Formy opodatkowania działalności gospodarczej – charakterystyka. Którą z nich wybrać dla własnego biznesu?

Zakładając własną działalność gospodarczą, należy wskazać, na jakich zasadach planuje się rozliczać uzyskiwane przez nią przychody. Obecnie ustawodawca daje do wyboru trzy formy opodatkowania działalności gospodarczej: opodatkowanie zgodnie ze skalą podatkową, opodatkowanie przychodów podatkiem liniowym, posługiwanie się zryczałtowanym podatkiem dochodowym. Do niedawna przedsiębiorcy mogli wybrać też kartę podatkową. Każda ze wskazanych powyżej form posiada swój katalog wad i zalet. Wybór zawsze powinien być uzależniony od specyfiki planowanego biznesu, jego rozmiarów, formy i osiąganych obrotów. Przeczytaj nasz poradnik i sprawdź, która forma opodatkowania będzie najlepsza dla Ciebie!

Opodatkowanie na zasadach ogólnych, czyli stosowanie skali podatkowej

Za podstawową i jednocześnie najczęściej stosowaną formę opodatkowania uznaje się skalę podatkową, a więc opodatkowanie dochodów na zasadach ogólnych. W ten sposób można rozliczyć dochody osiągane z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej, ale również dochody uzyskiwane z tytułu wykonywania pracy na podstawie umów cywilnoprawnych i umów o pracę oraz dochody osiągane tytułem uzyskiwanych świadczeń, rent i emerytur.

Opodatkowanie na zasadach ogólnych, a więc zgodnie ze skalą podatkową odnosi się do dochodu, nie przychodu. Stosuje się tutaj dwustopniową skalę:

• 12% – stawką podatkową 12% opodatkowane są dochody do kwoty 120 000 złotych; Nowy Ład wprowadził nową, podwyższoną kwotę wolną od podatku równą 30 000 złotych, co oznacza, że od wyliczonej kwoty podatku do odprowadzenia należy odliczyć 3 600 złotych;

• 32% – wszystkie dochody stanowiące nadwyżkę nad 120 000 złotych zostaną opodatkowane zgodnie ze stawką 32%; oznacza to, że podatnik zapłaci 3 800 złotych podatku zgodnie ze stawką 12% plus podatek należny za dochód ponad progiem dochodowym równym 120 000 złotych.

Zaliczki na podatek dochodowy przy skali podatkowej

Zaliczki na podatek dochodowy przy wyborze opodatkowania na zasadach ogólnych płacone są zazwyczaj w okresach miesięcznych. Tak zwani mali podatnicy oraz przedsiębiorcy dopiero rozpoczynający swoją działalność mają możliwość odprowadzenia ich w okresach kwartalnych.

„Mali podatnicy” to przedsiębiorcy, w których sprzedaż w ciągu ostatniego roku podatkowego nie przekroczyła równowartości w złotówkach 2 milionów euro.

Zaliczki na podatek dochodowy powinny być wpłacane na indywidualny mikrorachunek podatkowy w terminie do 20. dnia miesiąca następującego bezpośrednio po zakończonym okresie rozliczeniowym. Nie należy składać żadnych miesięcznych lub kwartalnych deklaracji. Wystarczy zestawienie wszystkich wpłat na rocznym PIT-cie. W przypadku przedsiębiorców będzie to PIT-36. Osoby nieprowadzące działalności gospodarczej rozliczą się natomiast PIT-em-37.

Dla kogo zasady ogólne?

Wybór opodatkowania w formie skali podatkowej daje możliwość skorzystania z licznych ulg podatkowych oraz prawo do dokonywania wspólnych rozliczeń ze współmałżonkiem, co jest szczególnie korzystne, kiedy w małżeństwie istnieje duża dysproporcja w wysokości osiąganych dochodów.

Wybór skali podatkowej, daje możliwość skorzystania z preferencyjnych warunków rozliczenia, jako osoba samodzielnie wychowująca dziecko. Dodatkowo rozlicza się jedynie dochody, a więc przychody pomniejszone o koszty podatkowe.

Nowy Ład dał możliwość skorzystania z ulgi w postaci kwoty wolnej od podatku w wysokości 30 000 złotych, co wiąże się ze zwrotami podatku sięgającymi nawet 3 600 złotych.

Kto nie powinien stosować opodatkowania na zasadach ogólnych?

Zasady ogólne mogą nie okazać się korzystne dla podatników, których roczne dochody znacznie przekraczają 120 000 złotych, a więc dla tych, którzy zarabiają więcej niż 10 000 złotych miesięcznie. Wówczas przekroczony zostaje próg podatkowy, a podatnik musi skorzystać ze skali 32%.

Przedsiębiorcy, którzy wybiorą zasady ogólne, muszą prowadzić pełną księgowość lub Podatkową Księgę Przychodów i Rozchodów. Oznacza to konieczność dopełnienia większej ilości formalności księgowych. Dodatkowo opodatkowanie na zasadach ogólnych wyłącza możliwość odliczenia od podstawy opodatkowania wysokości składki na ubezpieczenie zdrowotne.

Opodatkowanie podatkiem liniowym

Podatek liniowy to dobra alternatywa dla opodatkowania na zasadach ogólnych dla bardziej majętnych przedsiębiorców. Obowiązuje tutaj jedna stawka podatkowa, równa 19%. Oznacza to, że przedsiębiorca zapłaci podatek w wysokości 19% osiąganych dochodów, bez względu na ich wysokość. Przy wyborze opodatkowania podatkiem liniowym należy prowadzić księgowość w postaci księgi przychodów i rozchodów lub pełnej księgowości.

Zaliczki na podatek dochodowy przy opodatkowaniu podatkiem liniowym

Podobnie, jak w przypadku zaliczek na podatek dochodowy wpłacanych przy zastosowaniu opodatkowania podatkiem ogólnym, przy opodatkowaniu podatkiem dochodowym zaliczki kwartalne mogą stosować wyłącznie mali podatnicy oraz przedsiębiorcy rozpoczynający działalność gospodarczą. Wszyscy pozostali muszą odprowadzać zaliczki na podatek w trybie miesięcznym.

Zaliczki na podatek dochodowy należy odprowadzać na indywidualny rachunek podatkowy w terminie do 20. dnia miesiąca następującego po zakończeniu poprzedniego okresu rozliczeniowego. Jeśli dzień ten przypada w dzień wolny od pracy, termin zostaje przesunięty automatycznie na najbliższy dzień roboczy.

Dokonywanie rozliczeń okresowych nie wymaga składania żadnych deklaracji. Wystarczy obliczyć właściwą wysokość składki i wpłacić je na konto urzędu skarbowego. Po zakończeniu roku podatkowego podatnik jest zobowiązany do rozliczenia swoich dochodów i zapłaconych podatków za pomocą deklaracji PIT-36L. Deklarację tę należy dostarczyć do urzędu do 30 kwietnia roku następującego po rozliczanym roku podatkowym.

Dla kogo podatek liniowy?

Jedna stawka podatku niezależna od wysokości osiągniętego dochodu umożliwia bezproblemowe wyliczenie koniecznego do odprowadzenia podatku. Przychód można pomniejszyć o koszty jego osiągnięcia oraz o zapłacone składki zdrowotne (do limitu wpłat w wysokości 10 200 złotych).

Podatek liniowy to dobra opcja dla zamożnych osób, których dochód jest tak wysoki, że znacznie przewyższa próg 10 tysięcy miesięcznie. Dodatkowo powinny z niego skorzystać osoby, które nie mogą liczyć na żadne ulgi podatkowe.

Kto nie skorzysta na opodatkowaniu dochodu podatkiem liniowym?

Podatek liniowy nie będzie korzystną formą opodatkowania dochodów niższych niż 10 tysięcy miesięcznie. Nie powinny z niego korzystać osoby, którym przysługują ulgi podatkowe lub które chciałyby skorzystać ze wspólnych rozliczeń z małżonkiem lub dziećmi.

Opodatkowanie podatkiem liniowym wprawdzie wiąże się z możliwością odliczenia od podstawy opodatkowania wysokości zapłaconych składek na ubezpieczenie zdrowotne, ale jednocześnie nie uwzględnia kwoty wolnej od podatku.

Ryczałt od przychodów ewidencjonowanych

Ryczałt od przychodów ewidencjonowanych uznaje się za specyficzną formę opodatkowania, z której nie mogą skorzystać wszyscy właściciele działalności gospodarczych. Ustawodawca daje możliwość wyboru spośród 10 różnych stawek podatkowych, których wybór powinien być uzależniony od rodzaju wykonywanej działalności gospodarczej (2%, 3%, 5,5%, 8,5%, 10%, 12%, 12,5%, 14%, 15% oraz 17%).

Kto może wybrać ryczałt od przychodów ewidencjonowanych?

Z formy opodatkowania jaką jest ryczałt od przychodów ewidencjonowanych, skorzystać mogą jedynie osoby fizyczne, które uzyskują przychód z wykonywania pozarolniczej działalności gospodarczej. Mogą one prowadzić jednoosobową działalność gospodarczą, tworzyć spółki cywilne osób fizycznych oraz spółki jawne osób fizycznych. Dodatkowo, aby właściciel działalności gospodarczej mógł myśleć o zryczałtowanym podatku dochodowym, przychody z prowadzonej przez niego firmy osiągnięte w poprzednim roku podatkowym nie mogą przekroczyć równowartości w złotówkach 2 milionów euro. Jeśli mowa o spółce, to suma przychodów wszystkich wspólników nie może przekroczyć równowartości w złotówkach 2 milionów euro.

Nie ma przeciwwskazań, aby ryczałt wybrali nowi przedsiębiorcy, którzy dopiero rozpoczynają prowadzenie własnej działalności. W tym przypadku nie stosuje się kryterium dochodowego. Zaczyna ono obowiązywać dopiero po roku prowadzenia działalności.

Zaliczki na podatek dochodowy a ryczałt od przychodów ewidencjonowanych

Właściciele działalności gospodarczej opodatkowanej w sposób ryczałtowy zaliczki na podatek dochodowy mogą wpłacać w trybie miesięcznym lub kwartalnym. Zasada tutaj jest identyczna jak w poprzednich przypadkach.

Podatnik opodatkowany ryczałtem jest zobowiązany złożyć roczne zeznanie podatkowe na deklaracji PIT-28. Tę składa się do urzędu skarbowego od 15 lutego do 30 kwietnia roku następującego po zakończonym roku podatkowym.

Chcesz wiedzieć więcej? Koniecznie przeczytaj: Księga Przychodów i Rozchodów – co warto o niej wiedzieć? Praktyczny poradnik dla przedsiębiorców

W jaki sposób prowadzi się księgowość przy ryczałcie?

Opodatkowanie działalności gospodarczej ryczałtem zobowiązuje podatnika do:

• prowadzenia ewidencji przychodów;

• posiadania i przechowywania dowodów dokonanych zakupów;

• prowadzenia wykazu środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych.

Mocne i słabe strony formy opodatkowania w postaci ryczałtu

Podstawowym mankamentem ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych jest brak możliwości rozliczenia kosztów prowadzonej działalności. W praktyce oznacza to, że nawet w przypadku, kiedy koszty uzyskania przychodu przewyższają wysokość samego przychodu, to podatnik ma obowiązek odprowadzenia podatku od pełnej kwoty osiągniętych przychodów.

Ryczałt będzie więc dobrym rozwiązaniem dla przedsiębiorców niegenerujących wysokich kosztów. Najbardziej opłacalny będzie dla przedsiębiorców, których obowiązują najniższe stawki ryczałtowe.

Przedsiębiorcy, którzy wybrali ryczałt, nie mają możliwości dokonania wspólnego rozliczenia z małżonkiem oraz nie mogą skorzystać z ulgi z tytułu samotnego wychowywania dziecka.

Ryczałt nie jest formą opodatkowania dostępną dla wszystkich. Nie skorzystają z niego osoby, które w danym roku rozliczały się przy pomocy karty podatkowej, ani też przedsiębiorcy, którzy postanowili skorzystać ze zwolnienia z VAT. Ryczałt nie będzie też dostępny na przykład dla osób: handlujących dewizami, prowadzących apteki, sprzedających części i akcesoria do pojazdów mechanicznych oraz wytwarzających produkty objęte akcyzą (pomijając OZE).

Chciałbyś wiedzieć więcej? Przeczytaj: Koszty uzyskania przychodu – praktyczny poradnik

Opodatkowanie w formie karty podatkowej

Polski Ład zlikwidował możliwość wyboru opodatkowania w formie karty podatkowej dla nowych podatników. Nie ma już również możliwości zmiany formy opodatkowania na kartę podatkową.

Zobacz również: Rejestracja w CEIDG

Zmiana formy opodatkowania

Wybór formy opodatkowania, którego przedsiębiorca dokona podczas rejestracji działalności gospodarczej, nie jest wiążący na cały okres prowadzenia firmy. Jeśli zatem wybierasz formę opodatkowania, która po pewnym czasie przestanie być dla Ciebie opłacalną, z powodzeniem możesz ją zmienić.

Aby zmienić formę opodatkowania, wystarczy w odpowiednim terminie złożyć do naczelnika właściwego urzędu skarbowego pisemne oświadczenie o chęci dokonania takiej zmiany lub dokonać aktualizacji CEIDG-1 w formie online.

Sprawdź również: Porównywarka kont firmowych

Formy opodatkowania działalności gospodarczej – podsumowanie najważniejszych informacji

Wybór formy opodatkowania działalności gospodarczej to kluczowy aspekt zarządzania firmą, mający bezpośredni wpływ na jej rentowność oraz sposób prowadzenia księgowości. Polskie prawo oferuje przedsiębiorcom trzy główne formy opodatkowania, z których każda jest dostosowana do różnych potrzeb biznesowych i sytuacji finansowych. Zrozumienie zalet, wad i wymagań każdej z nich jest niezbędne do podjęcia optymalnej decyzji.

📌 SKALA PODATKOWA

Skala podatkowa jest formą opodatkowania, w której dochody są rozliczane według stawek progresywnych – 12% dla dochodów do 120 000 zł i 32% dla nadwyżki ponad tę kwotę. Tę formę charakteryzuje możliwość skorzystania z kwoty wolnej od podatku (30 000 zł) oraz wielu ulg, takich jak ulga na dzieci czy odliczenia związane z darowiznami. Dodatkowo skala podatkowa umożliwia wspólne rozliczenie z małżonkiem, co jest korzystne dla rodzin o zróżnicowanych dochodach. Jednak wyższa stawka podatkowa w przypadku przekroczenia określonego progu może być mniej opłacalna dla osób osiągających wysokie dochody.

📌 PODATEK LINIOWY

Podatek liniowy to forma opodatkowania preferowana przez przedsiębiorców osiągających wysokie dochody. Stała stawka 19% niezależnie od wysokości dochodu sprawia, że ta opcja jest przewidywalna i korzystna przy dużych zyskach. Jednak wybór podatku liniowego oznacza rezygnację z większości ulg podatkowych, takich jak ulga prorodzinna czy możliwość wspólnego rozliczenia z małżonkiem. Z tego względu liniówka sprawdzi się w działalnościach o stabilnych, wysokich przychodach, gdzie koszty życia prywatnego nie są wliczane do rozliczenia podatkowego.

📌 RYCZAŁT OD PRZYCHODÓW EWIDENCJONOWANYCH

Ryczałt od przychodów ewidencjonowanych to forma opodatkowania, w której podatek naliczany jest od przychodu, a nie dochodu, co oznacza brak możliwości odliczania kosztów uzyskania przychodu. Stawki ryczałtu są zróżnicowane i zależą od charakteru działalności – mogą wynosić od 2% dla wolnych zawodów do 17% w niektórych usługach. Ryczałt jest korzystny dla firm o niskich kosztach działalności i wysokim obrocie, takich jak freelancerzy czy osoby prowadzące działalność w sektorze usługowym. Należy jednak pamiętać, że nie każda działalność kwalifikuje się do ryczałtu, a lista wykluczeń jest szczegółowo określona w ustawie.

Każda forma opodatkowania wiąże się również z różnymi obowiązkami księgowymi. Skala podatkowa i podatek liniowy wymagają prowadzenia podatkowej księgi przychodów i rozchodów lub pełnych ksiąg rachunkowych, co pozwala na bardziej szczegółowe rozliczenie kosztów. W przypadku ryczałtu przedsiębiorca prowadzi uproszczoną ewidencję przychodów, co zmniejsza nakład pracy związany z księgowością.

Decyzja o wyborze formy opodatkowania powinna być podejmowana na podstawie dokładnej analizy specyfiki działalności, planowanych przychodów, kosztów oraz indywidualnych preferencji dotyczących rozliczeń podatkowych. Warto również wziąć pod uwagę plany rozwoju firmy oraz ewentualne zmiany w przepisach podatkowych. Konsultacja z doradcą podatkowym lub księgowym może pomóc w znalezieniu najbardziej opłacalnego rozwiązania, które pozwoli maksymalizować zyski i zminimalizować obciążenia administracyjne.