Jak rozpoznać dowód kolekcjonerski? I co nam grozi za posługiwanie się fałszywym dokumentem?

Dowód kolekcjonerski - co to?

Kolekcjonerski dowód osobisty jest po prostu falsyfikatem dokumentu tożsamości jakim posługujemy się w naszym kraju. Mogłoby się wydawać, że stworzenie takiej podróbki jest bardzo trudne, a jej zakup wymaga nie lada wysiłku i dużych pieniędzy. Okazuje się jednak, że dowód kolekcjonerski można bez żadnych przeszkód zamówić w internecie, na przykład na jednym z popularnych portali aukcyjnych. Wystarczy tylko wpisać w wyszukiwarkę odpowiednie hasło, jak chociażby "dowód kolekcjonerski" albo "gdzie kupić dowód kolekcjonerski", by szybko znaleźć sprzedawców takich właśnie podrabianych dowodów.

Na takim dokumencie można umieścić dowolne dane oraz zdjęcie, a całość do złudzenia przypomina prawdziwy dowód osobisty. Oczywiście, ich twórcy zarzekają się, że takie produkty mają służyć wyłącznie celom kolekcjonerskim, ale trudno jest sobie wyobrazić, że ktoś wydaje 600 złotych na fałszywy dowód osobisty. Nikt nie ma chyba wątpliwości, że w większości przypadków, stworzone w ten sposób dokumenty są używane do wszelkiego typu oszustw na mniejszą lub większą skalę.

Dowody kolekcjonerskie używane do oszustw

Takie kolekcjonerskie dowody mogą być używane w różnego typu oszustwach. Wśród tych o najmniejszej szkodliwości można chociażby wymienić przykład osób niepełnoletnich, które posługują się podróbkami dowodów osobistych, aby zakupić alkohol lub też wejść do klubów z wstępem od 18 lat. W takich sytuacjach można zatem powiedzieć, że korzystanie z fałszywego dokumentu tożsamości jest jedynie wybrykiem młodych ludzi. Ale niestety, kolekcjonerskie dowody mogą zostać użyte również w o wiele poważniejszych oszustwach.

Najlepszym przykładem jest tutaj przypadek produktów finansowych oferowanych przez najróżniejsze instytucje finansowe, którymi są tak zwane pożyczki na dowód. Są to najczęściej pożyczki na mniejsze sumy pieniędzy, dlatego do ich zaciągnięcia od klienta wymaga się jedynie przedstawienia swojego dowodu osobistego. Jeśli zatem na takim podrabianym dokumencie znajdą się wszystkie nasze dane ze zdjęciem oszusta, bez większych problemów będzie on w stanie otrzymać kredyt nawet na kilka tysięcy złotych. W wykryciu takiego oszustwa nie pomaga fakt, iż dokumenty do złudzenia przypominają oryginały i niestety pracownicy banków i firm pożyczkowych nie zawsze potrafią je rozróżnić. Wiele instytucji finansowych oferuje także pożyczki online, do otrzymania których wystarczy jedynie skan dokumentu, a to zdecydowanie ułatwia oszustom zadanie.

Dowody kolekcjonerskie - czy to legalne?

Jeszcze do niedawna, produkcja i sprzedaż tego typu produktów kolekcjonerskich była zupełnie legalna. Przestępstwo popełniała dopiero osoba, która użyła takiego dowodu kolekcjonerskiego jako prawdziwego dokumentu tożsamości. Jakiś czas temu jednak prezydent podpisał ustawę, dzięki której proceder ten ma zostać znacząco skrócony. Jej zapisy mówią o tym, iż sprzedaż oraz posiadanie do sprzedaży takich dokumentów jest karalne, a osobie której zostanie udowodnione takie działanie grozi do dwóch lat pozbawienia wolności.

Sceptycy oceniają jednak, że nawet taka ustawa nie będzie w stanie zmienić niczego, a tym bardziej rozwiązać problemu fałszywych dowodów osobistych używanych do oszustw. Warto chociażby zauważyć, że duża liczba takich dokumentów kolekcjonerskich jest produkowana za granicą. Oprócz tego, samo posiadanie fałszywego dowodu nie będzie karane, dlatego konieczne będzie udowodnienie konkretnej osobie, że zamierzała go sprzedać lub wykorzystać. Może się zatem okazać, że dowody kolekcjonerskie nadal będą chętnie używane.

Jak rozpoznać dowód kolekcjonerski?

To jakiej jakości replikę dowodu osobistego otrzymamy zależy w dużej mierze od jej ceny. Te najdroższe wyróżniają się niezwykle dużym podobieństwem do oryginału, ale nieco tańsze produkty można już z powodzeniem odróżnić od prawdziwego dokumentu. Oczywiście pod warunkiem, że weźmiemy taki dokument do ręki. W sytuacji, gdy oszust prześle do banku lub firmy pozabankowej jedynie skan dowodu, bardzo trudno jest się zorientować, iż nie jest on autentyczny. 

Nadruki na dowodzie kolekcjonerskim są zazwyczaj rozmieszczone praktycznie identycznie jak w oryginale. To co powinno wzbudzić nasze wątpliwości to przede wszystkim dużo większe nasycenie kolorów takiego dokumentu. Oryginał jest bledszy i ma bardziej stonowane barwy. Powłoka falsyfikatu jest także inna, przez co odblask jest znacznie mocniejszy. Z kolei imitacje hologramu, choć są bardzo podobne do tych znajdujących na prawdziwym dowodzie, mają słabszą jakość i przede wszystkim nie dają wrażenia trójwymiarowości.

Polska Wytwórnia Papierów Wartościowych opracowała poradnik, na co należy zwracać uwagę w przypadku dowodu osobistego. Po pierwsze dokładnie przyglądnij się zdjęciu oraz właścicielowi. Muszą być, rzecz jasna, zgodne ze sobą. Dodatkowo zdjęcie na dokumencie nie mogą nosić znamion przerabiania. Państwowa Wytwórnia Papierów Wartościowych zamieściła krótki poradnik nt. zabezpieczeń dowodów osobistych.  

Radzi ona, by:

1. Przyjrzeć się dokumentowi pod światło - w prawym, górnym rogu przedniej strony dowodu osobistego znajduje się pole z elementami graficznymi. Na odwrotnej stronie dokumentu znajduje się takie samo pole z nadrukami. Pod światło, powinniśmy dostrzec litery RP, które powstają z elementów graficznych umieszczonych po obu stronach dokumentu. To zabezpieczenie nazywa się „recto-verso”.

2. Obejrzeć dowód osobisty pod różnymi kontami - na odwrotnej stronie dokumentu znajduje się kontur mapy Polski z literami RP, wykonany farbą optycznie zmienną, która zmienia kolor w zależności od kąta obserwacji i oświetlenia. Z przodu dokumentu, w prawym dolnym rogu fotografii, znajdziemy okrągły, transparentny hologram, który również zmienia barwę w zależności od kąta patrzenia. Na rysunku hologramu zobaczymy litery RP umieszczone na mapie Polski. Kolejnym elementem zabezpieczającym, który zmienia się w zależności od kąta, jest lekko wypukłe okienko w prawym, dolnym rogu dokumentu, w którym widoczne są naprzemiennie pomniejszone zdjęcie posiadacza dowodu i data ważności dokumentu.

3. Dotknąć dokumentu - dowód osobisty ma na swojej powierzchni zabezpieczenia, które można wyczuć dotykiem. Na przykład, nazwisko posiadacza oraz data urodzenia są lekko wypukłe i wyraźnie odczuwalne dotykiem. Natomiast, w górnej części frontu dokumentu, na przedniej stronie umieszczono litery "DO" w systemie Braille'a, które również są wyraźnie odczuwalne dotykiem.

4. Najlepiej spojrzeć na niego przez lupę - jeśli masz dostęp do lupy, możesz użyć jej, aby dokładniej przyjrzeć się swojemu dowodowi osobistemu. Na przedniej stronie dokumentu, pod napisem "Dowód osobisty" znajdziesz mikrodruki, czyli niemal niezauważalne dla nieprzeszkolonego oka małe litery tworzące napis "RZECZPOSPOLITAPOLSKA".

5. Jeśli to możliwe, użyć na nim światła UV - aby sprawdzić autentyczność dokumentu, można użyć lampki UV, która pozwala zobaczyć elementy graficzne widoczne tylko pod światłem ultrafioletowym. W oryginalnym dowodzie osobistym takie farby zostały zastosowane zarówno na przedniej, jak i tylnej stronie dokumentu.

Dla zwiększenia pewności, możesz porównać także dwa dokumenty ze zdjęciem. Oczywiście w razie, gdy natrafisz na dowód osobisty kolekcjonerski to także drugi dokument może być podrobiony. Niemniej zwiększa to prawdopodobieństwo wykrycia przypadku, że mamy przed sobą dokument kolekcjonerski, a nie ten prawdziwy.