Czy omyłkowo wypłacone pracownikowi zbyt duże wynagrodzenie jest dla pracodawcy podstawą uprawniającą go do skierowania roszczeń o zwrot nadpłaty? Czy nadpłata ta stanowi bezpodstawne wzbogacenie pracownika i zawsze zobowiązuje go do jej zwrotu?
Wyżej wymieniona sytuacja była rozpatrywana przez Sądy Najwyższe wielokrotnie, a ich wyroki nie były jednomyślne. Z jednej strony zobowiązywały pracownika do natychmiastowego zwrotu wynagrodzenia w każdej sytuacji niewykonywania pracy, chyba, że za określony czas z mocy przepisu zachowuje do niego prawo (Uchwała SN z dnia 8.12.1994 r., I PZP) 49/9. Z drugiej zaś uznaje, że to właśnie pracodawca ma obowiązek obliczenia i wypłacenia właściwej kwoty, a więc daje pracownikowi prawo do uważania, że świadczenia wypłacane przez pracodawcę jest zasadne i zgodne z prawem i nie nakłada na niego obowiązku jego zwrotu (Wyrok SN z 07.08.2001 r. I PKN 408/00).
Sytuację przekazania pracownikowi zawyżonego wygrodzenia reguluje kodeks cywilny. Zgodnie art. 405 k.c., kto bez podstawy prawnej uzyskał korzyść majątkową kosztem innej osoby, obowiązany jest do wydania korzyści w naturze , a gdyby to nie było możliwe, do zwrotu jej wartości. Co więcej, świadczenie to jest nienależne wówczas, gdy ten, kto je spełnił, nie był w ogóle do niego zobowiązany lub nie był zobowiązany względem osoby, której świadczył (art. 410 k.c.).
Z powyższych przepisów wynika, że przejęcie nienależnej sumy tworzy stosunek zobowiązaniowy pomiędzy pracownikiem i pracodawcą, a co za tym idzie, tworzy obowiązek zwrotu nadpłaconej kwoty.
Jak twierdzi Jakub Szczekała prawnik Kancelarii Doradztwa Prawnego "MEDIATOR" ,,Problem pojawia się wówczas, gdy pracownik wydał przelaną na jego konto kwotę zanim został poinformowany o pomyłce swojego pracodawcy. Miał przecież prawo uznać, że dodatkowe wynagrodzenie stanowi przyznaną mu przez pracodawcę premię lub nagrodę, mógł też w ogóle nie spostrzec wyższej wpłaty (przy wpłacie wynagrodzenia na rachunek bankowy).
Zgodnie z art. 409 k.c. obowiązek wydania korzyści lub zwrotu jej wartości wygasa, jeżeli ten, kto korzyść uzyskał, zużył ją lub utracił w taki sposób, że nie jest już wzbogacony. Jednakże nie dotyczy to sytuacji, w której wyzbywając się korzyści lub zużywając ją, bezpodstawnie wzbogacony powinien był liczyć się z obowiązkiem zwrotu. Jeżeli pracownik rozporządził uzyskaną nienależnie kwotę w dobrej wierze, a to co nabył w zamian za uzyskaną kwotę nie ma wartości, zostaje całkowicie zwolniony z obowiązku zwrotu. Jeżeli nabyte przez niego za uzyskaną kwotę przedmioty mają określoną wartość, powinien zgodnie z art. 406 K.c. wydać je pracodawcy i w ten sposób zwolni się ze zobowiązania. ‘’
Przedstawiony stan faktyczny regulują również przepisy Kodeksu pracy. Zgodnie z art. 91 k.p. wszelkie potrącenia z pensji, jakie dokonuje pracodawca, mogą odbywać się wyłącznie za zgoda pracownika, z wyłączeniem tych wynikających z art. 87 kodeksu pracy. Jeżeli pracownik odmawia udzielenia zgody na zwrot nadpłaty pracodawca może jedynie wytoczyć mu proces sądowy, który jest kosztowny i nie daje mu gwarancji wygranej. ,,W toku sprawy sądowej pracodawca będzie musiał wykazać, że pracownik pozostaje nadal wzbogacony lub ewentualnie, że powinien był się liczyć z obowiązkiem zwrotu wzbogacenia.’’ - mówi prawnik Jakub Szczekała.
Sytuacja wypłaty niewłaściwego wynagrodzenia jest często przykra zarówno dla pracodawcy jak i pracownika. Jej rozwiązanie jest tym trudniejsze im wyższej kwoty dotyczy nadpłata. Niestety na pogorszenie sytuacji dodatkowo wpływają obowiązujące przepisy, które w sposób niejednoznaczny określają właściwe dla tego zdarzenia zachowania pracodawcy i pracownika.
Iwona Karkus
Bankier.pl
» Rodzina nietrzeźwego pracownika może dostać odszkodowanie z ZUS
» Przedsiębiorca nie zawsze wydziedziczy rodzinę
» Coraz więcej firm nie płaci swoim pracownikom
