Aż 14% gospodarstw domowych w Polsce boryka się z ubóstwem dochodowym. Co dziesiąta osoba w społeczeństwie w dalszym ciągu żyje w złych warunkach mieszkaniowych. 11% jest natomiast zagrożonych ubóstwem związanym z brakiem równowagi budżetowej, oznaczającym trudności w zaspokajaniu podstawowych potrzeb czy spłacie zobowiązań finansowych.
Jaki jest stopień ubóstwa oraz czy jesteśmy zadowoleni z poziomu życia? Na te pytania odpowiada coroczny raport GUS opisujący poziom dobrobytu społecznego oraz pozytywne jak i negatywne aspekty wpływające na szeroko rozumianą jakość życia gospodarstw domowych. W badaniu zostały poruszone kwestie związane z sytuacją materialną, sytuacją na rynku pracy, dostępem do opieki zdrowotnej oraz subiektywnym poczuciem szczęścia. Badania przeprowadzone zostało przez urzędy statystyczne na reprezentatywnej grupie 27 117 mieszkań na terenie całego kraju, w dniach 02.02 - 20.04.2015 r. Raport opisuje najczęstsze problemy związane z trzema rodzajami ubóstwa:
- ubóstwo dochodowe,
- ubóstwo warunków życia,
- ubóstwo braku równowagi budżetowej.
Dochody poniżej przyjętego progu
Z badania wynika, że aż 14% gospodarstw domowych w Polsce znalazło się poniżej progu ubóstwa dochodowego. Oznacza to, że ich miesięczny dochód był niższy od wartości uznanej za próg ubóstwa, która w 2015 r. przypadku gospodarstw jednoosobowych wynosiła 1043 zł, natomiast w przypadku gospodarstw złożonych z dwóch osób dorosłych oraz dwóch dzieci do lat 14 - 2190 zł. Do gospodarstw najczęściej zagrożonym tego typu ubóstwem należą te zlokalizowane na terenie małych miast i wsi oraz te, w których osoba osiągającą najwyższy dochód znajduje się w przedziale wiekowym 16-24 lata.
Ubóstwo mieszkaniowe – czyli złe warunki życia
W dalszym ciągu duża grupa populacji żyje w złych warunkach mieszkaniowych. Wśród przebadanych gospodarstw domowych 9% skarży się na brak możliwości utrzymania odpowiedniej temperatury w mieszkaniu, na niewystarczającą powierzchnię mieszkalną w stosunku do ilości członków rodziny. Społeczeństwo narażone na ten rodzaj ubóstwa nie posiada również środków na wymianę zużytych mebli, zakup podstawowych sprzętów kuchennych czy wyposażenia sanitarnego.
|
Złe warunki życia - najczęstsze symptomy |
|
|---|---|
|
Elementy składowe |
% gospodarstw domowych |
|
zły stan instalacji elektrycznej lub jej brak |
5,0% |
|
brak zainstalowanego ogrzewania |
12,4% |
|
złe warunki sanitarne (brak wody bieżącej, łazienki, toalety) |
11,4% |
|
mieszkanie ciemne, wilgotne |
12,5% |
|
mieszkanie usytuowane w hałaśliwym otoczeniu, rejonie o skażonym środowisku naturalnym |
16,4% |
|
mieszkanie zbyt małe lub nie każda osoba dorosła ma samodzielny pokój |
24,7% |
|
brak możliwości utrzymania odpowiedniej temperatury w mieszkaniu |
30,0% |
|
złe warunki mieszkaniowe - ogólna subiektywna ocena |
3,9% |
|
brak pralki z przyczyn finansowych |
2,6% |
|
brak kuchenki mikrofalowej lub robota kuchennego z przyczyn finansowych |
9,8% |
|
brak odkurzacza z przyczyn finansowych |
1,7% |
|
brak radia lub telewizora z przyczyn finansowych |
2,9% |
|
brak odtwarzacza CD, DVD, MP3, telewizji kablowej lub satelitarnej z przyczyn finansowych |
4,7% |
|
brak lodówki, chłodziarki z przyczyn finansowych |
0,2% |
|
brak telefonu z przyczyn finansowych |
0,8% |
|
brak komputera z przyczyn finansowych |
5,5% |
|
brak dostępu do internetu z przyczyn finansowych |
6,3% |
|
złe wyposażenie gospodarstwa - ogólna ocena subiektywna |
3,8% |
|
brak pieniędzy na wymianę zużytych mebli |
23,7% |
|
Źródło: GUS Jakość życia w Polsce w 2015 roku. Wyniki badania spójności społecznej. |
|
Problem z zadłużeniem
Ubóstwo przejawia się również jako problem ze zbilansowaniem budżetu domowego. Wśród 11% gospodarstw, które boryka się z problemem braku swobody finansowej, aż 31,5% wskazuje na brak możliwości pokrycia niespodziewanego wydatku w wysokości 400-500 zł. Posiadają zaległości w opłatach czynszowych, w spłacie pożyczek czy kredytów, jak również deklarują posiadanie minimalnego poziomu dochodów, który nie pozwala na zaspokojenie podstawowych wydatków. Taką formą ubóstwa dotknięte są najczęściej gospodarstwa, w których głowa rodziny z znajduje się w przedziale wiekowym 55 -74 lata, a podstawowym źródłem dochodu są świadczenia społeczne, w tym renty.
|
Brak równowagi budżetowej- najczęstsze symptomy |
|
|---|---|
|
Elementy składowe |
% gospodarstw domowych |
|
zaległości w opłatach m.in. czynszowych, za elektryczność, gaz |
2,6% |
|
subiektywna opinia gospodarstw o braku możliwości „związania końca z końcem” |
26,1% |
|
gospodarstwo musi bardzo oszczędzać bądź nie starcza na podstawowe potrzeby |
29,5% |
|
deklarowane dochody są niższe niż niezbędny |
23,5% |
|
zaciągnięta pożyczka bądź kredyt na bieżące wydatki (żywność, odzież, stałe opłaty) |
4,8% |
|
odczuwanie przez gospodarstwo dużych problemów w dokonywaniu bieżących wydatków z powodu spłaty kredytu/pożyczki |
9,0% |
|
brak możliwości pokrycia niespodziewanego wydatku w wysokości 400-500 zł |
31,5% |
|
Źródło: GUS Jakość życia w Polsce w 2015 roku. Wyniki badania spójności społecznej. |
|
Społeczeństwo oczekuje pomocy państwa
GUS zadał Polakom pytanie dotyczące możliwości zniwelowania różnic dochodowych oraz redukcji ubóstwa. Zgodnie z opinią większości ankietowanych, osoby żyjące w ubóstwie powinny otrzymać wsparcie od państwa, a nie od rodziny. Takiego zdania jest aż 63% wypowiadających się osób. Uważają one również, że to po stronie państwa powinny leżeć działania mające na celu zmniejszenie różnic dochodowych czy zapewnienie każdemu obywatelowi minimum dochodów. Ankietowani wskazali trzy grupy, do których powinna trafić pomoc społeczna: rodziny wielodzietne i samotni rodzice, osoby niepełnosprawne oraz osoby starsze, jak i ludzie żyjący w bardzo trudnych warunkach mieszkaniowych.
Wyniki przeprowadzonego badania wskazują, że na największe ubóstwo narażone są osoby z grupy wiekowej 25-44 lata, nie posiadające wykształcenia wyższego, wykonujące proste prace m.in. ogrodnicy, leśnicy, rolnicy. W korelacji z ubóstwem znajduje się również wielkość gospodarstwa domowego czy rejon zamieszkania. Szacunki wskazują, że aż 3 % badanych gospodarstw boryka się z ubóstwem wielowymiarowym, co oznacza, że nie posiadają odpowiednich środków na pokrycie podstawowych potrzeb, żyją w nieodpowiednich warunkach mieszkaniowych oraz posiadają problemy z zadłużeniem.
Katarzyna Rostkowska




























































