W zeszłym roku ślub wzięło 155 tys. par, czyli ponad 300 tys. osób. Liczba rozwodów przekroczyła 60 tysięcy par. To oficjalne dane. Jest dużo par, które żyją osobno bez oficjalnego rozwodu, a z drugiej strony coraz więcej par zdaje sobie sprawę z tego, że nie potrzebuje ślubu, by realizować się we wspólnym życiu.
Według badania, prawie 60% Polaków jest w małżeństwie, natomiast około 26% stanowią osoby nieżonate. Wdowcy i wdowy to 10%, a osoby rozwiedzione to 5% badanej populacji. Co więcej, 41% osób identyfikujących się jako single są w związkach. Z kolei wśród rozwiedzionych, niemal 30% ma partnera, a tylko 2% wdów i wdowców jest w nowym związku.
Wokół intercyzy narosło wiele mitów i obaw. Niektórzy sądzą, że jest przejawem braku zaufania w związku, dla innych jest dobrym sposobem na zabezpieczenie interesów drugiej strony, zwłaszcza w przypadku prowadzenia własnej działalności gospodarczej czy podejmowania ryzykownych inwestycji.
Zawarcie Intercyzy małżeńskiej zdaniem wielu jest także najskuteczniejszym narzędziem pozwalającym na ochronę współmałżonka przed błędnymi decyzjami i ponoszeniem odpowiedzialności związanej z obowiązkiem spłaty zadłużenia. Należy mieć jednak świadomość, że nie zawsze tak jest. Intercyza w wielu sytuacjach okażę się skuteczna, jednocześnie jednak nawet jej podpisanie na samym starcie małżeństwa wcale nie musi tego oznaczać. W związku z tym warto dowiedzieć się więcej na jej temat i odpowiednio zarządzać także tym elementem swojego finansowego życia.
Intercyza: co to jest?
Wstępując w związek małżeński, rozpoczynamy nowy etap swojego życia. Nie jest to jednak wyłącznie kwestia symboliczna, ale również prawna i finansowa. Do dwóch mas majątkowych – a więc osobistego majątku współmałżonków – dołącza od tego momentu również trzecia, stanowiąca majątek wspólny. Co ważne: osiągane od tej pory dochody z różnego tytułu, w tym np. stosunku pracy czy prowadzonej działalności gospodarczej, zasilać będą właśnie ją w trakcie trwania małżeństwa.
Małżonkowie wspólnie wypracowują więc wspólny majątek. Niestety,– wspólnie zaciągają również zobowiązania i zadłużają się z ich tytułu w czasie trwania małżeństwa. Inaczej wygląda to w przypadku podpisania intercyzy, czyli małżeńskiej umowy majątkowej. Tę kwestię reguluje art. 47 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, który stanowi, że:
Małżonkowie mogą przez umowę zawartą w formie aktu notarialnego wspólność ustawową rozszerzyć lub ograniczyć albo ustanowić rozdzielność majątkową, lub rozdzielność majątkową z wyrównaniem dorobków (umowa majątkowa). Umowa taka może poprzedzać zawarcie małżeństwa.
W związku z tym po podpisaniu umowy (intercyza po ślubie jest również jak najbardziej możliwa) nie powstaje wspólność majątkowa, a małżonkowie nadal dysponują dwoma odrębnymi majątkami. Dzięki temu samodzielnie pomnażają należący do siebie kapitał, ale samodzielnie ponoszą również odpowiedzialność za podejmowane zobowiązania.
Czym się różni intercyza od rozdzielności majątkowej?
Intercyza i rozdzielność majątkowa to pojęcia często używane w kontekście zarządzania majątkiem w małżeństwie, ale mają różne znaczenie i zakres.
Intercyza:
-
Definicja: jest to umowa majątkowa zawierana przez małżonków lub przed zawarciem małżeństwa.
-
Zakres: może regulować różne aspekty majątkowe - nie tylko podział majątku, ale też zarządzanie nim, zobowiązania dłużne i wierzytelności itd.
-
Formalności: musi być zawarta w formie aktu notarialnego.
-
Elastyczność: może być bardzo szczegółowa i dostosowana do indywidualnych potrzeb pary.
Rozdzielność majątkowa:
-
Definicja: to jeden z możliwych typów ustrojów majątkowych w małżeństwie. W praktyce oznacza, że każdy z małżonków zarządza swoim majątkiem niezależnie i odpowiada za swoje długi.
-
Zakres: jest bardziej ograniczona niż intercyza i dotyczy głównie zarządzania i podziału majątku.
-
Formalności: w niektórych jurysdykcjach, rozdzielność majątkowa może obowiązywać od samego początku małżeństwa, jeżeli strony nie wybiorą innego modelu.
-
Elastyczność: jest mniej elastyczna niż intercyza, ponieważ jest to jeden z kilku standardowych ustrojów majątkowych, a nie umowa dostosowana do indywidualnych potrzeb.
Czy intercyzę można podpisać po ślubie?
Tak, intercyzę można podpisać zarówno przed zawarciem związku małżeńskiego jak i po. Umowa ta musi zostać zawarta w formie aktu notarialnego, aby była ważna. Po zawarciu małżeństwa intercyza ustawiająca rozdzielność majątkową służy zmianie ustroju majątkowego, który obowiązywał do tej pory.
Warto również pamiętać, że zawarcie intercyzy po ślubie nie wpływa na transakcje majątkowe i długi, które zostały zaciągnięte przed jej podpisaniem. Umowa ta działa na przyszłość, od momentu jej zawarcia.
Intercyza małżeńska a długi
W przypadku istnienia małżeńskiej wspólnoty majątkowej należność może być dochodzona ze wspólnego majątku małżonków. Stanie się tak, jeżeli jeden z nich wiedział o zaciąganym zobowiązaniu (np. kredycie czy pożyczce). Co istotne: część czynności prawnych (takich jak np. zakup mieszkania) nie będzie możliwa bez zgody drugiego małżonka.
Może to więc rodzić poważne problemy dla obojga. Wprowadzenie intercyzy pozwoli natomiast na ograniczenie działań windykacyjnych wyłącznie do majątku osobistego każdego z dłużników. Z drugiej strony jednak obniży zdolność kredytową każdego z nich, jeżeli oboje są normalnie pracującymi osobami. Warto pomyśleć więc o niej pomyśleć, szczególnie w sytuacji, gdy jeden z małżonków prowadzi działalność gospodarczą i odpowiada za jej zobowiązania całym majątkiem.
Intercyza a rozwód
Zdecydowanie częściej intercyza kojarzy się z rozwodem, a nie z chęcią ochrony interesów współmałżonka. Nic w tym dziwnego, ponieważ odrębność majątkowa dotyczy dokładnie w takim samym stopniu aktywów, jak i pasywów. W tradycyjnym scenariuszu, w którym występuje wspólnota majątkowa, małżonkowie w przypadku rozwodu dochodzi do podziału majątku wspólnego, co stanowi zwykle zarzewie poważnych konfliktów.
Nawet jeżeli nie występują złe emocje, jest to po prostu trudne pod względem organizacyjnym. Intercyza znacznie ułatwia ten proces, ponieważ reguluje odrębność posiadanych majątków. Nie może więc dziwić, że bardzo często jest wykorzystywana właśnie w tym charakterze.
Intercyza po ślubie
Warto mieć przy okazji świadomość, że intercyzę można podpisać zarówno przed związaniem się węzłem małżeńskim, jak i już w trakcie jego trwania. Umowa musi przybrać postać aktu notarialnego. Co ważne: nie obowiązuje wstecz, dlatego tak ważna jest data jej podpisania.
W tym miejscu warto wspomnieć o jednym prawnym pojęciu, które nie brzmi zbyt poprawnie językowo. Wspólność ustawowa oznacza, że niemal wszystkie przedmioty majątkowe, które zostaną nabyte w trakcie małżeństwa, są właśnie wspólne. Powstaje ona z chwilą zawarcia związku małżeńskiego.
Wracając do tematu, jeżeli intercyza małżeńska zostanie sporządzona po zaciągnięciu długu, może nie pozwolić na ochronę współmałżonka przed odpowiedzialnością z jego tytułu. Konieczne stanie się także podział majątku wspólnego. Od momentu podpisania intercyzy po ślubie strony umowy będą dysponowały jedynie majątkami osobistymi. Z drugiej strony umowa ta może regulować te kwestie w bardziej szczegółowy sposób, odnosząc się np. wybiórczo do określonych źródeł dochodów. Kwestie wspólności majątkowej mogą zostać również rozszerzone i objąć źródła dochodów, które w zwyczajnym trybie pozostają indywidualną własnością jednego z małżonków. Intercyzę można również modyfikować lub usunąć – w tym ostatnim przypadku dochodzi więc do powstania wspólnoty majątkowej.
Rozdzielność majątkowa: koszt
Samo w sobie ustanowienie rozdzielności majątkowej przed ślubem nie jest drogie. Jednorazowy koszt jest związany z czynnościami podejmowanymi przez notariusza, a maksymalna taksa notarialna z tego tytułu wynosi 400 zł (do tego doliczyć trzeba również 23% podatku VAT). Inaczej wygląda to natomiast w przypadku intercyzy po ślubie. Wówczas opłata będzie zależna od wartości majątku wspólnego ulegającego podziałowi: wyniesie minimum 100 zł, a maksymalnie 10 000 zł.
Brak pewnych korzyści
Warto pamiętać równocześnie, że małżonkowie, którzy zdecydują się na sporządzenie intercyzy, utracą także część przywilejów, którymi legitymują się małżeństwa. Podstawowym z nich jest wspólne rozliczenie podatku PIT, które bardzo często umożliwia odniesienie wymiernych korzyści podatkowych. Po podpisaniu intercyzy małżonkowie będą rozliczać się indywidualnie.
Nieco trudniejsze może być również uzyskanie kredytu. W takim przypadku bank nie będzie bowiem sumował zdolności kredytowej małżonków. Może to wpłynąć zarówno na proponowane warunki, jak i na możliwość uzyskania zobowiązania we wskazanej wysokości w ogóle. O fakcie występowania intercyzy powinni być również informowani kontrahenci: przedsiębiorcy są zobowiązani do wskazania takiej informacji w CEIDG, a brak stosownego zawiadomienia może powodować dalsze problemy.
Na zakończenie
Decyzja o podpisaniu intercyzy to poważny krok, który wymaga gruntownego zrozumienia i analizy swojej sytuacji finansowej oraz prawnej. Choć dla jednych może to być narzędzie zabezpieczające majątek i związek, dla innych może wydawać się barierą w zaufaniu. Warto więc zasięgnąć profesjonalnej porady prawnej i finansowej, aby dokonać świadomego wyboru.
