Pomnażanie zgromadzonego kapitału to trudne zadanie, szczególnie w czasach rekordowo niskich stóp procentowych. Choć w ostatnich miesiącach doszło do serii ich podwyżek, a Rada Polityki Pieniężnej prawdopodobnie nie powiedziała jeszcze w tym temacie ostatniego zdania, to w dalszym ciągu ich poziom jest symboliczny w stosunku do raportowanej inflacji.
Niższe stopy procentowe sprzyjają kredytobiorcom spłacającym zobowiązania oparte o oprocentowanie zmienne, jednak są istotną przeszkodą w bezpiecznym i efektywnym oszczędzaniu pieniędzy. Dodatkowym utrudnieniem na drodze do skutecznego pomnażania zgromadzonego kapitału jest podatek od zysków kapitałowych, nazywany najczęściej podatkiem Belki.
Wypracowanym zyskiem z inwestycji trzeba będzie podzielić się z fiskusem, choć inwestowane środki często opodatkowane zostały wcześniej podatkiem dochodowym. Dotyczy to przy tym bardzo szerokiego zakresu osób: zarówno tych, które inwestują środki np. na giełdzie, jak i tych, które wybierają podstawowe produkty oferowane przez banki, jak lokaty terminowe i konta oszczędnościowe. Podatek Belki to spore obciążenie, które może zniechęcać do regularnego odkładania środków na przyszłość.
W przeszłości były podejmowane już próby obniżenia podatku od zysków kapitałowych w szczególnych przypadkach, jednak żadna z nich nie została wcielona w życie. Warto mieć jednak świadomość, że istnieją sposoby na uniknięcie obowiązku jego zapłaty, zwłaszcza w kontekście oszczędności emerytalnych.
Podatek Belki: czym jest podatek od zysków kapitałowych?
Zobowiązanie, które najczęściej nazywane jest podatkiem Belki, zostało wprowadzone w 2002 roku. Pierwotnie dotyczył on wyłącznie zysków z depozytów bankowych (a więc np. lokat i kont oszczędnościowych), a stawka podatku Belki wynosiła 20%. Nowelizacja z 2004 roku obniżyła stawkę zryczałtowaną do 19%, jednak podatek od dochodów kapitałowych objął również inwestycje w papiery wartościowe.
Na samym początku nowe zobowiązanie określano w związku z tym terminem podatek od lokat, przez pewien czas do dyspozycji klientów pozostawały również produkty, które co prawda zachowywały charakter standardowej lokaty, jednak wykorzystywały formę np. pakietów ubezpieczeniowych. Obecnie podatek Belki – z małymi wyjątkami – dotyczy praktycznie wszystkich produktów, które umożliwiają efektywne pomnażanie kapitału.
Jakich dochodów dotyczy podatek Belki?
Podatek od zysków kapitałowych jest szczegółowo opisany w Ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych. W art. 30 a można znaleźć także wyczerpujące określenie dochodów, których dotyczy. Należą do nich zwłaszcza zyski z tytułu:
- Odsetek od pożyczek (nie dotyczy to przedsiębiorców zajmujących się udzielaniem pożyczek),
- Odsetek i dyskonta od papierów wartościowych,
- Odsetek i innych przychodów od środków pieniężnych zgromadzonych na rachunkach podatnika,
- Innych form oszczędzania, inwestowania lub przechowywania, prowadzonych przez uprawnione podmioty,
- Dywidend i innych przychodów z tytułu udziału w zyskach osób prawnych,
- Udziału w funduszach kapitałowych,
- Umów ubezpieczenia,
- Funduszy wypłacanych spadkobiercom po śmierci członka OFE, z subkonta emerytalnego,
- Dochodu oszczędzającego w ramach IKE, PPE z tytułu zwrotu lub częściowego zwrotu środków zgromadzonych na koncie.
W dużym uproszczeniu przeciętny podatnik najczęściej zetknie się z podatkiem Belki w przypadku wygenerowania zysku m.in. z tytułu lokat, kont oszczędnościowych, papierów wartościowych, funduszy kapitałowych i dywidend.
Ile wynosi podatek Belki?
Podatek od zysków kapitałowych wiąże się ze zryczałtowaną stawką, wynoszącą 19% osiągniętego dochodu. Nie ma przy tym znaczenia, jakie jest pochodzenie zysku, niemożliwe jest także odliczenie kosztów uzyskania przychodu. Samo rozliczenie podatku jest natomiast stosunkowo proste i w wielu przypadkach nie będzie wymagało od podatnika podejmowania jakichkolwiek czynności.
Przykładowo: przekazując 20.000 zł na okres 12 miesięcy na lokatę bankową z oprocentowaniem 3,5% i kapitalizacją na koniec okresu, wypracuje ona łącznie 700 zł odsetek. Podatek od zysków kapitałowych wynosi 19% od tej kwoty (133 zł) i zostanie odliczony przez bank. Zysk netto, czyli suma, która ostatecznie trafi na konto klienta wyniesie zatem 567 zł.
Jeżeli natomiast konsument w wyniku sprzedaży np. akcji spółki odniesie zysk w wysokości 5.000 zł, będzie zobowiązany do zapłacenia podatku Belki w wysokości 950 zł. Zysk netto wyniesie wobec tego 4.050 zł.
Kto rozlicza podatek od zysków kapitałowych?
Sporym ułatwieniem dla podatnika jest fakt, że w przypadku korzystania z wielu najpopularniejszych produktów oszczędnościowych płatnikiem podatku będzie instytucja umożliwiająca pomnażanie kapitału. Stanie się tak zwłaszcza w przypadku lokat i kont oszczędnościowych.
Bank samodzielnie rozliczy się z urzędem skarbowym, a na konto odbiorcy trafi kwota uszczuplona o podatek Belki. Nie trzeba więc samodzielnie rozliczać kwoty zobowiązania czy zgłaszać jej w deklaracji podatkowej.
Inaczej ta sytuacja będzie prezentować się w przypadku np. zysków osiągniętych z tytułu sprzedaży papierów wartościowych, pożyczonych papierów wartościowych, pochodnych instrumentów finansowych czy udziałów w spółkach. Wówczas podatnik jest zobowiązany do rozliczenia się z urzędem skarbowym, składając przy tym deklarację PIT-38.
Zazwyczaj można to zrobić w łatwy sposób na podstawie druku PIT-8C, który powinien zostać dostarczony podatnikowi np. przez obsługujące go biuro maklerskie. W przypadku braku takiego dokumentu albo inwestowania poprzez instytucje, które nie są zobligowane do ich wystawiania, podatnik powinien rozliczyć się samodzielnie, stosując przy tym wynoszącą 19% stawkę podatku Belki.
Jak uniknąć podatku Belki? Oszczędzanie na emeryturę
Podatek od zysków kapitałowych nie bez przyczyny jest nielubiany przez inwestorów i osoby starające się pomnażać oszczędzone środki finansowe. Do dyspozycji pozostają jednak proste i zupełnie legalne sposoby na pomnażanie majątku bez konieczności uregulowania podatku Belki. W tym celu można skorzystać z:
- IKE: indywidualne konto emerytalne pozwala na korzystanie z różnych narzędzi inwestycyjnych (zarówno bezpiecznych lokat, jak i różnego typu papierów wartościowych). Największą zaletą IKE jest jednak możliwość uzyskania zwolnienia z podatku od zysków kapitałowych. W tym celu należy spełnić dwa warunki: wypłata musi mieć miejsce po ukończeniu przez klienta 60 roku życia, a wpłat należy dokonywać albo przez 5 dowolnych lat kalendarzowych, albo ponad połowa wartości wpłat musi zostać dokonana na 5 lat przed złożeniem wniosku o wypłatę.
- IKZE: drugim podobnym produktem (można przy tym korzystać z obu równocześnie) jest indywidualne konto zabezpieczenia emerytalnego, czyli IKZE. Podatku od zysków kapitałowych nie trzeba będzie opłacać, jeżeli klient ukończy 65 rok życia, a oszczędzał przy tym minimum od 5 lat. W takim przypadku konieczne będzie jednak opłacenie zryczałtowanego podatku w wysokości 10%.
Warto mieć przy okazji świadomość, że zarówno osoby korzystające z IKE, jak i z IKZE mogą wypłacić zgromadzone środki wcześniej, nie czekając do ukończenia wskazanego wieku. W takim przypadku konieczne będzie jednak zapłacenie podatku od zysków kapitałowych. Fundusze mogą być przy tym wykorzystane również w inny sposób, np. jako wkład własny kredytu hipotecznego.
Na przywileje w omawianym zakresie mogą liczyć także uczestnicy Pracowniczych Planów Kapitałowych (PPK). W taki sposób państwo zachęcać chce osoby pracujące do oszczędzania w perspektywie długoterminowej. Podatku Belki unikną uczestnicy PPK, którzy wypłacą zgromadzone środki po 60 roku życia.
Podatku od zysków kapitałowych nie zapłacą także osoby dokonujące wypłaty z PPK na wkład własny przy kredycie hipotecznym (dotyczy do 100% środków z przyrzeczeniem zwrotu na konto PPK w określonym terminie), a także w przypadku poważnego zachorowania (do 25% środków zgromadzonych na rachunku PPK bez obowiązku ich zwrotu). Uczestnicy PPK zwolnieni są z podatku Belki również przy wypłatach transferowych.
Sprawdź też: Wezwanie do zapłaty - jak przygotować i co zrobić, kiedy je otrzymamy?
Sprawdź też: Przelew na telefon BLIK — znajdziesz go w ofercie 11 banków
