W niektórych sytuacjach okazuje się, że zgromadzone na rachunku fundusze lub ich część nie są dostępne. Warto dowiedzieć się, czym jest blokada środków na koncie bankowym, ile może trwać i z czego wynika.
Sytuacja, w której dochodzi do blokady na koncie, jest z pewnością wyjątkowo stresująca. Wiąże się przede wszystkim z głęboką ingerencją w prywatność konkretnej osoby i wolność gospodarczą. Blokada konta bankowego wynika jednak bezpośrednio z obowiązujących przepisów, zwykle wiąże się także albo z zadłużeniem klienta banku, albo podejrzeniem dokonania przestępstwa. Każdy przypadek należy przy tym rozpatrywać indywidualnie, ponieważ różnić może się zarówno motywacja, jak i instytucja, która wystąpiła o zablokowanie środków na koncie bankowym. Warto dowiedzieć się również, jak przebiega cały proces, jakie środki powinny pozostać na rachunku oraz ile może trwać blokada.
Z czego wynika blokada środków na koncie bankowym?
Choć większość osób, które stwierdzają blokadę na koncie, obarcza winą za taki stan rzeczy bank, w rzeczywistości bardzo rzadko to on ponosi odpowiedzialność za podjęcie takiego działania. W większości przypadków do blokady rachunku bankowego dochodzi na wniosek innych instytucji i organów, które są do tego uprawnione w związku z obowiązującym prawem. Najczęściej występuje o to:
- Sąd, w tym wykonujący czynności egzekucyjne komornik sądowy,
- Naczelnik Urzędu Skarbowego,
- Krajowa Administracja Skarbowa,
- Właściwe organy jednostek samorządowych,
- Dyrektor Zakładu Ubezpieczeń Społecznych.
Z drugiej strony blokada środków na koncie bankowym może wynikać również z podejrzenia popełnienia przestępstwa i zostać zarządzona przez sam bank. Stanie się tak w sytuacji, w której instytucja ma uzasadnione obawy, że środki trafiły na rachunek np. w związku z praniem brudnych pieniędzy lub wspieraniem działalności terrorystycznej.
Blokada na koncie przy egzekucji komorniczej
Blokada środków na koncie bardzo często jest związana z egzekucją komorniczą. Umożliwia to art. 889 § 1 Kodeksu postępowania cywilnego. Zgodnie z nim komornik przesyła do banku, w którym dłużnik posiada rachunek, zawiadomienie o zajęciu wierzytelności pieniężnej z rachunku wraz z kosztami egzekucyjnymi. Wzywa także bank do niedokonywania wypłat z rachunku bez zgody komornika do wysokości zajętej wierzytelności. Równocześnie komornik informuje o tym fakcie również samego dłużnika. Co ważne: nie musi robić tego bank, wobec czego – w przypadku opóźnień lub złej komunikacji z prowadzącym sprawę komornikiem – blokada na koncie może zaskoczyć właściciela konta.
Oczywiście w takim scenariuszu kluczowe staje się uregulowanie zadłużenia. Warto mieć świadomość, że zajęciu nie mogą podlegać wszystkie posiadane przez dłużnika środki. Kluczową rolę odgrywa w tym przypadku kwota wolna od zajęcia. Zajęte środki nie mogą być wyższe od połowy osiąganych dochodów lub 2/3 dochodów w przypadku dłużników alimentacyjnych. Kwota wolna od zajęcia musi także być wyższa od minimalnego wynagrodzenia za pracę. Co ważne: dotyczy to jednej osoby, a nie rachunku.
Blokada konta bankowego przy innym zadłużeniu
Oczywiście egzekucja komornicza to nie jedyna sytuacja, w której może dojść do blokady na koncie. Również inne organy są uprawnione do wezwania banku do uniemożliwienia wypłat z konta do wysokości zajętej wierzytelności. Reguluje to m.in. art. 80§1 Ustawy o postępowaniu w administracji. Blokada środków na koncie może więc wynikać z niezapłaconych mandatów czy kar administracyjnych albo nieregulowanych opłat na rzecz Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, Urzędu Skarbowego lub jednostek samorządu terytorialnego. Co ważne: zajęciu nie mogą podlegać m.in. świadczenia alimentacyjne, a także niektóre świadczenia i dodatki. Sama blokada na koncie prezentuje się podobnie do tej, o którą wnioskuje komornik. W tym przypadku również warunkiem odblokowania rachunku jest uregulowanie zadłużenia albo wypracowanie porozumienia z wierzycielem.
Blokada na koncie w przypadku podejrzenia przestępstwa
Zdecydowanie rzadziej można spotkać się z blokadą środków na koncie bankowym związaną z podejrzeniem, że środki lub transakcja są związane z popełnieniem przestępstwa. Co ważne: w takim przypadku decyduje o tym sam bank. Wynika to z art. 106a ustawy Prawo bankowe, które zobowiązuje instytucję do podjęcia takiego działania i zgłoszenia podejrzenia do stosownych organów.
W razie zaistnienia uzasadnionego podejrzenia, że działalność banku jest wykorzystywana w celu ukrycia działań przestępczych lub dla celów mających związek z przestępstwem skarbowym lub innym przestępstwem niż przestępstwo, o którym mowa w art. 165a lub art. 299 Kodeksu karnego - bank zawiadamia o tym prokuratora, Policję albo inny właściwy organ uprawniony do prowadzenia postępowania przygotowawczego.
Wobec tego, jeżeli bank podejrzewa, że środki lub transakcja pochodzą z nielegalnego źródła, jest zobligowany do zastosowania blokady na koncie i zgłoszenia sprawy prokuraturze. Taka blokada nie może trwać dłużej niż 72 godziny, jednak prokurator może na drodze postanowienia wstrzymać wybraną transakcję lub zastosować blokadę na koncie na okres 6 miesięcy.
Podobnym przypadkiem jest również podejrzenie prania pieniędzy lub finansowania terroryzmu. W takim scenariuszu bank musi poinformować o transakcji Generalnego Inspektora Informacji Finansowej. Blokada środków na koncie może trwać natomiast 24 godziny. Po rozpatrzeniu sprawy Generalny Inspektor może natomiast podjąć decyzję o blokadzie konta bankowego lub wstrzymaniu transakcji, a także przekazać sprawę do prokuratury,
Ile trwa blokada środków na koncie?
Oczywiście blokada na koncie zawsze zależy od indywidualnego przypadku. W najpowszechniejszych scenariuszach, związanych z problemami ze spłatą zadłużeń, rachunek uda się „odblokować” poprzez uregulowanie długów lub wypracowanie z wierzycielami kompromisu, w ramach którego zgodzą się na inny sposób dochodzenia roszczeń. Okres trwania blokady części środków nie jest więc możliwy do zdefiniowania. W łatwy sposób można natomiast określić, ile trwa blokada środków na koncie w przypadku podejrzenia przez bank możliwości dokonania przestępstwa lub prania pieniędzy i finansowania terroryzmu. W pierwszym scenariuszu blokada na koncie nałożona przez bank może trwać maksymalnie 72 godziny, w drugim będą to 24 godziny, jednak po decyzji GIIF okres ten może wydłużyć się do 96 godzin. Warto mieć świadomość że w oby sytuacjach prokurator może wydać postanowienie o blokadzie na koncie (lub blokadzie pojedynczej transakcji) nawet na okres 6 miesięcy.
