Odsetki są wypłacane posiadaczowi obligacji po każdym roku oszczędzania.

W przypadku obligacji 1-0-letnich, w pierwszym roku, czyli pierwszym okresie odsetkowym, oprocentowanie jest liczone od kwoty 100 zł. W następnych latach, w kolejnych okresach odsetkowych, oprocentowanie jest naliczane od kwoty 100 zł, która jest zwiększona o odsetki zarobione w poprzednim roku. Odsetki są przekazywane posiadaczowi obligacji w dniu jej wykupu, co oznacza po zakończeniu okresu oszczędzania.

Jako, że w przypadku obligacji indeksowanych inflacją, odsetki są wyliczane „do przodu” na podstawie inflacji z ostatnich 12 miesięcy, możemy więc już przewidzieć wynik inwestycji w czteroletnie obligacje indeksowane inflacją, które zostały zakupione w 2019 r. i wygasają w tym roku. Podobnie, jak dziesięcioletnich nabytych w 2013 r. Mimo to, nie jesteśmy jeszcze w stanie określić, jak ostateczne odsetki będą się prezentować w kontekście inflacji z okresu trwania inwestycji, ponieważ to zależy od przyszłych danych publikowanych przez Główny Urząd Statystyczny.

Jak kupić obligacje skarbowe

Na dystrybucję zarówno obligacji skarbowych indeksowanych inflacją,  jak i tych klasycznych w Polsce mają umowę dwa banki - PKO BP i Pekao SA. 

1. W Pekao SA można nabyć obligacje poprzez internetową platformę bankową Pekao24, aplikację mobilną PeoPay, oraz w Punktach Sprzedaży Obligacji. Listę tych miejsc można znaleźć na stronie: www.pekao.com.pl/obligacje-skarbowe/gdzie-kupic.html. Oferta jest dostępna dla klientów Banku Pekao, ale również dla osób, które nie korzystają z usług tego banku.

Czynna jest także w godzinach 8-20 infolinia: +48 22 591 22 00 lub 800 105 800

2. W PKO BP

   1. Przez internet, odwiedzając stronę: www.zakup.obligacjeskarbowe.pl

   2. Osobiście, w oddziałach PKO Banku Polskiego rozsianych po całym kraju. Wystarczy odnaleźć Punkt Sprzedaży Obligacji.

   3. W Punktach Obsługi Klientów Biura Maklerskiego PKO Banku Polskiego - również tam znajdują się Punkty Sprzedaży Obligacji.

   4. Korzystając z kontaktu telefonicznego: 801 310 210 lub (+48) 81 535 66 55 Usługa ta dostępna jest po rejestracji klienta w Punkcie Sprzedaży Obligacji i aktywacji dostępu przez telefon. 

O czym warto pamiętać inwestując w obligacje indeksowane inflacją?

Przy zakupie obligacji indeksowanych inflacją warto pamiętać o kilku istotnych rzeczach:

1. Rozumienie produktu: obligacje indeksowane inflacją są nieco bardziej skomplikowane niż standardowe obligacje. Zrozumienie, jak działa indeksacja inflacji i jak wpływa na inwestycję, jest kluczowe.

2. Czas trwania: obligacje zazwyczaj są długoterminowymi inwestycjami, a ich wykup może nastąpić po kilku latach. Upewnij się, że jesteś w stanie zablokować swoje pieniądze na taki okres.

3. Ryzyko stopy procentowej: spadek poziomu inflacji wpłynie bezpośrednio na niższą indeksacją oprocentowania. 

4. Wyjątkowy pierwszy rok: sprawdź w jaki sposób wyliczane jest oprocentowanie w pierwszym roku trwania zadłużenia obligacyjnego. 

5. Konsultacja z doradcą finansowym: jeżeli nie jesteś pewien, czy obligacje indeksowane inflacją są odpowiednie dla Twojego profilu inwestycyjnego, skonsultuj się z doradcą finansowym.

6. Różnorodność portfela inwestycyjnego: obligacje indeksowane inflacją mogą być atrakcyjnym dodatkiem do portfela inwestycyjnego, jednak pamiętaj o konieczności dywersyfikacji swoich inwestycji.

7. Podatek: należy pamiętać, że najpopularniejsze obligacje czteroletnie, jak i inne są także obarczone podatkiem od zysków kapitałowych. 

8. Płynność: przed zakupem obligacji powinieneś zrozumieć, jak łatwo będzie je sprzedać, jeśli zajdzie taka potrzeba. Nie wszystkie obligacje są równie płynne. I z jakimi opłatami wiąże się wycofanie pieniędzy przed terminem zapadalności odkupu. 

Czy można wycofać pieniądze przed terminem?

Jeżeli z jakiegokolwiek powodu zachodzi potrzeba przedterminowego zakończenia oszczędzania (przedterminowy wykup), istnieje możliwość odzyskania zainwestowanych środków (można zwrócić dowolną ilość posiadaných obligacji). W przypadku skorzystania z takiej opcji, suma narosłych odsetek ulegnie redukcji o kwotę opłaty, której wielkość jest określona w liście emisyjnym konkretnych obligacji. Dla serii nabytych po 1 kwietnia 2015 roku, opłata ta wynosi 0,70 zł od każdej obligacji czteroletniej.

Proces naliczania opłaty przebiega następująco:

• w pierwszym okresie odsetkowym opłata jest naliczana w pełnym wymiarze (gdy wartość narosłych odsetek przekracza kwotę opłaty) lub do granicy wartości narosłych odsetek (gdy wartość narosłych odsetek jest niższa niż kwota opłaty). 

• W następnych okresach odsetkowych (drugim, trzecim, czwartym) opłata jest naliczana w pełnym wymiarze z sumy należnej do wykupu (nawet jeśli wartość narosłych odsetek jest niższa niż kwota opłaty).

Czym jest zamiana obligacji skarbowych?

Każdy kto posiada w swoim portfelu inwestycyjnym obligacje oszczędnościowe i planuje zainwestować środki uzyskane z ich wykupu w nowe obligacje, nie musi czekać do momentu wykupu. Można nabyć nowe obligacje wcześniej, bez konieczności wypłacania gotówki. Wystarczy, że zdecydujesz się na zamianę swoich obecnych obligacji na nowe z najnowszej emisji poprzez złożenie odpowiedniego zlecenia. Tym samym przedłużysz okres swojego oszczędzania.

Obligacje indeksowane inflacją, jako jeden z typów obligacji skarbu państwa, oferują unikalny sposób zabezpieczenia inwestycji przed niekorzystnym wpływem inflacji. Mając zróżnicowany system oprocentowania, takie obligacje korygują swoją wartość w zależności od bieżącego wskaźnika spadku wartości pieniądza. Nasze plany inwestycyjne w instrumenty tego typu powinna być ściśle uzależniona od naszej wiary w wysokie wskaźniki inflacji w najbliższych latach.