Często słyszy się, że trzy amerykańskie agencje (Moody's, Fitch oraz Standard & Poor's) posiadają szkodliwy oligopol na rynku. Skąd wzięła się sytuacja, w której decyzje jedynie trzech agencji tak mocno wpływają na inwestorów?
Narodziny „Wielkiej Trójki”
Trzeba cofnąć się do roku 1975, kiedy pierwszy raz zaczęto posługiwać się terminem „NRSRO” (Stanowo rozpoznana organizacja ratingowa). Cały pomysł dotyczył banków oraz brokerów, którzy musieli posiadać określoną ilość gotówki zapewniającą płynność. Jednak amerykańska Komisja Papierów Wartościowych i Giełd (SEC) postanowiła, że zamiast gotówki banki będą miały możliwość zabezpieczenia swojej płynności poprzez zakup obligacji z wysokim ratingiem.
Monopol na wydawanie tych ratingów otrzymały właśnie NRSRO - czyli specjalnie zweryfikowane przez SEC agencje ratingowe. W 1975 roku takich agencji było siedem, jednak poprzez przejęcia oraz fuzje w 2003 roku pozostały jedynie trzy: S&P, Fitch oraz Moody's. Obecnie jest ich dziesięć, jednak wcześniej zdobyta pozycja powoduje, że w praktyce liczą się tylko decyzje „Wielkiej trójki”.
Ratingi - od świetnego do śmieciowego
CRA (Credit Rating Agencies) wystawiają opinię o bezpieczeństwie obligacji emitowanych przez państwa, banki i przedsiębiorstwa. Wystawione oceny w znaczący sposób wpływają na decyzje inwestorów, a poprzez to na poziom oprocentowania obligacji.
 | Inwestowanie w akcje - poradnik |
Każda z ocen dokładnie odwzorcowuje zdolność wypłacalności emitenta obligacji:
AAA - Obligacje o najwyższej jakości kredytowej.
AA - Obligacje o bardzo wysokiej jakości kredytowej.
A - Obligacje o wysokiej jakości kredytowej.
BBB - Obligacje o dobrej jakości kredytowej.
BB - Obsługa zobowiązań może być wątpliwa w przypadku niekorzystnych zjawisk w otoczeniu emitenta
B - Obsługa zobowiązań jest wątpliwa w przypadku niekorzystnych zjawisk w otoczeniu emitenta
CCC - Obsługa zobowiązań jest prawdopodobna jedynie w przypadku sprzyjających warunków w otoczeniu emitenta
CC - Obligacje poważnie zagrożone
C - Obligacje emitentów znajdujących się w trakcie postępowania upadłościowego, ale zapewniające ciągle umówione płatności
D - Obligacje, dla których zaprzestano płatności odsetek lub niewykupione
Żródło: Understanding Standard & Poor'sRating Definitions
Najważniejszą granica znajduje się pomiędzy ratingami inwestycyjnymi, a spekulacyjnymi. Wiele instytucji finansowych jest zmuszonych do inwestowania w obligacje o stopniu ryzyka nie niższym niż „inwestycyjny”. Z tego powodu obniżenie oceny powoduje bezlitosną wyprzedaż obligacji danego kraju lub instytucji. Dodatkowo, ogłaszając swoje decyzje, agencje informują również o perspektywie: pozytywnej, negatywnej lub stabilnej. Nakreśla to kierunek, w którym zmierza rating danego podmiotu.
Przykłady ratingów wybranych krajów
| Fitch | Moody's | S&P | ||||
| Kraj | Ocena | Perspektywa | Ocena | Perspektywa | Ocena | Perspektywa |
| Kanada | AAA | Stabilna | Aaa | Stabilna | AAA | Stabilna |
| Niemcy | AAA | Stabilna | Aaa | Stabilna | AAA | Stabilna |
| USA | AAA | Stabilna | Aaa | Negatywna | AA+ | Negatywna |
| Hiszpania | AA+ | Negatywna | aa2 | Negatywna | AA | Negatywna |
| Belgia | AA+ | Negatywna | aa1 | Stabilna | AA+ | Negatywna |
| Japonia | AA | Negatywna | Aa2 | Negatywna | AA- | Negatywna |
| Arabia Saudyjska | AA- | Stabilna | Aa3 | Stabilna | AA- | Stabilna |
| Włochy | AA- | Stabilna | Aa2 | Negatywna | A+ | Negatywna |
| Chiny | A+ | Stabilna | Aa3 | Pozytywna | AA- | Stabilna |
| Izrael | A | Stabilna | A1 | Stabilna | A | Stabilna |
| Polska | A | Stabilna | A2 | Stabilna | A- | Stabilna |
| Rosja | BBB | Pozytywna | Baa1 | Stabilna | BBB | Stabilna |
| Egipt | BB | Negatywna | Ba3 | Negatywna | BB | Negatywna |
| Grecja | CCC | Negatywna | Ca | Rozwijająca się | CC | Negatywna |
Niezależność czy brak kontroli?
Wszystkie trzy agencje są spółkami prywatnymi:
- Standard & Poor's należy do notowanej na giełdzie McGraw-Hill Companies;
- większościowy pakiet agencji Fitch posiada francuska korporacja FIMALAC (Financire Marc de Lacharrire);
- Moody's jest notowana bezpośrednio na nowojorskiej giełdzie - największy pakiet akcji (13%) posiada Berkshire Hathaway Inc.
Co prawda fakt, że są to spółki prywatne pozytywnie wpływa na niezależność wystawianych ocen, jednak taki stan rzeczy ma również krytyków podkreślających brak zewnętrznej kontroli nad tak ważnymi decyzjami.
Spółki chcące otrzymać rating i w ten sposób dostarczyć inwestorom obiektywnej informacji o bezpieczeństwie emitowanych przez siebie obligacji muszą zań zapłacić. Krytycy podkreślają, że może to prowadzić do korupcji i wymuszeń. Kontrowersje budziła sprawa przyznania ratingu spółce Hannower przez Moody's i zarządania pokrycia kosztów, pomimo że Hannower nie zamawiał analizy.
Gdy zarząd odmówił zapłaty, rating sukcesywnie był obniżany (inne agencje podtrzymywały stabilny, relatywnie wysoki poziom oceny) aż do poziomu „śmieciowego”. Sytuacja, w której to za analizę płacą spółki, a nie inwestorzy, wydaje się nienaturalna i jest częstym argumentem kierowanym przeciw agencjom.
Na dwoje babka ratingi wróżyła
Historia pokazuje przypadki poważnych pomyłek w ocenach wystawianych przez agencje - Enron, amerykański gigant, cztery dni przed ogłoszeniem bankructwa posiadał ranking inwestycyjny. Kolejna amerykańska olbrzymia korporacja, Lehman Brothers, upadała z wysokim ratingiem inwestycyjnym „A”(S&P).
Obniżenie ratingu Stanom Zjednoczonym również nie obyło się bez negatywnych komentarzy - administracja rządowa USA zarzuciła agencji, że nie potrafi liczyć, a wydatki państwa Standard & Poor's zawyżyła o 2 biliony dolarów.
Trzy największe agencje ratingowe posiadają potężną pozycję na rynku - tą siłę zawdzięczają głównie politykom. Aktualna sytuacja na pewno nie jest idealna i ma wielu krytyków. Agencje zmieniając ocenę poszczególnych państw wpływają nie tylko na rynek długu, ale też w zaledwie kilka godzin potrafią rzucić giełdy na kolana.
Marcin Świerkot
Bankier.pl
Zobacz też:
» Szef Standard & Poor’s stracił posadę
» CnB: Co się stało na rynkach?
» Jak prowadzić domowe finanse i nie zwariować, kiedy wszystko leci na łeb?
» Co giełdowemu inwestorowi podpowiada historia?
» Szef Standard & Poor’s stracił posadę
» CnB: Co się stało na rynkach?
» Jak prowadzić domowe finanse i nie zwariować, kiedy wszystko leci na łeb?
» Co giełdowemu inwestorowi podpowiada historia?
Źródło:
