Jak się bronić

Przygotowałem tu gotowy wstęp do obrony. Może komuś się przyda.

Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział […] wydał w dniu […] decyzję, znak […], w której stwierdził, że jako osoba prowadząca pozarolniczą działalność podlegałem obowiązkowym ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym i wypadkowemu od dnia […] do dnia […], podważając tym samym treść artykułu 13, punkt 4 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych z dnia 13 października 1998.

W artykule 13, punkcie 4 tej ustawy stwierdzono, że „obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym, chorobowemu i wypadkowemu podlegają osoby prowadzące działalność pozarolniczą - od dnia rozpoczęcia wykonywania działalności do dnia zaprzestania wykonywania tej działalności”.

Zakład Ubezpieczeń Społecznych wydając decyzję, stanął na stanowisku, że treść tego artykułu mówi, że: "obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym, chorobowemu i wypadkowemu podlegają osoby prowadzące działalność pozarolniczą - od dnia, gdy uzyskają wpis do ewidencji działalności gospodarczej do dnia wykreślenia z ewidencji".

Ta ustawa nie jest jednak w ten sposób sformułowana. Poza tym taka wykładnia sprzeczna jest z ustawą z dnia 19 listopada 1999 Prawo o działalności gospodarczej (Dz. U. z dnia 17 grudnia 1999). W rozdziale 2, dotyczącym podejmowania działalności gospodarczej, w art. 7, punkcie 2, czytamy: „Przedsiębiorca będący osobą fizyczną może podjąć działalność gospodarczą po uzyskaniu wpisu do ewidencji działalności gospodarczej”. Artykuł ten nie mówi: „Przedsiębiorca będący osobą fizyczną musi podjąć działalność gospodarczą po uzyskaniu wpisu do ewidencji działalności gospodarczej”.
Sam wpis do ewidencji, nie jest więc równoznaczny z podjęciem działalności gospodarczej. Twierdzenie że sam wpis świadczy o tym, że działalność gospodarcza jest wykonywana, nie ma podstawy prawnej.
Decydujące znaczenie w tej sprawie ma niewątpliwie prawidłowa wykładnia treści artykułu 13, punktu 4 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych z dnia 13 października 1998.
Ustawodawca nie sprecyzował tu, na czym ma polegać zaprzestanie wykonywania działalności. Nie stwierdził, że chodzi tu wyłącznie o wyrejestrowanie z ewidencji. Nie stwierdził też, że po owym zaprzestaniu nie można na nowo rozpocząć wykonywania działalności.

Swą decyzję Zakład Ubezpieczeń Społecznych uzasadnił: „Skoro działalność nie została wyrejestrowana z ewidencji, tzn. że nie nastąpiło zaprzestanie jej wykonywania, co oznacza, że nadal istnieje obowiązek ubezpieczeń”.

Nie da się zaprzeczyć, że bez dodatkowych określeń, wyraz „zaprzestać” dla posługujących się językiem polskim, jest wieloznaczny.
W "Słowniku języka polskiego", którego redaktorem naukowym jest prof. dr Mieczysław Szymczak (tom III, PWN), pod hasłem "zaprzestać", czytamy: "przerwać jakąś czynność, zaniechać robienia czegoś". Wyraz ten oznacza przerwanie jakiejś czynności, lub zaniechanie robienia czegoś. Może oznaczać likwidację. Może też jednak oznaczać czasowe zaprzestanie jakiejś czynności.

Gdyby w art. 13 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, w punkcie 4 sprecyzowano, że „obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym, chorobowemu i wypadkowemu podlegają osoby prowadzące działalność pozarolniczą - od dnia rozpoczęcia wykonywania działalności do dnia zaprzestania na stałe wykonywania tej działalności”, wtedy wykładnia (orzeczenie), że „zaprzestanie wykonywania działalności, o którym tu mowa, to wyrejestrowanie z ewidencji, inaczej mówiąc likwidacja działalności, albo jeszcze inaczej mówiąc całkowite zaprzestanie działalności”, miałaby podstawę prawną.
Ustawa ta jednak tego nie precyzuje, a poprawianiem ustaw zajmuje się Sejm i Senat.

Ustawa o systemie ubezpieczeń społecznych z dnia 13 października 1998 r. (Dziennik Ustaw z dnia 10 listopada 1998 r.) w art. 4. i 8. zawiera definicje. Podano tu nawet wyjaśnienie, co oznacza numer NIP. Nie podano tu jednak definicji terminu „zaprzestanie”, a przecież ten termin nie jest jednoznaczny. Niekoniecznie musi oznaczać likwidację. Może oznaczać także zaprzestanie czegoś na pewien okres czasu.

O możliwości czasowego zaprzestania działalności informowało kiedyś Ministerstwo Finansów, określając to terminem "zawieszenie działalności".
Dowód: Strona Ministerstwa Finansów www.mofnet.gov.pl/dokument.php?dzial=104&id=11007
Jest tu odpowiedź na pytanie: "Czy w przypadku zawieszenia działalności gospodarczej firma podlega restrukturyzacji?"
Na końcu zamieszczonej tu odpowiedzi pada stwierdzenie: "Zawieszenie działalności gospodarczej nie powoduje utraty statusu przedsiębiorcy, a zatem możliwe jest objęcie restrukturyzacją firmy, której działalność uległa zawieszeniu".
Ministerstwo Finansów nie uważa więc, że zaprzestanie wykonywania działalności jest równoznaczne z likwidacją działalności.

Tak to rozumieli do niedawna także urzędnicy ZUS, podpowiadając innym, jak należy wypełnić formularze ZWUA i ZWPA w przypadku zaprzestania prowadzenia działalności.

Na co wskazują kody przyczyny wyrejestrowania płatnika z ubezpieczeń?
Przypomnę tu niektóre szczegóły z zasad wypełniania dokumentów ubezpieczeniowych, pochodzące z "Poradnika dla płatników składek" (Październik 2003).
W pierwszej kolejności przytoczę dane z załącznika nr 1.
Kody wykorzystywane w dokumentach ubezpieczeniowych za okres do 30 września 2003 r.
Kod przyczyny wyrejestrowania płatnika z ubezpieczeń - składa się z 3 znaków.
Osoba fizyczna - opłacająca składki wyłącznie za siebie
111 - opłacająca składki wyłącznie za siebie – decyzja o wykreśleniu z ewidencji, rejestru lub skreślenie z listy (wpisywało się, gdy ktoś likwidował działalność, czyli inaczej mówiąc został wykreślony z ewidencji)
112 - opłacająca składki wyłącznie za siebie – wygaśnięcie wydanego na czas określony uprawnienia do prowadzenia pozarolniczej działalności
113 - oświadczenie o zaprzestaniu prowadzenia pozarolniczej działalności (wpisywało się wyłącznie w przypadku zawieszenia działalności)
114 - złożenie wniosku o wyłączenie z ubezpieczeń społecznych osoby podlegającej dobrowolnie tym ubezpieczeniom
115 - postanowienie sądu o ukończeniu postępowania upadłościowego
116 - nabycie prawa do emerytury lub renty
117 - zgon płatnika

Na co wskazywał tu kod nr 113? Na co wskazuje stwierdzenie: „oświadczenie o zaprzestaniu prowadzenia pozarolniczej działalności”? Przecież działalność gospodarczą nie likwiduje się takim oświadczeniem, lecz decyzją o wykreśleniu z ewidencji. Oświadczenie o zaprzestaniu prowadzenia pozarolniczej działalności, jednoznacznie wskazuje na możliwość czasowego zaprzestania działalności.

Teraz przypomnę kody z załącznika nr 2, wykorzystywane w dokumentach ubezpieczeniowych za okres od 1 października 2003 r.

Kod przyczyny wyrejestrowania płatnika – składa się z 3 znaków
111 - zaprzestanie prowadzenia działalności (wpisywało się jedynie w przypadku zawieszenia działalności)
115 - postanowienie sądu o ukończeniu postępowania upadłościowego
117 - zgon płatnika składek
211 - wykreślenie z rejestru, ewidencji lub skreślenie z listy (wpisywało się, gdy ktoś likwidował działalność, czyli inaczej mówiąc został wykreślony z ewidencji)
311 - decyzja właściwego organu o likwidacji płatnika składek będącego jednostką sektora finansów publicznych
350 - wyrejestrowanie z ubezpieczeń ostatniej osoby, za którą płatnik miał obowiązek składania dokumentów ubezpieczeniowych
600 - inna przyczyna wyrejestrowania

Na co wskazuje kod nr 111?

Kody te mają ścisły związek z treścią ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych z dnia 13 października 1998 r., która mówi o okresach obowiązkowego ubezpieczenia, i wyraźnie wskazują na możliwość czasowego zaprzestania działalności.
Taką wykładnię można też znaleźć na stronie internetowej Zakładu Ubezpieczeń Społecznych www.zus.pl/ref_99/porad4/default.asp?rozdz=rozdz9
"Osoba prowadząca pozarolniczą działalność lub osoba z nią współpracująca, w stosunku do której wygasł tytuł do ubezpieczeń społecznych, podlega wyrejestrowaniu z tych ubezpieczeń na druku ZUS ZWUA. Zgłoszenie wyrejestrowania osoba prowadząca pozarolniczą działalność zobowiązana jest złożyć w terminie 7 dni od zaistnienia tego faktu. Osoba ta dokonuje również wyrejestrowania płatnika składek na druku ZUS ZWPA. Wyrejestrowanie z ubezpieczeń, a następnie zgłaszanie do nich, powinno następować także w przypadku, gdy zaprzestanie działalności ma charakter czasowy. Nie jest przy tym wymagane wyrejestrowanie w organie ewidencyjnym. Wyrejestrowaniu i ponownemu zgłoszeniu do ubezpieczeń podlega także osoba, w stosunku do której uległ zmianie tytuł ubezpieczenia, rodzaje ubezpieczeń i terminy ich powstania".

Powyższy cytat pochodzi z Poradnika ZUS (Aktualizacja: 1 stycznia 2005 r.).
Trudno się nie zgodzić z tą wykładnią artykułu 13, punkt 4 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych z dnia 13 października 1998. Jest ona zgodna z treścią ustawy, i jej nie poprawia

c.d.n.

Proszę też o krytyczne uwagi. Dzięki nim będzie można obronę udoskonalać.