Kredyt kupiecki: czym jest? Kto może z niego skorzystać?

Zakup towarów i usług to istotne obciążenie w niemal każdej działalności gospodarczej. Realizacja płatności może przy tym zaważyć na płynności firmy. Oczywiście do sektora biznesowego adresowanych jest wiele form kredytowania płatności, w tym przede wszystkim kredyty obrotowe i inwestycyjne, atrakcyjne warunki może również oferować leasing. Z drugiej strony istnieją jednak alternatywne rozwiązania, pozwalające na kredytowanie zakupów bez konieczności zaciągania zobowiązań w instytucjach finansowych. Jedną z alternatyw jest kredyt kupiecki, który cieszy się na rynku dużą popularnością, a jego podstawą jest umowa pomiędzy dwoma podmiotami gospodarczymi biorącymi udział w transakcji. 

Kredyt kupiecki: czym jest?

Mechanizm działania kredytu kupieckiego jest stosunkowo prosty: podczas zakupu towarów lub usług sprzedający i kupujący ustalają, że termin płatności zostanie odroczony na wskazany w umowie czas. W związku z tym przedsiębiorca, który dokonuje zakupu, może zrealizować płatność po dłuższym okresie, pozwalającym np. na uzyskanie funduszy z innych źródeł i zachowanie płynności finansowej. Kredyt kupiecki nie ma przy tym ujednoliconej formy, dlatego strony mają dosyć dużą swobodę w zakresie ustalania jego parametrów, w tym także interesów przedsiębiorcy występującego w roli sprzedawcy.

Jak może taka forma finansowania działać w praktyce?

1. Firma produkcyjna – optymalizacja płynności finansowej

Sytuacja wyjściowa:

Firma działająca w branży produkcyjnej, potrzebowała nowoczesnych maszyn do zwiększenia swojej mocy produkcyjnej. Ze względu na konieczność zachowania płynności finansowej, bezpośredni zakup maszyn stanowiłby dla firmy znaczące obciążenie budżetowe.

Rozwiązanie:

Zdecydowała się ona na zakup maszyn za pośrednictwem kredytu kupieckiego od swojego stałego dostawcy. Strony umówiły się na odroczenie płatności na okres 90 dni, co pozwoliło na uruchomienie produkcji i generowanie przychodów zanim nadszedł czas spłaty kredytu.

Wynik:

Dzięki zastosowaniu kredytu kupieckiego, firma nie tylko zrealizowała potrzebę rozwoju swojej linii produkcyjnej, ale również utrzymała wysoki poziom płynności finansowej. Odroczenie płatności pozwoliło firmie sprawnie zarządzać swoim budżetem, nie obciążając go nagłym wydatkiem.

2. Budowlany gigant – Ubezpieczenie kredytu kupieckiego jako zabezpieczenie transakcji

Sytuacja wyjściowa:

Duża firma działająca w sektorze budowlanym, planowała realizację kilku dużych projektów, co wymagało zakupu dużej ilości materiałów budowlanych. Ze względu na wysoką wartość transakcji, dostawcy materiałów wyrażali obawy co do terminowości płatności.

Rozwiązanie:

Aby zabezpieczyć interesy obu stron, firma zdecydowała się na ubezpieczenie kredytu kupieckiego. Umożliwiło to firmie uzyskanie niezbędnych materiałów na korzystnych warunkach płatności, jednocześnie dając dostawcom gwarancję otrzymania należności nawet w przypadku wystąpienia problemów finansowych.

Wynik:

Dzięki ubezpieczeniu kredytu kupieckiego, przedsiębiorstwo zrealizowało swoje projekty bez przeszkód, zachowując jednocześnie dobre relacje z dostawcami. Ubezpieczenie stanowiło solidne zabezpieczenie dla dostawców, co pozwoliło na negocjowanie lepszych warunków cenowych.

Ile wynosi termin płatności?

O ile w przypadku standardowego kredytu ustalany jest precyzyjny okres kredytowania, w tym harmonogram spłaty, który ma rzecz jasna przełożenie na ocenę zdolności kredytowej i wydanie decyzji dotyczącej udzielenia środków, w przypadku kredytu kupieckiego zależy to od porozumienia pomiędzy stronami. Najczęściej wybierany okres odroczenia płatności wynosi 30 dni, jednak sprzedawca może zgodzić się również na dłuższy termin spłaty, oddalony w czasie np. o 90 dni w stosunku do dnia odbioru towaru lub usługi.

Czy kredyt kupiecki jest oprocentowany?

Standardowy kredyt bankowy wiąże się z koniecznością uregulowania – obok rat kapitałowych – również części odsetkowej. W związku z tym zobowiązanie wobec instytucji jest wyższe, często znacząco, od samych uzyskanych środków. Kredyt kupiecki może, ale nie musi być oprocentowany. Wszystko zależy od tego, w jaki sposób porozumieją się strony. Zazwyczaj jednak kredyt kupiecki nie wiąże się z koniecznością ponoszenia dodatkowych kosztów odsetkowych, w związku z czym to najtańszy sposób uzyskania towarów i usług.

Kto może skorzystać z kredytu kupieckiego?

Jak widać, kredyt kupiecki to przede wszystkim bardzo opłacalne rozwiązanie dla przedsiębiorstwa, które jest nabywcą towarów czy usług. Z perspektywy sprzedawcy wiąże się jednak z pewnym ryzykiem. Dlatego też zazwyczaj kredyt kupiecki jest udzielany zaufanym podmiotom, które od dłuższego czasu współpracują ze sprzedawcą i cieszą się jego zaufaniem. Często trzeba również wyróżniać się odpowiednią płynnością finansową i móc przedstawić dokumentu potwierdzające wypłacalność podmiotu. Jak w innych przypadkach: również w tym zakresie niemal wszystko zależy od porozumienia pomiędzy sprzedającym a kupującym.

Wymogi formalne i dokumentacyjne dla kredytu kupieckiego

Kredyt kupiecki, choć wydaje się być mniej skomplikowany w porównaniu do innych form finansowania, również wymaga spełnienia pewnych wymogów formalnych i dokumentacyjnych. Te warunki mogą różnić się w zależności od polityki poszczególnych firm i ustaleń między stronami, jednak istnieje kilka kluczowych aspektów, które często są obecne w procesie udzielania tego typu kredytu.

Podstawowe dokumenty i informacje

• Umowa handlowa/kupiecka – podstawowym dokumentem jest umowa handlowa między sprzedawcą a kupującym, która określa warunki dostawy towarów lub świadczenia usług, w tym warunki płatności i terminy. Umowa ta powinna zawierać klauzulę dotyczącą kredytu kupieckiego.

• Wyciągi bankowe – sprzedawca może zażądać wyciągów bankowych kupującego z ostatnich miesięcy w celu oceny płynności finansowej i historii transakcyjnej.

• Raporty finansowe – sprzedający może również poprosić o dostarczenie bilansu oraz rachunku zysków i strat, aby ocenić kondycję finansową firmy kupującej.

• Referencje handlowe – często wymagane są referencje od innych partnerów biznesowych, co ma na celu potwierdzenie wiarygodności i rzetelności płatniczej kupującego.

• Oświadczenie o wypłacalności – kupujący może być poproszony o dostarczenie oświadczenia o braku zaległości podatkowych oraz braku postępowań upadłościowych czy restrukturyzacyjnych.

Dodatkowe wymogi i dokumenty

• Zabezpieczenia – w zależności od oceny ryzyka oraz kwoty kredytu kupieckiego, sprzedawca może zażądać dodatkowych zabezpieczeń, takich jak poręczenia, weksle lub gwarancje bankowe.

• Polisa ubezpieczeniowa – w niektórych przypadkach, dla dodatkowego zabezpieczenia transakcji, może być wymagane ubezpieczenie kredytu kupieckiego, które zabezpiecza sprzedającego w przypadku niewypłacalności kupującego.

• Umowa kredytu kupieckiego – oprócz standardowej umowy handlowej, strony mogą podpisać dodatkową umowę kredytu kupieckiego, określającą szczegółowe warunki kredytowania, w tym ewentualne oprocentowanie, terminy płatności i konsekwencje niewywiązania się z umowy.

Proces weryfikacji i akceptacji

Proces udzielenia kredytu kupieckiego zazwyczaj rozpoczyna się od wniosku kupującego, po którym następuje etap weryfikacji przez sprzedającego. W tym czasie może być wymagane dostarczenie wyżej wymienionych dokumentów i informacji. Na podstawie zgromadzonych danych sprzedawca ocenia ryzyko kredytowe i podejmuje decyzję o udzieleniu kredytu kupieckiego, jego warunkach oraz ewentualnych zabezpieczeniach. 

Porównanie kredytu kupieckiego z innymi formami finansowania

Wybór odpowiedniej formy finansowania jest kluczowym elementem prowadzenia działalności gospodarczej. Wśród dostępnych opcji znaleźć można kredyt kupiecki, kredyt bankowy, leasing oraz faktoring. Każda z tych metod ma swoje specyficzne cechy, zalety i ograniczenia, które przedstawiamy poniżej.

Kredyt kupiecki

Zalety:

• Elastyczność warunków:  oferuje on dużą swobodę w ustalaniu warunków płatności między sprzedającym a kupującym.

• Brak dodatkowych kosztów: często jest udzielany bez oprocentowania i dodatkowych opłat, co czyni go jedną z tańszych form finansowania.

• Szybkość i prostota procedur: procedura udzielenia kredytu jest zazwyczaj szybka i nie wymaga skomplikowanych formalności.

Ograniczenia:

• Ryzyko niewypłacalności: wymaga dużej dokładności w ocenie zdolności kredytowej odbiorcy.

• Ograniczony dostęp: najczęściej dostępny dla firm z długotrwałą współpracą i dobrą historią płatniczą.

Kredyt bankowy

Zalety:

• Większa kwota finansowania: mogą one oferować znacznie większe sumy pieniędzy niż inne formy finansowania.

• Długoterminowe finansowanie: idealne do realizacji większych inwestycji i projektów rozwojowych.

Ograniczenia:

• Złożoność procedur: wymaga przeprowadzenia szczegółowej analizy kredytowej i dostarczenia licznych dokumentów.

• Koszty: oprocentowanie i dodatkowe opłaty mogą znacznie zwiększyć koszt finansowania.

Leasing

Zalety:

• Optymalizacja podatkowa: możliwość odliczania rat leasingowych od podstawy opodatkowania.

• Brak konieczności angażowania dużego kapitału własnego: umożliwia użytkowanie dobra bez konieczności jego zakupu.

Ograniczenia:

• Całkowity koszt: w długim okresie koszt leasingu może znacznie przekroczyć wartość dobra.

• Własność: przedsiębiorca nie staje się właścicielem dobra do momentu wykupu.

Faktoring

Zalety:

• Poprawa płynności finansowej: szybki dostęp do gotówki poprzez sprzedaż faktur.

• Zmniejszenie ryzyka niewypłacalności odbiorców: firma faktoringowa przejmuje ryzyko niewypłacalności odbiorców.

Ograniczenia:

• Koszty: opłaty za faktoring mogą być wyższe niż w przypadku innych form finansowania.

• Zależność od jakości portfela dłużników: skuteczność faktoringu zależy od zdolności płatniczej klientów firmy.

Skonto: czym jest?

W kontekście kredytu kupieckiego często stosuje się również skonto, będące pewnego rodzaju zachętą do jak najszybszego uregulowania płatności. Skonto to inaczej rabat warunkowy, w jego ramach sprzedający i kupujący ustalają – obok finalnego terminu płatności zobowiązania – również okres, w którym uregulowanie zobowiązania będzie wiązało się z uzyskaniem rabatu. Wobec tego możliwe jest np. udzielenie kredytu kupieckiego na 30 dni, jednak wskazanie, że w przypadku dokonania płatności w ciągu 7 dni kupujący uzyska rabat w wysokości 3% wartości zamówienia.

Ubezpieczenie kredytu kupieckiego

Inną formą zabezpieczenia spłaty zadłużenia z tytułu kredytu kupieckiego jest ubezpieczenie kredytu. Polisa może chronić sprzedającego przede wszystkim przed niewywiązaniem się dłużnika, a więc kupującego, ze swoich obowiązków, czyli nieuregulowania kwoty wynikającej z kredytu kupieckiego w terminie. Co oczywiste: wiąże się to jednak z dodatkowym kosztem, może również wiązać się z obowiązkiem wniesienia przez odbiorcę, np. kilkudziesięcioprocentowego wkładu własnego.

Wielu sprzedających udzielających kredyty kupieckie współpracuje również z firmami zajmującymi się zdobywaniem informacji o kontrahentach. Ich zadaniem jest ustalenie, czy podmiot, który chce skorzystać z takiego modelu finansowania zakupu, posiada środki niezbędne do pokrycia zadłużenia i czy do tej pory właściwie wywiązywał się ze swoich zobowiązań finansowych. Przedsiębiorcy, którzy chcą korzystać z kredytu kupieckiego, powinni więc szczególnie dbać o kondycję finansów firmy i reputację przedsiębiorstwa.

Nowe projekty rządu w sprawie kredytu kupieckiego

Niedawna pandemia, kryzys gospodarczy oraz niestabilna sytuacja polityczna sprawiają, że coraz więcej firm ma problemy z zachowaniem płynności finansowej, a trudniejsze staje się pozyskiwanie środków z banków. Kredyt kupiecki staje się wobec tego dla kupujących coraz chętniej wykorzystywanym modelem finansowania zakupów, jednak jego udzielanie wiąże się również z rosnącym ryzykiem. Rząd podjął pracę nad ustawą dotyczącą bardziej wydajnego modelu zabezpieczenia kredytów kupieckich. Przede wszystkim ma ona pozwolić zakładom ubezpieczeń na scedowanie części ryzyka na Skarb Państwa. Ten ma pokryć 80% wypłacanych szkód w zamian za 80% składki brutto.