Sytuacja, w której następuje blokada rachunku bankowego, jest z pewnością wyjątkowo stresująca. Wiąże się przede wszystkim z głęboką ingerencją w prywatność konkretnej osoby i wolność gospodarczą. Blokada konta bankowego wynika jednak bezpośrednio z obowiązujących przepisów i zwykle wiąże się albo z zadłużeniem klienta banku, albo podejrzeniem dokonania przestępstwa.
Każdy przypadek należy rozpatrywać indywidualnie, ponieważ różnić może się zarówno motywacja, jak i instytucja, która wystąpiła o zablokowanie środków na koncie bankowym. Warto dowiedzieć się również, jak przebiega cały proces, jakie środki powinny pozostać na rachunku oraz ile może trwać blokada.
(fot. Jerzy Dudek / FORUM)
Z czego wynika blokada środków na koncie bankowym?
Choć większość osób, które stwierdzają blokadę na koncie, obarcza winą za taki stan rzeczy bank, w rzeczywistości bardzo rzadko to on ponosi odpowiedzialność za podjęcie takiego działania. W większości przypadków do blokady rachunku bankowego dochodzi na wniosek innych instytucji i organów, które są do tego uprawnione w związku z obowiązującym prawem.
Najczęściej występuje o to:
-
Sąd, w tym wykonujący czynności egzekucyjne komornik sądowy,
-
Urząd Skarbowy w osobie naczelnika,
-
Krajowa Administracja Skarbowa,
-
Właściwe organy jednostek samorządowych,
-
Dyrektor Zakładu Ubezpieczeń Społecznych.
W powyższych przypadkach instytucja bankowa ma obowiązek na wniosek komornika lub innej instytucji zabezpieczyć środki zgromadzone na rachunku bankowym. Co istotne, gdy zastosowana zostanie blokada konta przez komornika, zostaje uruchomiona procedura, która trwa 7 dni. Dopiero po tym okresie środki zostają przekazane do ww. organu. W tym czasie mamy czas na reakcję w samym banku.
Z drugiej strony blokada środków na koncie bankowym może wynikać również z podejrzenia popełnienia przestępstwa i zostać zarządzona przez sam bank. Stanie się tak w sytuacji, w której instytucja ma uzasadnione obawy, że środki trafiły na rachunek np. w związku z praniem brudnych pieniędzy lub wspieraniem działalności terrorystycznej. Brzmi groźnie, choć czasami może zaistnieć z błahych powodów.
Każdy z banków ma inne procedury co do czasowego wstrzymywania dostępu do środków lub zleconych przelewów. Podejrzenie budzą przede wszystkim utrzymywane kontakty z bardziej egzotycznymi krajami oraz ponadwymiarowe kwoty przelewów. Oraz wszelkie odchylenia od przyjętych wcześniej zachowań. Instytucje finansowe tworzą nasz profil psychologiczny bazujący na wcześniej wykonywanych działaniach. W chwili, gdy zrobimy coś, co drastycznie od niego odbiega, transakcje takie kierowane są do rozpatrzenia przez dział bezpieczeństwa. W skrajnych przypadkach może właśnie doprowadzić do blokady środków. Choć zablokowanie konta to nie koniec świata i należy go szczegółowo wyjaśnić.
Blokada na koncie przy egzekucji komorniczej
Blokada środków na koncie bardzo często jest związana z egzekucją komorniczą. Umożliwia to art. 889 § 1 Kodeksu postępowania cywilnego. Zgodnie z nim komornik przesyła do banku, w którym dłużnik posiada rachunek, zawiadomienie o zajęciu wierzytelności pieniężnej z rachunku wraz z kosztami egzekucyjnymi. Wzywa także bank do niedokonywania wypłat z rachunku bez zgody komornika do wysokości zajętej wierzytelności. Równocześnie komornik informuje o tym fakcie również samego dłużnika. Co ważne: nie musi robić tego bank, wobec czego – w przypadku opóźnień lub złej komunikacji z prowadzącym sprawę komornikiem – blokada na koncie może zaskoczyć właściciela konta.
W praktyce wygląda to w ten sposób, że chcąc zalogować się na zablokowane konto przez komornika, dostrzeżemy często w saldzie na rachunkach bankowych kwotę minusową opiewającą na kwotę długu. Natomiast same dokumenty wysłane za pośrednictwem komornika otrzymamy w najlepszym przypadku po kilku dniach. W najgorszym nie dostaniemy ich w ogóle. Szczególnie w sytuacji, gdy często zmieniamy miejsca zamieszkania. Po skontaktowaniu się z komornikiem możemy oczywiście swoje dane zaktualizować. Jednak całość procesu może się wydłużyć do paru tygodni.
Co bardzo ważne, blokady tego typu dotyczą wszystkich kont bankowych, które są powiązane z jedną osobą.
Oczywiście w takim scenariuszu kluczowe staje się uregulowanie zadłużenia. Warto mieć świadomość, że, teoretycznie, zajęciu nie mogą podlegać wszystkie posiadane przez dłużnika środki. Kluczową rolę odgrywa w tym przypadku kwota wolna od zajęcia. Zajęte środki nie mogą być wyższe od połowy osiąganych dochodów lub 2/3 dochodów w przypadku dłużników alimentacyjnych. Kwota wolna od zajęcia musi także być wyższa od minimalnego wynagrodzenia za pracę. Zasada ta nie dotyczy dłużników alimentacyjnych. A dodatkowo, w przypadku umów o dzieło i zlecenie, podlegają stuprocentowej konfiskacie.
Należy pamiętać, że dotyczy to jednej osoby, a nie jednego rachunku. W praktyce postępowanie egzekucyjne i zajęcie konta bankowego są przeprowadzane z góry. Wszelkie kwestie mające na celu częściowe odblokowanie konta są załatwiane w trybie reklamacji i negocjacji z komornikiem.
Jak napisać wniosek do komornika o odblokowanie konta?
Odblokowanie konta bankowego jest głównym celem osoby, której dokonano zajęcia. Mówimy tu o przypadku, gdy wartość zajęcia przekroczyła wielkość dostępnych środków.
Spłata długu to pierwsza odpowiedź, jaką uzyskamy od pracowników urzędu komornika. Drugim rozwiązaniem jest porozumienie się z samym wierzycielem. I najczęściej kontakt z nim jest dużo prostszy. Choć nawet jak się ostatecznie porozumiemy, będziemy musieli komornikowi odprowadzić zasądzoną przez niego prowizję. Dopiero wtedy możemy liczyć na odzyskanie dostępu do systemu bankowego.
Sama korespondencja z komornikiem musi być prowadzona na piśmie. Wydłuża to wszelkie terminy podejmowania decyzji przez urząd. Nie ma jednak narzuconych form, które by regulowały tego typu wymianę informacji.
Blokada konta bankowego przy innym zadłużeniu
Oczywiście egzekucja komornicza to nie jedyna sytuacja, w której konto dłużnika może zostać zablokowane. Również inne organy są uprawnione do wezwania banku do uniemożliwienia wypłat z konta do wysokości zajętej wierzytelności. Reguluje to m.in. art. 80§1 ustawy o postępowaniu w administracji.
Blokada środków na koncie może więc wynikać z niezapłaconych mandatów czy kar administracyjnych albo nieuregulowanych opłat na rzecz Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, Urzędu Skarbowego lub jednostek samorządu terytorialnego. Zajęciu nie mogą podlegać m.in. świadczenia alimentacyjne, a także niektóre świadczenia i dodatki. M in. świadczenie 500+ wpływający a rachunek bankowy nie podlega windykacji. Sama blokada na koncie prezentuje się podobnie do tej, o którą wnioskuje komornik. W tym przypadku również warunkiem odblokowania rachunku jest uregulowanie zadłużenia albo wypracowanie porozumienia z wierzycielem.
Blokada na koncie w przypadku podejrzenia przestępstwa
Zdecydowanie rzadziej można spotkać się z blokadą środków na koncie bankowym związaną z podejrzeniem, że środki lub transakcja są związane z popełnieniem przestępstwa. W takim przypadku decyduje o tym sam bank. Wynika to z art. 106 ustawy prawa bankowego, które zobowiązuje instytucję do podjęcia takiego działania i zgłoszenia podejrzenia do stosownych organów.
W razie zaistnienia uzasadnionego podejrzenia, że działalność banku jest wykorzystywana w celu ukrycia działań przestępczych, lub dla celów mających związek z przestępstwem skarbowym lub innym przestępstwem niż przestępstwo, o którym mowa w art. 165a lub art. 299 Kodeksu Karnego, bank zawiadamia o tym prokuratora, Policję albo inny właściwy organ uprawniony do prowadzenia postępowania przygotowawczego.
Wobec tego, jeżeli bank podejrzewa, że środki na koncie pochodzą z nielegalnego źródła, jest zobligowany do zastosowania blokady na koncie i zgłoszenia sprawy prokuraturze. Taka blokada nie może trwać dłużej niż 72 godziny, jednak prokurator może na drodze postanowienia wstrzymać wybraną transakcję lub zastosować blokadę na koncie na okres 6 miesięcy.
Podobnym przypadkiem jest również podejrzenie prania pieniędzy lub finansowania terroryzmu. W takim scenariuszu bank musi poinformować o transakcji Generalnego Inspektora Informacji Finansowej. Blokada środków na koncie może trwać natomiast 24 godziny. Po rozpatrzeniu sprawy Generalny Inspektor może natomiast podjąć decyzję o blokadzie konta bankowego lub wstrzymaniu transakcji, a także przekazać sprawę do prokuratury.
Co z prowizjami dla banku i obsługą zadłużenia?
Pozostaje kwestia wszelkich prowizji dla banku, które powstają w okresie, gdy konto bankowe jest zablokowane. Bank musi pobierać opłaty za karty debetowe, prowadzenie konta, czy choćby kredyty odnawialne. Zablokowane konto bankowe cały czas przyjmuje wpłaty. A razie, gdy bank ma jakiekolwiek roszczenia do właściciela rachunku dłużnika, wszelkie wpływy są najpierw regulowane na jego rzecz. Dopiero nadwyżki są z konta bankowego przez komornika zabierane.
Ile trwa blokada środków na koncie?
Oczywiście blokada na koncie zawsze zależy od indywidualnego przypadku. W najpowszechniejszych scenariuszach, związanych z problemami ze spłatą zadłużeń, rachunek uda się „odblokować” poprzez uregulowanie długów lub wypracowanie z wierzycielami kompromisu, w ramach którego zgodzą się na inny sposób dochodzenia roszczeń.
Okres trwania blokady może więc przyjąć różne okresy trwania. W łatwy sposób można określić, ile trwa blokada środków na koncie w przypadku podejrzenia przez bank możliwości dokonania przestępstwa lub prania pieniędzy i finansowania terroryzmu. W pierwszym scenariuszu blokada na koncie nałożona przez bank może trwać maksymalnie 72 godziny, w drugim będą to 24 godziny, jednak po decyzji Generalnego Inspektora Informacji Finansowej okres ten może wydłużyć się do 96 godzin. Warto mieć świadomość, że w obu sytuacjach prokurator może wydać postanowienie o blokadzie na koncie (lub blokadzie pojedynczej transakcji) nawet na okres 6 miesięcy.
