Informacja na temat realizacji ustawy o rencie wdowiej została przedstawiona podczas czwartkowego śniadania prasowego w siedzibie Zakładu Ubezpieczeń Społecznych.
Renta wdowia to połączone świadczenia, z których jedno jest rentą rodzinną. Jako rentę wdowią można otrzymać 100 proc. własnego świadczenia (emerytury lub renty) oraz 15 proc. świadczenia przysługującego po zmarłym małżonku lub odwrotnie. Określa się to jako zbieg świadczeń.
Z danych Zakładu wynika, że do ZUS wpłynęło dotychczas ponad 1 mln 79 tys. wniosków o rentę wdowią. Najwięcej zostało złożonych w województwach: śląskim, mazowieckim i wielkopolskim, a najmniej w województwach: podlaskim, lubuskim i opolskim. 88 proc. wszystkich wniosków złożyły kobiety, a 12 proc. mężczyźni.
Najliczniejszą grupę wnioskujących (ponad 311 tys. wniosków do 31 lipca 2025 r.) stanowiły osoby w wieku od 81 do 90 lat. Spośród wszystkich wnioskodawców ponad 73,3 proc. (ponad 784 tys. osób) to osoby w wieku od 71 do 90 lat. Wniosek o rentę wdowią złożyło łącznie 187 stulatków. Najmłodszy wnioskodawca miał niecałe 22 lata – nie spełnił on jednak podstawowego kryterium do uzyskania prawa do renty wdowiej, jakim jest osiągnięcie wieku emerytalnego. Najstarszą wnioskodawczynią była kobieta w wieku 106 lat.
Z informacji wynika, że dla kobiet w 69 proc. przypadków zbieg świadczeń ma konstrukcję: 100 proc. renty rodzinnej oraz 15 proc. własnego świadczenia, a w przypadku mężczyzn taki zbieg dotyczy 27 proc. przypadków. Prezes ZUS Zbigniew Derdziuk wyjaśnił, że taka struktura wynika z konstrukcji zbiegu świadczeń – mężczyźni bowiem, mając wyższy ustawowy wiek emerytalny, najczęściej mają wyższą kwotę własnego świadczenia.
Maksymalna kwota renty wdowiej może wynieść 5 tys. 636 zł 73 gr brutto (czyli trzykrotność najniższej emerytury). W przypadku wnioskujących kobiet ograniczenie wysokości sumy świadczeń do tej kwoty zastosowano w 5 proc. przypadków, a w przypadku mężczyzn w 8 proc.
W okresie od października 2024 r. do lipca 2025 r. do ZUS wpłynęło również ponad 420 tys. wniosków o przyznanie prawa do renty rodzinnej lub własnego świadczenia, które uprawniałoby do uzyskania renty wdowiej. Blisko 380 tys. z nich dotyczyło renty rodzinnej.
Od początku realizacji ustawy ZUS wydał odmowne decyzje wobec 94 tys. wniosków. Najwięcej – 40 tys. – z powodu przekroczenia maksymalnej kwoty. W 24,4 tys. przypadków odmowa była związana z nabyciem prawa do renty rodzinnej po zmarłym małżonku wcześniej niż 5 lat przed osiągnięciem powszechnego wieku emerytalnego. Powodem łącznie ponad 34,5 tys. odmów był brak prawa do renty rodzinnej lub do własnego świadczenia. Zdarzały się również odmowy związane z niepozostawaniem we wspólności małżeńskiej do dnia śmierci małżonka, zawarciem nowego związku małżeńskiego czy nieosiągnięciem powszechnego wieku emerytalnego.
Dyrektor Departamentu Świadczeń Emerytalno-Rentowych w ZUS Bartosz Gaca poinformował, że w 93 proc. decyzje odmowne związane były z jedną przyczyną. W dwóch przypadkach – jak powiedział – przyczyn odmowy było pięć.
Do 31 lipca ZUS uruchomił wypłaty renty wdowiej dla ponad 755 tys. osób. Łączna suma wypłaty świadczeń w zbiegu z rentą rodzinną wyniosła 2 mld 433 mln zł (z czego kwota świadczeń wypłacanych w 15 proc. wynosi 264,4 mln zł). Średni wzrost comiesięcznej wypłaty wyniósł ok. 353,94 zł.
Prezes ZUS przyznał, że przyjmowanie i rozpatrywanie wniosków o rentę wdowią było logistycznym wyzwaniem dla Zakładu. W tym celu powstało m.in. nowe oprogramowanie do obsługi wniosków. Ponadto, w związku z nadgodzinami przepracowanymi przez pracowników, ZUS wydał na dodatkowe zadania około 23 mln zł. Prezes przekazał również, że mniej niż 5 proc. wniosków zostało złożonych w formie elektronicznej.
ZUS jest jedną z instytucji, które wypłacają połączone świadczenia. Obsłuży ok. 90 proc. wszystkich rent wdowich. Inne organy emerytalno-rentowe, które przyjmują wnioski, to: Kasa Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego (KRUS), Biuro Emerytalne Służby Więziennej (BESW), Wojskowe Biuro Emerytalne (WBE) oraz Zakład Emerytalno-Rentowy Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji (ZER MSWiA).
Część uprawnionych osób otrzyma świadczenie z dwóch instytucji: z ZUS i z innego organu emerytalno-rentowego. Tacy klienci dostaną w jednym miesiącu dwie wypłaty w różnych terminach. Osoby te otrzymają jedną decyzję – od tej instytucji, która będzie im wypłacała 15 proc. świadczenia. Druga instytucja poinformuje je, że nadal będzie im wypłacać dotychczasowe świadczenie w wysokości 100 proc.
Jeśli jedno ze świadczeń w zbiegu z rentą rodzinną wypłaca inny organ emerytalno-rentowy, ZUS rozpocznie wypłaty po zakończeniu postępowania z tą instytucją. Takie renty wdowie ZUS będzie wypłacał 6. dnia każdego miesiąca. Równolegle do wypłat świadczeń ZUS wysyła także decyzje odmowne.
Aby ZUS mógł wypłacić rentę wdowią, osoba wnioskująca musi spełnić łącznie wszystkie cztery warunki. Kobieta powinna mieć co najmniej 60 lat, a mężczyzna – co najmniej 65 lat, do dnia śmierci małżonka pozostawać z nim we wspólności małżeńskiej, nie być obecnie w związku małżeńskim oraz nabyć prawo do renty rodzinnej po zmarłym małżonku nie wcześniej niż w dniu ukończenia 55 lat (kobiety) i 60 lat (mężczyźni).
ZUS odmówi ustalenia zbiegu świadczeń, jeżeli wdowa lub wdowiec nie spełnią choć jednego ze wskazanych warunków lub jeżeli wysokość przynajmniej jednego ze świadczeń będzie równa kwocie limitu, czyli trzykrotności kwoty najniższej emerytury, lub ją przekroczy.
Od decyzji ZUS w sprawie renty wdowiej można się odwołać do sądu. (PAP)
kblu/ joz/ mhr/