Coraz więcej przedsiębiorców, myślących o rozwoju firm, korzysta z pomocy w postaci solidnego zaplecza ekspertów, laboratoriów czy sieci kontaktów. Jednak instytucje stworzone po to, by pomagać – parki technologiczne, klastry czy centra transferu technologii same potrzebują zastrzyku finansowego. Bez nowoczesnej infrastruktury, wyspecjalizowanej kadry i środków na modernizację proponowana przez nie oferta stopniowo traci na atrakcyjności i nie wpływa na konkurencyjność i innowacyjność przedsiębiorstw. Rozwiązaniem jest oferta finansowego wsparcia dla koordynatorów klastrów w ramach programu Fundusze Europejskie dla Nowoczesnej Gospodarki.
Enigmatyczny skrót IOB
Instytucje Otoczenia Biznesu (IOB) to podmioty niekomercyjne lub działające non-profit. Ich celem jest wspieranie rozwoju przedsiębiorczości i innowacyjności poprzez świadczenie usług dla firm. Są to instytucje ułatwiające funkcjonowanie przedsiębiorców, wspierające ich w nawiązywaniu kontaktów gospodarczych, rozwoju technologicznym, uzyskiwaniu finansowania czy w transferze technologii. Oferują przedsiębiorstwom realne wsparcie w konkretnych obszarach takich jak innowacyjność, internacjonalizacja działalności, promowanie cyfryzacji i zielonej transformacji czy tworzenie ekosystemów współpracy. IOB działają w różnych formach organizacyjno-prawnych, przez stowarzyszenia i fundacje, po inkubatory przedsiębiorczości, uczelnie, jednostki badawczo-rozwojowe czy izby gospodarcze. Dzięki przyjętemu modelowi działalności, IOB zapewniają tzw. efekt mnożnikowy: jedna mocna Instytucja Otoczenia Biznesu niesie za sobą dziesiątki konkurencyjnych przedsiębiorstw.
Zachęcamy do zapoznania się z opracowaniem dotyczącym IOB, w którym przedstawiono ich definicję, charakterystykę i funkcjonowanie: https://www.parp.gov.pl/publications/publication/instytucje-otoczenia-biznesu
Klastry. Recepta na kryzys
Do Instytucji Otoczenia Biznesu zalicza się także klastry. Klastry to grupy firm, zlokalizowane w danym regionie, składające się z wyspecjalizowanych dostawców, jednostek naukowych, które są ze sobą wzajemnie powiązane. Jednostki te współpracują ze sobą i konkurują jednocześnie, co przyczynia się do zwiększenia innowacyjności regionu. To rozwój właśnie tych instytucji jest jednym z głównych priorytetów polityki przemysłowej UE. Ich fenomen polega na tym, że łączą biznes, naukę i instytucje publiczne, tworząc tym samym efekty skali, których pojedyncze przedsiębiorstwa nie byłyby w stanie osiągnąć. W Unii Europejskiej działa już ponad 1500 klastrów rozlokowanych w ponad 200 regionach, które generują blisko 25% całkowitego zatrudnienia. Firmy zrzeszone w klastrach wyróżniają się dodatkowo wyższą liczbą patentów oraz znaków towarowych niż pozostałe przedsiębiorstwa.
O klastrach coraz więcej, choć nadal nie tak powszechnie, mówi się w Polsce. Jedną z pierwszych instytucji, która zaangażowała się w rozpowszechnianie idei klasteringu w Polsce, była Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości (PARP). Klastry w Polsce to perspektywa ostatnich dwudziestu lat. Temat jest stosunkowo nowy i nieznany szerszemu gronu potencjalnych odbiorców. Stąd niewiele firm jeszcze czerpie korzyści, które płyną wraz ze wsparciem przez te instytucje.
Nie tylko za granicą
W Polsce ukształtowały się do tej pory dwie zasadnicze kategorie klastrów. Pierwszy z nich, Krajowy Klaster Kluczowy, to status nadawany przez Ministerstwo Rozwoju i Technologii. Uzyskać mogą go te klastry, które wyróżnia ponadregionalny zasięg działania, wysoki potencjał rozwojowy, innowacyjność czy zdolność do internacjonalizacji. Druga kategoria, Ponadregionalny Klaster Wzrostowy, jest zaawanasowaną formą klastra, który nie uzyskał jeszcze statusu Krajowego Klastra Kluczowego, ale jest rozbudowany i zorganizowany. Ponadregionalny Klaster Wzrostowy obejmuje co najmniej dwa województwa i zrzesza kilkadziesiąt podmiotów, którymi są najczęściej przedsiębiorstwa, jednostki naukowo-badawcze oraz instytucje otoczenia biznesu.
Statystyki Komisji Europejskiej jednoznacznie wskazują, że tam, gdzie klastry działają aktywnie, rośnie innowacyjność, eksport i zatrudnienie, a regiony szybciej adoptują zielone i cyfrowe technologie. Wprowadzenie nowoczesnych rozwiązań w klastrach umożliwi realne, korzystne zmiany w polskich firmach. Inwestowanie w instytucje wspierające przedsiębiorców to ogromna szansa, aby wzmocnić mikro, małe i średnie przedsiębiorstwa, zarówno lokalnie, jak i na poziomie krajowym poprzez podniesienie ich konkurencyjności.
Nabór trwa!
Czerwiec 2025 r. to miesiąc rozpoczęcia naborów w konkursie „Rozwój oferty klastrów dla firm” w programie Fundusze Europejskie dla Nowoczesnej Gospodarki. Wsparcie finansowe skierowane jest dla koordynatorów Krajowych Klastrów Kluczowych i Ponadregionalnych Klastrów Wzrostowych. Dla tych pierwszych nabór wniosków rozpocznie się 3 czerwca i potrwa do 4 sierpnia 2025 r. Obejmie budżet w wysokości 50 mln zł. W ramach konkursu klastry, które się do niego zakwalifikują, będą mogły uzyskać dofinansowanie do wysokości 70% wartości projektu. To ogromna szansa na podjęcie szeregu działań, które trudno byłoby zrealizować bez wsparcia tej rangi. Ponadregionalne Klastry Wzrostowe będą mogły otrzymać dofinansowanie także do wysokości 70% wartości projektu. Budżet przewidzianego dla nich konkursu wynosi 25 mln zł. Wnioski, koordynatorzy Ponadregionalnych Klastrów, mogą składać od 10 czerwca do 11 sierpnia bieżącego roku. W obu konkursach środki finansowe mogą otrzymać projekty uwzględniające rozwój oferty usługowej dla firm w obszarze edukacji czy transformacji cyfrowej i ekologicznej.
Program Fundusze Europejskie dla Nowoczesnej Gospodarki wyraźnie stawia na tych, którzy na co dzień napędzają rozwój firm: Instytucje Otoczenia Biznesu i koordynatorów klastrów. Najnowszy konkurs umożliwia dofinansowanie modernizacji laboratoriów, cyfryzacji procesów oraz umiędzynarodowienia działalności. Dzięki unijnym funduszom wzmacnia się ideę „wsparcia dla wspierających” – inwestując w zaplecze, które pomaga przedsiębiorstwom wdrażać innowacje, eksportować i przyspieszać zieloną oraz cyfrową transformację. Silniejsze i rozwinięte klastry przekładają się bezpośrednio na ułatwiony dostęp firm do wiedzy i finansowania, tworząc korzystny efekt domina dla krajowej gospodarki.
