Na czym polega franczyza?
Franczyza to model biznesowy oparty o ścisłą współpracę pomiędzy niezależnymi przedsiębiorstwami. Z zasady we franchisingu pojawiają się dwie strony:
-
Franczyzodawca — to większy podmiot, który w ramach franczyzy dzieli się swoją marką, koncepcją biznesową i know-how.
-
Franczyzobiorca — jest to strona, która prowadzi biznes ze wsparciem i zgodnie z zasadami franczyzodawcy.
Poniekąd franchising to alternatywa dla budowania biznesu od zera. Budowanie firmy i od podstaw i jej wypromowanie wymaga lat pracy, a przy tym jest obarczone wysokim ryzykiem. Tymczasem na podstawie franczyzy przedsiębiorca już od pierwszego dnia działalności może oprzeć się na sprawdzonych rozwiązaniach i wizerunku dużej marki.
Co zyskuje franczyzobiorca?
Prowadząc własny biznes na zasadach franczyzy, można liczyć na następujące korzyści:
-
Sprawdzony pomysł na biznes — można skorzystać z koncepcji biznesowej, która sprawdziła się w danym regionie, kraju, a nawet na całym świecie.
-
Optymalizacja procesów — wykorzystanie doświadczeń franczyzodawcy sprawia, że łatwiej maksymalizować zyski i minimalizować koszty.
-
Wsparcie marketingowe — franczyzobiorca korzysta z nazwy, logo i innych znaków towarowych franczyzodawcy. Jest też beneficjentem wszelkich kampanii reklamowych prowadzonych przez franczyzodawcę.
-
Pomoc w pozyskaniu kapitału — często franczyzobiorca z pomocą franczyzodawcy ma prostszy dostęp do źródeł finansowania przedsiębiorstwa.
Należy tu zauważyć, że poszczególne franczyzy działają nieco inaczej. Dokładne ustalenia są wpisane w umowie franczyzowej.
Kto może zostać franczyzobiorcą?
Chcąc zostać franczyzobiorcą, trzeba po prostu spełnić wymagania konkretnego franczyzodawcy. Typowe wymagania są następujące:
-
Proaktywne podejście — to często najważniejszy czynnik. Franczyzobiorcy chcą nawiązywać współpracę ze zdeterminowanymi ludźmi gotowymi na stały rozwój swojego biznesu.
-
Doświadczenie — czasem rozmowy z franczyzodawcą przypominają nieco rozmowę kwalifikacyjną. Pod uwagę brane jest doświadczenie zawodowe, znajomość branży i umiejętności biznesowe potencjalnego franczyzodawcy.
-
Dysponowanie odpowiednim kapitałem — rozpoczęcie działalności w sieci franczyzowej wymaga inwestycji. Koszty inwestycyjne są jednak podobne do tych spotykanych przy rozpoczynaniu standardowej działalności gospodarczej.
Sieci franczyzowych jest mnóstwo. Praktycznie każdy chętny przedsiębiorca może zostać franczyzobiorcą w którejś z nich.
Opłaty franczyzowe — ile kosztuje franczyza?
Franczyzobiorca udostępnia franczyzobiorcy rozwiązania ułatwiające założenie i prowadzenie biznesu. W zamian oczekuje korzyści finansowych. Umowa franczyzy zawiera konkretne informacje na temat opłat bieżących. Często jest to określony procent od osiąganych dochodów. Franczyzobiorca wnosi opłaty bieżące w systematycznych odstępach, np. co miesiąc. Nierzadko też w ramach franczyzy pojawia się też składka na fundusz marketingowy.
(Opracowanie własne) Przy szacowaniu opłacalności franczyzy koniecznie trzeba uwzględnić tzw. startowy pakiet franczyzowy. To opłaty wstępne konieczne do rozpoczęcia biznesu. Pakiet startowy może wiązać się z kosztem w wysokości np. kilkunastu tysięcy złotych. Naturalnie przedsiębiorca we franczyzie powinien zwracać uwagę na inne koszty prowadzenia działalności gospodarczej.
Jak skonstruowana jest umowa franczyzy?
Umowa franczyzowa określa wszystkie prawa i obowiązki franczyzobiorcy i franczyzodawcy. Często jest ona zestandaryzowana. Franczyzobiorca ma ogólny wzór umowy franczyzowej, który proponuje wszystkim potencjalnym franczyzobiorcom.
Jest niezmiernie istotne, by dokładnie przeczytać umowę franczyzy. Dla własnego interesu warto podjąć negocjacje dotyczące choćby kosztów. Szczególnie istotne w umowie są kwestie określające:
-
Okres trwania umowy;
-
Sposób naliczania opłat;
-
Zakaz konkurencji;
-
Kary umowne;
-
Sposób wykorzystania znaków towarowych.
Należy mieć świadomość, że umowa określa, w jaki sposób franczyzobiorca będzie kontrolowany przez franczyzodawcę. Franczyza zawsze ogranicza możliwość samodzielnego podejmowania decyzji dotyczących własnej działalności gospodarczej. Ograniczenia mogą dotyczyć między innymi polityki cenowej.
Zależność pomiędzy stronami umowy franczyzy jest silna i nie zawsze korzystna. Przykładowo błędy popełnione przez franczyzodawcę podczas kampanii reklamowej będą miały wpływ także i na działalność gospodarczą franczyzobiorcy.
Z jakich franczyz można skorzystać w Polsce?
Franczyza staje się coraz powszechniejsza w Polsce. W naszym kraju znajdziemy setki sieci franczyzowych. Są one szczególnie popularne w handlu, gastronomi oraz w szeroko pojętych branżach finansowych.
Wśród sieci franczyzowych działających w Polsce wyróżnić można między innymi cukiernię Sowa, sieć sklepów Żabka, markety Auchan, sklepy Delikatesy Centrum, cukiernie Fit Cake, sklepy medyczne Samo Zdrowie, pizzerie Da Grasso czy punkty kurierskie epaka. Warto też wiedzieć, że w Polsce funkcjonuje Polska Organizacja Franczyzodawców. Z kolei w całej UE spore znaczenie mają rekomendacje Europejskiej Federacji Franczyzy oraz Europejski Kodeks Etyczny Franczyzy.
Jak zostać franczyzobiorcą?
Standardowy proces zostania franczyzobiorcą przebiega następująco:
-
Poinformowanie franczyzodawcy o chęci nawiązania współpracy. Do tego celu można użyć wniosku znajdującego się na stronie internetowej franczyzodawcy.
-
Ocena wniosku przez franczyzodawcę. Wstępne rozmowy coraz częściej odbywają się online.
-
Spotkanie z przedstawicielem sieci franczyzowej. Wtedy to ustala się szczegółowe warunki współpracy.
-
Przejście szkoleń. Szkolenia są prowadzone przez pracowników franczyzodawcy.
-
Rozpoczęcie działalności na zasadach franczyzy.
Szczegóły zawsze zależą od procedur praktykowanych przez konkretnego franczyzodawcę.
Jakie są rodzaje biznesu franczyzowego?
Ogólna zasada działania franczyzy jest identyczna. W ramach tego modelu następuje współpraca biznesowa pomiędzy podmiotami prawnie i finansowo odrębnymi. Niemniej można rozróżnić franczyzy ze względu na określone cechy.
Franczyza bezpośrednia określa, że franczyzobiorca będzie świadczył usługi w jednej lokalizacji, np. w konkretnym sklepie. To najprostszy rodzaj franczyzy. Tymczasem franczyza wielokrotna sprawia, że franczyzobiorca zakłada wiele punktów usługowych i sprzedażowych np. w określonym regionie. Z kolei masterfranczyza sprawia, że franczyzobiorca w określonym terenie ma wyłączność na korzystanie z rozwiązań danego franczyzodawcy.
Wyróżnia się też franchising dystrybucyjny oraz usługowy. System oparty na franczyzie dystrybucji produktu jest wiążący dla sklepów i innych punktów sprzedażowych. Z kolei franczyza usługowa może przykładowo dotyczyć szkół tańca.
Za alternatywy dla franchizingu można zaś uznać programy partnerskie i umowy agencyjne. W tym przypadku współpraca może przykładowo dotyczyć know-how, ale już nie marketingu i współdzielenia znaków towarowych. Zawsze kluczowe znaczenie mają zapisy znajdujące się w umowie o współpracę.
Zalety i wady franczyzy z perspektywy franczyzodawcy
Biznesy na zasadzie franczyzy wiążą się dla franczyzodawcy z ryzykiem. Przede wszystkim pojawia się tu konieczność dzielenia się know-how i marką własną. Zarządzania siecią franczyzową to zaś dodatkowe koszty i obowiązki.
Jednocześnie jednak franchising przynosi wymierne korzyści finansowe franczyzodawcy i poniekąd ułatwia skalowanie biznesu. W praktyce liczni franczyzodawcy łączą współpracę w ramach franchisingu z rozbudową własnej sieci punktów sprzedażowych i usługowych.
Jak powstała koncepcja franczyzy?
Słowo „franczyza” pochodzi z języka francuskiego od „franchise”. Franczyza funkcjonowała już w średniowieczu. Jednakże znaczenie tego słowa ewoluowało w czasie. Pierwotnie franczyza oznaczała zwolnienie od czegoś, np. od podatków.
Z czasem franczyza zaczęła oznaczać model biznesowy, który najpierw upowszechnił się w USA. Zwłaszcza w drugiej połowie XX wieku franczyza pozwoliła osiągnąć globalny sukces wielu markom. Obecnie franchising to jedna z popularnych metod prowadzenia działalności gospodarczej na całym świecie.
Franczyza a franszyza
W języku polskim słowo „franczyza” nierzadko bywa używane niepoprawnie. Warto więc zdefiniować następujące pojęcia:
-
Franczyza — to popularny model prowadzenia biznesu przedstawiony w tym artykule.
-
Franchising — jest to synonim franczyzy.
-
Franszyza — to pojęcie ubezpieczeniowe w żadnej sposób niezwiązane z franczyzą.
Czasem też można spotkać się ze słowem „franszczyzna”. To słowo nie występuje w słowniku języka polskiego. Zwykle, gdy ktoś mówi o franszczyznie, to ma na myśli franczyzę.
Kiedy franczyza może okazać się dobrym pomysłem?
Wiele franczyzobiorców chwali ten model biznesu za większą przewidywalność i mniejszy poziom ryzyka. Korzysta się wszakże z gotowego pomysłu biznesowego, który został już wielokrotnie zweryfikowany na rynku. Ponadto prowadzenie działalności gospodarczej pod szyldem znanej marki ułatwia pozyskiwanie klientów.
Inni uważają, że franczyza zbyt mocno ogranicza możliwość swobodnego podejmowania decyzji. Obowiązek prowadzenia działalności zgodnie z zasadami ustalonymi przez franczyzodawcę zmniejsza elastyczność. Konieczne jest też dzielenie się zyskami.
|
> Franczyza polega na długoterminowej współpracy biznesowej dwóch odrębnych podmiotów. |
|
> Franczyzodawca udostępnia franczyzobiorcy know-how. |
|
> Ponadto franczyzodawca upoważnia franczyzobiorcę do używania znaków towarowych. |
|
> Franczyzobiorca zobowiązuje się do wnoszenia stosowych opłat na rzecz franczyzodawcy. |
|
> W ramach franchisingu franczyzobiorca prowadzi biznes na podstawie sprawdzonych rozwiązań, co zmniejsza poziom ryzyka. |
|
> We franczyzie franczyzobiorca jest zobligowany do działania w zgodzie z odgórnymi zasadami, a to ogranicza jego swobodę i niezależność. |
Zalety i wady franczyzy są odczuwane inaczej w różnych branżach. Uogólniając, franczyza jest powszechniejsza na stabilnych i wysoce rozwiniętych rynkach, np. w branży sklepów osiedlowych. Tu skorzystanie z know-how i marketingu franczyzodawcy może przynieść wyjątkowo pozytywne skutki. Inaczej sytuacja może wyglądać w branżach wysoce innowacyjnych, gdzie rynek jest dopiero w fazie rozwoju.
Z całą pewnością franczyza to model biznesowy, który jest warty uwagi. Trzeba jednak przeanalizować sytuację pod kątem własnych preferencji i możliwości. Szczególną uwagę trzeba zwrócić na zapisy znajdujące się w umowie franchisingu.
Sprawdź również: Jak działają prawa popytu i podaży?
Publikacja zawiera linki afiliacyjne.
Komentarze