W ubiegłe wakacje opisywaliśmy głośne wydarzenia wokół firmy 4You Airlines. Spółka w internecie reklamowała się jako przewoźnik lotniczy i sprzedawała bilety na przyszłe loty, mimo że nie miała koncesji na wykonywanie przewozu lotniczego. Jesienią UOKiK złożył w Prokuraturze Okręgowej w Warszawie zawiadomienie o sprawie możliwości popełnienia przestępstwa. Okazuje się, że postępowanie zostało umorzone, a prokuratura nie doszukała się znamion przestępstwa. Publikujemy fragmenty uzasadnienia tej decyzji.
Przypomnijmy: w sierpniu ubiegłego roku opublikowaliśmy materiał „Kupiłam bilet lotniczy. Polecę, jeśli linia zdąży powstać” o rzekomej nowej linii lotniczej 4You Airlines, sprzedającej bilety [określenie to należy uznać za potoczne: – Ponieważ 4YouAirlines nie posiada jeszcze koncesji, w tym przypadku trudno mówić o sprzedaży biletów – tłumaczył ULC] na loty po Europie, które miały zostać uruchomione dopiero jesienią. Podejrzenia w sprawie wzbudzał fakt, że spółka nie miała wymaganych uprawnień do wykonywania przewozu lotniczego, a mimo to w internecie tytułowała się mianem linii lotniczej („Witaj na oficjalnym profilu fanpage’u linii lotniczych 4You Airlines” – pisano w serwisie Facebook).
12 sierpnia, w dniu uruchomienia sprzedaży biletów, w ULC nadal nie toczyło się postępowanie o wydanie w sprawie wydania spółce wymaganej do uruchomienia lotów koncesji. Sprawa utknęła na etapie wcześniejszym, związanym z przyznaniem Certyfikatu Przewoźnika Lotniczego (AOC) - wymaganego, aby złożyć wniosek o wydanie koncesji. Nawet gdyby firma otrzymała AOC następnego dnia, szanse na uruchomienie lotów w zapowiadanym terminie 3 listopada były marne – na wydanie decyzji w sprawie przyznania koncesji Prezes ULC ma maksymalnie 3 miesiące od przekazania wymaganych informacji.
UOKiK i Prokuratura przyglądają się działalności spółki
Choć reklam zachęcających do zakupu biletu nie sposób było nie zauważyć, lakoniczne były treści zamieszczone na oficjalnej stronie internetowej firmy. Nagłośnienie sprawy przez media spowodowało, że 4You Airlines zaczął przyglądać się także Urząd Konkurencji i Konsumentów. 26 sierpnia Prezes UOKiK wszczął postępowanie w sprawie spółki pośredniczącej w sprzedaży biletów lotniczych 4You Airlines. Urząd zapowiadał zbadanie, czy przedsiębiorca prawidłowo informuje konsumentów o własnej sytuacji prawnej i charakterze świadczonych usług - czy na stronie internetowej prawidłowo informuje konsumentów o rodzaju prowadzonej działalności, czy nie dochodzi do sugerowania konsumentom, że jest przewoźnikiem lotniczym, podczas gdy w rzeczywistości pośredniczy w zawieraniu umów przewozu lotniczego na rzecz innego przedsiębiorcy.
18 września informowaliśmy, że Prezes UOKiK zwrócił się do Prokuratury o zbadanie działalności spółki 4You Airlines pod kątem możliwości popełnienia przestępstwa. Jako powody zgłoszenia Urząd wskazywał:
-
duże prawdopodobieństwo nie wywiązania się przez przedsiębiorcę ze zobowiązań wynikających z zawartych z klientami umów;
-
prawdopodobieństwo, że zamieszczone na stronie internetowej przedsiębiorcy informacje na temat floty jaką dysponuje są nieprawdziwe;
-
fakt, że przedsiębiorca nie odpowiedział na wezwanie i nie skontaktował się z Urzędem w celu udzielenia wyjaśnień w związku z prowadzonym od 26 sierpnia postępowaniem wyjaśniającym.
Kilka dni później spółka wstrzymała sprzedaż biletów. Wkrótce rozpoczęła też procedurę zwracania klientom wpłaconych na poczet przyszłych lotów środków. Wpływ na konto z tytułu zwrotu odnotowaliśmy 10 października. Większość klientów otrzymała wpłacone pieniądze, nadal nieznany jednak był finał postępowania prowadzonego przez Prokuraturę.
W wywiadzie z Bankier.pl, o którym pisaliśmy w styczniu b.r. Sylwester Strzylak, prezes spółki 4YouAirlines, tak komentował zamieszanie związane z nieudanym uruchomieniem taniej linii lotniczej: – Był to splot niefortunnych zdarzeń, który miał miejsce w sierpniu tego roku, kiedy w ciągu godziny okazało się, że obie maszyny w najgorętszym letnim sezonie uległy usterce. Pociągnęło to za sobą dalsze konsekwencje, które doprowadziły do zawieszenia projektu. – Jeżeli chodzi o 4You Airlines, to temat jest dla mnie zamknięty – mówił.
Rok po. Nie ma lotów, przestępstwa nie było
Ponieważ właśnie mija rok od zamieszania wokół 4You Airlines, w tym tygodniu skontaktowaliśmy się z Urzędem Lotnictwa Cywilnego, by ustalić, na jakim etapie zakończył się kontakt tej instytucji ze spółką ubiegającą się o uprawnienia niezbędne do prowadzenia działalności jako linia lotnicza. – W dniu 16 października 2014 r. Prezes Urzędu Lotnictwa Cywilnego pozostawił wniosek 4You Airlines o wydanie Certyfikatu Przewoźnika Lotniczego (AOC) bez rozpoznania z powodu nieuzupełnienia braków formalnych w wymaganym terminie. Jednocześnie informuję, że do urzędu nie wpłynął wniosek 4You Airlines o wydanie koncesji – poinformowała redakcję Marta Chylińska, rzecznik prasowy ULC.
Według informacji, w posiadaniu których był ULC, prokuratura umorzyła postępowanie w sprawie 4You Airlines. Informację tę potwierdził w wiadomości przesłanej do redakcji Bankier.pl Przemysław Nowak, rzecznik prasowy Prokuratury Okręgowej w Warszawie: – Postępowanie dotyczące 4You Airlines zostało zakończone w dniu 23 marca 2015 r. postanowieniem o umorzeniu śledztwa, wobec braku w czynie znamion czynu zabronionego. Jak poinformował nas rzecznik, w sprawie było pięciu zawiadamiających - trzy pokrzywdzone osoby fizyczne oraz Prezes UOKiK-u.
Na drugiej stronie przeczytasz, jakie były ustalenia prokuratury
Żeby wyjaśnić na podstawie jakich ustaleń uznano, że w działalności spółki brak było znamion przestępstwa, publikujemy fragmenty uzasadnienia postanowienia o umorzeniu tej sprawy jako odpowiedzi na najważniejsze wątpliwości co do działalności spółki.
Wątpliwość 1. 4You Airlines Sp. z o.o. sprzedawała usługi przewozowe, nie posiadając niezbędnych dla wykonywania lotniczej działalności przewozowej certyfikatu AOC oraz koncesji lotniczej.
Ustalenie Prokuratury:
„Bez wątpienia 4 You Airlines Sp. z o.o. dokonywała sprzedaży usług przewozowych za pośrednictwem strony internetowej w czasie gdy nie posiadała niezbędnych dla wykonywania lotniczej działalności przewozowej certyfikatu AOC oraz koncesji lotniczej. Podkreślić jednak należy, że spółka była w tym czasie w toku procesu zmierzającego do uzyskania certyfikatu AOC i liczyła na jego uzyskanie. W toku prowadzonych działań korzystała z pomocy profesjonalistów, specjalistów działając w obszarze prawa lotniczego, tj. spółki 5 Aero Team Sp. z o.o. i podejmowała wszelkie niezbędne działania zmierzające do uzyskania uprawnień.”
2. Spółka nie złożyła wniosku o wydanie koncesji lotniczej
„4 You Airlines Sp. z o.o. nie złożyła wniosku o wydanie koncesji lotniczej, ale nie można wykluczyć, iż było to spowodowane faktem, iż Urząd Lotnictwa Cywilnego poinformował wnioskodawcę, iż warunkiem złożenia przedmiotowego wniosku jest posiadanie przez wnioskodawcę certyfikatu AOC, proces uzyskania którego był w toku."
3. Spółka nie uzyskała certyfikatu AOC umożliwiającego złożenie wniosku o wydanie koncesji lotniczej
„Kwestia odrębną pozostaje jednoznaczne wskazanie powodów, dla których ostatecznie 4 You Airlines Sp. z o.o. nie uzyskała certyfikatu. Podkreślić w tym miejscu należy, iż ULC nie wydał decyzji odmownej, sam proces nie został zakończony a wnioskodawca był w toku pozyskiwania statków powietrznych, przy użyciu których planowano świadczyć usługi lotnicze.”
4. Spółka zamierzała działać jako przewoźnik lotniczy, nie posiadając wymaganych uprawnień
„Ponadto wskazać należy, iż w art. 211 pkt. 10 ustawy Prawo lotnicze nie zdefiniowano precyzyjnie co należy rozumieć przez określenie „podjęcie działalności gospodarczej jako przewoźnik lotniczy”. Już w samym zawiadomieniu o podejrzeniu popełnienia przestępstwa ULC wskazał na wątpliwości interpretacyjne w przedmiotowym zakresie i brak jednoznacznych definicji tego znamienia czasownikowego. Tym samym nie sposób jednoznacznie stwierdzić, czy sprzedaż usługi przewozowej przez spółkę, działającą jako pośrednik operatora turystycznego jest już podjęciem działalności przewozowe, czy też jedynie przygotowaniem do jej podjęcia. Jednocześnie brak precyzyjnych definicji nie może skutkować przypisaniem odpowiedzialności komukolwiek, w tym w szczególności odpowiedzialności o charakterze karnym.”
„Analiza całokształtu zgromadzonych w sprawie dowodów prowadzi do wniosku, iż intencją przedstawicieli spółki 4 You Airlines Sp. z o.o. nie było prowadzenie działalności przewoźnika lotniczego bez stosownych uprawnień a rozpoczynając sprzedaży usług przewozowych za pośrednictwem strony internetowej działali w celu wykonania tych usług w zakładanym terminie. Jak bowiem ustalono koszty prowadzenia lotniczej działalności przewozowej, w tym koszty leasingowania statków powietrznych są bardzo wysokie. Tym samym przedsiębiorca, planujący rozpocząć działalność jako przewoźnik lotniczy, z oczywistych względów, planuje działania tak, aby pomiędzy rozpoczęciem ponoszenia kosztów związanych z leasingiem samolotów a datą rozpoczęcia działalności przewozowej upłynęło jak najmniej czasu. Możliwie wczesne rozpoczęcie sprzedaży miejsc na poszczególne loty sprzyjać ma wykonaniu danego przewozu w opłacalny finansowo dla przewoźnika sposób. W analizowanym stanie faktycznym uznać należy, iż opisane powyżej argumenty legły u podstaw rozpoczęcia w sierpniu 2014 r. sprzedaży biletów lotniczych czy usług przewozowych przez 4 You Airlines Sp. z o.o. Poczynione w sprawie ustalenia wskazują, iż spółka planowała w istocie rozpoczęcie działalności przewozowej i wszelkie podejmowane przez nią działania miały na celu zrealizowanie tych planów, do których ostatecznie nie doszło.”
5. Nie wiadomo, czy spółka miała oferować przewozy regularne, czy nieregularne
„Przedmiotem analizy w toku prowadzonego postępowania była również kwestia charakteru usług lotniczych oferowanych przez 4 You Airlines Sp. z o.o., tj. ustalenia czy usługi te miały charakter przewozów lotniczych regularnych czy też nieregularnych. Zgodnie z definicją, wskazaną w art. 14 Prawa lotniczego przewozy mają charakter regularny jeżeli w każdym locie miejsca w statku powietrznym przeznaczone do przewozu pasażerów, bagażu, towarów lub poczty i oferowane są w publicznie do nabycia a przewóz jest wykonywany między tymi samymi punktami według opublikowanego rozkładu lotów albo w stałych odstępach czasu lub z częstotliwością wskazującą na regularność lotów. Przy tak przyjętej definicji analiza proponowanych przez 4 You Airlines Sp. z o.o. przewozów lotniczych, które sprzedawane były za pośrednictwem strony internetowej nie pozwala w ocenie Prokuratury na jednoznaczne określenie charakteru przyszłej działalności 4 You Airlines Sp. z o.o.”
„Należy jednak podkreślić, iż okoliczność czy przyszły przewoźnik lotniczy ma wykonywać w przyszłości przewozy o charakterze regularnym, czy też nie jest istotna na etapie uzyskiwania koncesji przewozowej. Tymczasem 4 You Airlines Sp. z o.o. nie złożyła wniosku o wydanie koncesji przewozowej. Jednocześnie nie można wykluczyć, iż wniosek taki dotyczyłby wydania koncesji na prowadzenie działalności przewozowej w zakresie wykonywania lotów regularnych."
6. Klienci byli wprowadzani w błąd, ponieważ spółka reklamowała się jako linia lotnicza, nie posiadając wymaganych uprawnień
„Ponadto wskazać należy, iż w świetle zgromadzonych w sprawie dowodów 4 YOU Airlines Sp. z o.o. dokonując sprzedaży usług za pośrednictwem strony internetowej działała jako pośrednik Alfa Star S.A. bądź V.M. Montovani Plotin Travel Ltd. z siedzibą na Cyprze. Przykładowe wydruki transakcji dokonywanych za pośrednictwem strony wskazują, iż informacja o pośrednictwie spółki 4 YOU Airlines Sp. z o.o. umieszczona była w sposób nie budzący jakichkolwiek wątpliwości. Nigdy też nie pojawiał się komunikat, iż spółka 4 You Airlines Sp. z o.o. jest przewoźnikiem lotniczym.”
„Tym samym nie sposób wskazać, iż osoby dokonujące zakupu usług od 4 You Airlines Sp. z o.o. mogły być wprowadzone w błąd co do zakresu usług świadczonych przez spółkę. Całokształt dowodów, zgromadzonych w sprawie wskazuje, iż rozpoczęcie sprzedaży usług zmierzało do odpowiednio wczesnego zapełnienia statków powietrznych na poszczególne loty a nie doprowadzenia do niekorzystnego rozporządzenia mieniem osób dokonujących poszczególnych wpłat.”
7. Spółka przyjmowała wpłaty od klientów, nie planując uruchomienia działalności jako przewoźnik lotniczy
„Uznać należy, iż 4 You Airlines Sp. z o.o. zamierzała w istocie zrealizować zaplanowane usługi przewozowe. Świadczy o tym chociażby fakt, iż z chwilą gdy okazało się, że uzyskanie certyfikatu AOC i koncesji lotniczej dla 4 YOU Airlines Sp. z o.o. jest wysoce wątpliwe, podjęto działania zmierzające do nabycia spółki posiadającej wskazane uprawnienia, która wykonałaby zaplanowane usługi. „
„Nie bez znaczenia pozostaje również fakt, iż 4 You Airlines Sp. z o.o. zwróciła w ogromnej większości środki finansowe, wpłacane przez poszczególnych klientów. Nie zwrócone należności dotyczą osób, w zakresie których pojawiły się trudności w zidentyfikowaniu ich danych osobowych i adresowych. W przedmiotowym zakresie podjęto jednak działania zmierzające do pozyskania niezbędnych danych.”
Uzasadnienie decyzji o umorzeniu postępowania nie pozostawia czytelnika bez wątpliwości. Nieoczywisty wydaje się chociażby zapis, że spółka nie wprowadzała klientów w błąd co do charakteru prowadzonej działalności. Prokuratura orzekła, że o dezinformacji nie mogło być mowy, skoro na spółka na swojej stronie internetowej nigdy nie przedstawiała się jako przewoźnik lotniczy. Nie wspomina się jednak o tym, że właśnie w taki sposób reklamowała się na najpopularniejszym serwisie społecznościowym, który bez wątpienia miał przysporzyć jej dodatkowych klientów. Postanowienie Prokuratury, choć kontrowersyjne, jest prawomocne.
