Opakowania zwrotne, które po użyciu produktu można oddać w punkcie zbiórki, czasem otrzymując zwrot kaucji, zwykle kojarzymy ze szklanymi butelkami po napojach alkoholowych. System kaucyjny, który ruszy w Polsce od października br, będzie obejmował także plastikowe butelki PET oraz puszki. Obecnie nie ma obowiązku zwrotu zużytych opakowań, jednak pojedyncze urządzenia w tym celu pojawiały się już wcześniej
Pierwszy butelkomat w Krakowie
Pierwsze urządzenie do automatycznego odbioru butelek pojawiło się w Polsce w 2019 r. W Krakowie butelkomat był inicjatywą urzędu miasta - na wypłaty przeznaczono 1000 zł, a dodatkowe 500 zł dołożył jeden z mieszkańców. Urządzenie mogło przyjąć 15 tys. butelek, ale na skutek dużego zainteresowania pula na kaucje wyczerpała się już po miesiącu od uruchomienia, a butelkomat zniknął z magistratu. Podobne inicjatywy odnotowano także w Warszawie i Białymstoku; w stolicy mieszkańcy mogli zbierać punkty wymienne na zniżki np. do kina czy autobusy, z kolei w drugim z miast za butelkę wypłacano 10 gr.
Nie tylko Lidl i Żabka
Lidl jako pierwsza sieć w Polsce rozpoczął testy butelkomatów w 2022 r. w Poznaniu, a na pełną skalę urządzenia wprowadzono we wszystkich sklepach w kwietniu 2025 r. W ramach czasowej promocji do końca sierpnia za butelkę PET i puszkę można otrzymać 10 gr, potem kaucja spadnie do 5 gr. Opakowanie nie może być zgniecione, powinno posiadać etykietę i kod kreskowy. Za zwrot butelki klient dostaje bon na kolejne zakupy, ważny 30 dni.
W sklepach Żabka zwroty działają podobnie jak w Lidlu, przy czym w zależności od punktu butelki i puszki można wrzucić do automatu lub przekazać kasjerowi. Klient musi mieć aplikację mobilną Żabka – po jej zeskanowaniu za jedną butelkę otrzymuje 10 żappsów.
Pilotaż butelkomatów prowadzą także sieci Kaufland i Aldi. W pierwszej kaucja wynosi 5 gr i dotyczy zarówno butelek PET, jak i szklanych, oraz puszek. Aldi uruchomiło automaty w Warszawie, Poznaniu i Katowicach; klienci mogą liczyć na 10 gr od zwróconej plastikowej butelki lub puszki. W sieci Carrefour butelkomaty działają obecnie w Warszawie i okolicach, a sieć płaci nawet 25 gr za opakowanie (dane za Portal Spożywczy). Szklane butelki można oddawać w sklepach, za okazaniem paragonu (także w aplikacji) otrzymamy od 1 zł do 2,49 zł w zależności od dostawcy, z kolei jeśli nie posiadamy dowodu zakupu, możemy liczyć na stawki do 50 groszy do 2,49 zł.
przewiń, aby zobaczyć całą tabelę|
Zwrot butelek w sieciach handlowych |
|||
|---|---|---|---|
|
Sieć |
Opakowania |
Kaucja |
Uwagi |
|
Lidl |
Butelki PET od 0,3 do 3l oraz puszki |
10 gr – do 31 sierpnia 2025 r. (bon) 5 gr – standardowo (bon) |
|
|
Żabka |
Butelki PET i puszki |
10 żappsów |
Wymagana aplikacja mobilna Żabki |
|
Kaufland |
Butelki PET i szklane do 3l |
5 gr (bon) |
W 15 sklepach w Polsce |
|
Aldi |
Butelki PET i puszki |
10 gr (bon) |
W 35 sklepach w Polsce |
|
Carrefour |
Butelki PET, puszki, butelki szklane |
W butelkomatach: 5 gr za butelkę PET, 50 gr za szklaną; 25 gr za opakowanie partnerów sieci i marek własnych. W punktach odbioru: - po okazaniu paragonu – od 1 do 2,49 zł (gotówka) - bez paragonu – od 0,5 do 2,49 zł (e-bon) |
Pilotaż butelkomatów w Warszawie i okolicach |
|
Źródło: Bankier.pl |
|||
System kaucyjny na horyzoncie
Od 1 października 2025 r. wszystkie punkty handlowe, które wprowadzają do obrotu produkty w opakowaniach objętych systemem kaucyjnym, będą zobowiązane do doliczania do paragonu kaucji:
- 50 gr za plastikowe butelki PET do 3l oraz puszki do 1l,
- 1 zł za wielorazowe butelki szklane do 1,5l.
Opakowania będą oznaczone symbolem kaucji, a klient otrzyma kaucję z powrotem pod warunkiem zwrotu butelki bądź puszki do punktu odbioru. Sklepy o powierzchni powyżej 200 m2 zostaną zobligowane do przyjmowania wszystkich opakowań, z kolei mniejsze będą musiały obowiązkowo przyjmować jedynie butelki szklane, pozostałe zaś dobrowolnie.
System kaucyjny będzie dotyczył nie tylko sklepów detalicznych, ale także aptek czy sklepów sportowych, o ile sprzedają napoje w butelkach i puszkach objętych kaucjami. Przepisy budzą emocje głównie wśród właścicieli aptek, którzy sprzeciwiają się udziałowi takich podmiotów w systemie. Polska Izba Handlu z kolei wyrażała obawy o wpływ nowych przepisów na małe sklepy, które choć nie będą obowiązkowo przyjmować butelek PET i puszek, to mogą stracić na tym finansowo.
Co z butelkami poza systemem?
W momencie startu systemu kaucyjnego na rynku wciąż będą produkty w opakowaniach bez logo kaucji. Za takie butelki i puszki nie będzie doliczana kaucja, ale klient również nie otrzyma jej zwrotu. Ministerstwo Klimatu zaleca, aby opakowania nieobjęte systemem wyrzucać do żółtych pojemników na odpady, z kolei przedsiębiorcy, którzy posiadają zapasy napojów bez logotypu systemu, będą mogli warunkowo wprowadzać je do obrotu między październikiem a grudniem 2025 r.