Jak kupić mieszkanie na licytacji komorniczej?

Licytacje komornicze to okazja, żeby nabyć lokal po niższej niż rynkowa cenie, ale rozwiązanie niepozbawione ryzyka. Podpowiadamy, czy warto kupić mieszkanie w ten sposób i jak do tego się przygotować.

Oficjalny portal o licytacjach komorniczych zawiera obecnie 176 obwieszczeń o prowadzonych na terenie całej Polski licytacjach różnych nieruchomości – od gruntów, przez domy i mieszkania, lokale użytkowe, na magazynach, halach czy garażach kończąc. W zależności od miasta, 50-metrowe mieszkanie można nabyć w cenie od 85 do 185 tys. złotych. O tym, czy opłaca się skorzystać z takiej okazji, jak w praktyce wygląda zakup nieruchomości z licytacji komorniczej i kto może w nim uczestniczyć, a kto nie w rozmowie z komornikiem sądowym - Moniką Janus, rzeczniczką prasową Izby Komorniczej we Wrocławiu.

» Gdzie szukać informacji o licytacjach komorniczych?

Komornik, dokonując tzw. obwieszczenia o licytacji nieruchomości, czyli czynności poprzedzającej przetarg, ma obowiązek ogłosić to co najmniej dwa tygodnie przed jej terminem w budynku sądowym i w lokalu organu gminy właściwych miejscem położenia nieruchomości. Oznacza to, że na tablicy ogłoszeń w sądzie czy urzędzie gminy możemy sprawdzać, jakie nieruchomości będą wystawiane na publiczną licytację.

Oprócz tego komornik ogłasza planowaną licytację w dzienniku poczytnym w danej miejscowości, a niektóre wydawnictwa dodatkowo umieszczają ogłoszenia w wydawanych przez nich regionalnych tygodnikach tematycznych.

Oprócz tego od ponad roku ma obowiązek zamieszczać ogłoszenia na prowadzonym przez Krajową Radę Komorniczą portalu internetowym www.licytacje.komornik.pl. Jest to największy w Polsce pod względem oferowanej liczby nieruchomości bezpłatny portal posiadający szerokie możliwości wyszukiwania, np. po rodzaju nieruchomości, miejscu jej położenia (miasta, regiony) czy według dat (od licytacji z najwcześniejszymi lub najstarszymi terminami). Korzystający z portalu mają dostęp do obwieszczeń o wszystkich planowanych przez komorników sądowych licytacjach nieruchomości, a informacje przesyłane są bezpośrednio z kancelarii komorniczych. Do obwieszczeń załączane są często zdjęcia oraz mapy z dokładnym położeniem nieruchomości i inne praktyczne informacje. W serwisie dostępny jest również system powiadamiania o nowych licytacjach za pośrednictwem poczty elektronicznej.

Przy tej okazji warto ostrzec przed innymi, nieautoryzowanymi przez Krajową Radę Komorniczą portalami - mogą pobierać opłaty za korzystanie.

» Czy kupno nieruchomości na licytacji komorniczej to alternatywa dla zakupu na wolnym rynku?

Tak, oczywiście. Obserwujemy w okresie ostatnich dwóch lat galopujący wzrost zainteresowania licytacjami, co może być wynikiem rosnącego popytu w związku z sytuacją gospodarczą i możliwością nabycia mieszkania, działki, lokalu czy garażu za cenę niższą niż rynkowa, bowiem cena wywoławcza na licytacjach nieruchomości, czyli najniższa cena, za jaką można nabyć nieruchomość, wynosi 3/4 (na pierwszej licytacji) i 2/3 (na drugiej licytacji) ceny oszacowania, odpowiednika wartości rynkowej.

» Kto jest właścicielem nieruchomości wystawianej do licytacji?

Komornik prowadzi egzekucję z nieruchomości dłużnika, czyli osoby, która nie spłaca swych zobowiązań. Przez cały czas, aż do zakończenia egzekucji z nieruchomości, właścicielem jest dłużnik. Nieruchomości nie przejmuje komornik, jedynie prowadzi jej sprzedaż i czynności ją poprzedzające.

Po zajęciu dłużnik staje się zarządcą nieruchomości, sprawuje tzw. zarząd nad nieruchomością, którego celem jest zabezpieczenie prawidłowego toku egzekucji i utrzymanie nieruchomości w stanie niepogorszonym do czasu jej sprzedaży licytacyjnej. Jeżeli dłużnik nie wykonuje prawidłowo zarządu, może on zostać mu odebrany mocą postanowienia sądu.

» Jakie są warunki przystąpienia do licytacji komorniczej? Ile wynosi wadium?

Obwieszczenia o licytacji zawierają sumę oszacowania nieruchomości, jak i cenę jej wywołania oraz warunki, jakie musi spełnić licytant. Przystępujący do przetargu powinien złożyć rękojmię w wysokości jednej dziesiątej sumy oszacowania.

Wadium powinno być złożone w gotówce albo książeczce oszczędnościowej banku, można ją także uiścić na konto komornika.

Ważnym i godnym zapamiętania jest wprowadzony niedawno przepis, w myśl którego rękojmia winna być wpłacona najpóźniej w dniu poprzedzającym przetargu, co oznacza, że powinna być uznana na rachunku bankowym komornika najpóźniej dzień przed licytacją. Wpłacający w ostatniej chwili - zarówno na konto, jak i w kancelarii - czy tuż przed wyznaczoną godziną licytacji nie będą dopuszczeni do przetargu.

Jeżeli licytant działa w imieniu swojego mocodawcy, czyli na podstawie pełnomocnictwa innej osoby, która upoważniła go do przeprowadzenia licytacji w jej imieniu, to należy pamiętać, że pełnomocnictwo do udziału w przetargu powinno być stwierdzone dokumentem z podpisem urzędowo poświadczonym, a więc przed przetargiem radzę udać się w tym celu do notariusza. Oryginał lub wypis dokumentu składa się do akt sprawy.

» Czy każdą nieruchomość można obejrzeć przed licytacją? Jak dużo informacji o niej powinno znaleźć się w internecie?

W obwieszczeniach o licytacjach podawany jest termin oględzin nieruchomości, jak również termin i miejsce przeglądania dokumentów dotyczących nieruchomości. Komornicy zaznaczają, że w ciągu dwóch ostatnich tygodni przed licytacją wolno oglądać nieruchomość w dni powszednie we wskazanych godzinach i przeglądać w sądzie rejonowym w sekretariacie wydziału cywilnego oraz kancelarii komornika odpis protokołu oszacowania nieruchomości, operat szacunkowy biegłego sądowego, wypis z rejestru gruntów wraz z mapką z akt postępowania egzekucyjnego.

W samym obwieszczeniu o licytacji muszą się znaleźć m.in. następujące dane:

• informacje o nieruchomości, która ma być sprzedana - ze wskazaniem miejsca jej położenia i przeznaczenia gospodarczego, imienia i nazwiska dłużnika wraz z podaniem księgi wieczystej i miejsca jej przechowania lub z oznaczeniem zbioru dokumentów i sądu, w którym zbiór ten jest prowadzony;
• czas i miejsce licytacji;
• suma oszacowania i cena wywołania;
• wysokość rękojmi, którą licytant przystępujący do przetargu powinien złożyć,
• czas, w którym w ciągu dwóch tygodni przed licytacją wolno będzie oglądać nieruchomość oraz przeglądać w sądzie akta postępowania egzekucyjnego.

Często w tych obwieszczeniach znajdują się inne przydatne informacje, jak np. zdjęcia z opisem nieruchomości, na podstawie których można ocenić ich stan techniczny (dotyczy obwieszczeń internetowych).

» Czy licytujący powinni posiadać gotówkę w kwocie pozwalającej dokonać zakupu?

Nie, większość osób kredytuje się w związku z zakupem nieruchomości na licytacjach. Należy mieć na pewno środki pieniężne na wpłacenie rękojmi. Po wylicytowaniu nieruchomości sąd wydaje postanowienie o udzieleniu przybicia, a następnie, po jego uprawomocnieniu się, wzywa nabywcę do wpłacenia reszty ceny, zakreślając termin wpłaty. Jest to więc czas na sfinalizowanie i dopełnienie formalności związanych z uzyskaniem ewentualnego kredytu w banku.

Ale radzę wcześniej ustalić z bankiem zasady i formy przyznania kredytu na zakup nieruchomości na licytacji. Każdy bank ma inną politykę kredytową, należy dokładnie omówić jej warunki i należy uzyskać promesę kredytową. Po wylicytowaniu banki często uruchamiają kredyt na podstawie odpisu protokołu licytacji czy postanowienia o przybiciu, aby po wezwaniu sądu do zapłaty przelać środki na rachunek bankowy sądu.

» O ile może być przecenione mieszkanie sprzedawane na licytacji komorniczej?

Cena wywoławcza na licytacjach nieruchomości, czyli najniższa cena, za jaką można nabyć nieruchomość, wynosi 3/4 (na pierwszej licytacji) i 2/3 (na drugiej licytacji) ceny oszacowania, odpowiednika wartości rynkowej.

Na licytacjach prowadzonych w trybie uproszczonym (stosunkowo nowy, ale coraz częściej stosowany tryb egzekucji z nieruchomości, dotyczący niewielu rodzajów nieruchomości - np. działek) cena wywołania na drugiej licytacji wynosi połowę ceny oszacowania.

Komornik prowadzi tylko dwie licytacje, nie obniża ceny wywołania do skutku.

Czytaj dalej: Kto nie może wziąć udziału w licytacji?

» Kto nie może wziąć udziału w licytacji komorniczej nieruchomości?

W przepisach dotyczących trybu i sposobu przeprowadzania licytacji istnieją tzw. ograniczenia podmiotowe, czyli krąg osób, które absolutnie nie mogą przystąpić do licytacji. Są to osoby wyraźnie wymienione i nie ma od tej reguły wyjątków.

W przetargu nie mogą uczestniczyć:

• dłużnik i komornik oraz ich małżonkowie, dzieci, rodzice i rodzeństwo,
• osoby obecne na licytacji w charakterze urzędowym,
• licytant, który nie wykonał warunków poprzedniej licytacji (osoba, która wylicytowała nieruchomość, a potem nie zapłaciła w terminie całej ceny - traci ona wpłaconą rękojmię oraz nie może już po raz drugi wziąć udziału w licytacji tej samej nieruchomości),
• osoby, które mogą nabyć nieruchomość tylko za zezwoleniem organu państwowego, a zezwolenia tego nie przedstawiły.

Ta ostatnia grupa to przede wszystkim cudzoziemcy – zgodnie z ustawą o nabywaniu nieruchomości przez cudzoziemców muszą oni uzyskać zezwolenie na zakup nieruchomości. Oczywiście są liczne wyłączenia podmiotowe, szczególne w stosunku do obywateli lub przedsiębiorców państw - stron umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym albo Konfederacji Szwajcarskiej.

» Jak wygrać licytację komorniczą?

Przepisy nie przewidują dodatkowych warunków, których posiadanie zwiększy szansę na zakup. Zainteresowany, moim zdaniem, powinien być przygotowany do licytacji, wiedzieć jaka nieruchomość jest przedmiotem sprzedaży, zapoznać się wcześniej z dokumentami w kancelarii komorniczej, nie bać się zapytać komornika prowadzącego o interesujące go kwestie i rozwiać wątpliwości. Po wywołaniu licytacji w sądzie nie ma miejsca na pytania i dyskusje dotyczące typu, rodzaju, powierzchni czy miejsca położenia nieruchomości.

Zakup nieruchomości na licytacji powinien być przemyślany, bo po wylicytowaniu nie ma możliwości rezygnacji, w przeciwnym wypadku traci się wpłacone wadium. Oprócz tego nie znając dokładnie warunków licytowanych nieruchomości (czy jest zamieszkała, przez kogo - dzieci, osoby starsze, osoby, na rzecz których ustanowiona jest służebność dożywocia itd.) możemy się rozczarować i tak naprawdę stracić.

» Jak przebiega licytacja komornicza nieruchomości krok po kroku?

Licytację nieruchomości prowadzi komornik pod nadzorem sędziego. Z reguły takie przetargi mają miejsce w sądach rejonowych, ale każdorazowo o terminie i miejscu licytacji można dowiedzieć się z obwieszczenia o licytacji.

Licytacja ma charakter publiczny, co oznacza, że każdy może uczestniczyć w charakterze widza, ale licytować mogą tylko osoby, które spełniają wymienione wcześniej wymogi.

Po wywołaniu licytacji komornik podaje do wiadomości obecnych najważniejsze dane dotyczące licytowanej nieruchomości, takie jak przedmiot przetargu, cenę wywołania, sumę rękojmi, zasady i sam termin uiszczenia ceny nabycia i inne dane wskazane w przepisie art. 987 Kodeksu postępowania cywilnego.

Jest to bardzo ważny etap licytacji, ponieważ błędnie przekazane informacje mogą znaleźć odzwierciedlenie w zachowaniu licytantów i wpłynąć na to, czy wezmą oni udział w dalszym przetargu, czy też nie.

Sam przetarg odbywa się ustnie, a polega on na zaoferowaniu przez licytantów ceny nabycia nieruchomości i zaczyna się od podania przez komornika ceny wywoławczej, minimalnej wysokości postąpienia i wezwania do licytowania. Następnie licytanci podają ustnie swoją ofertę, pamiętając, że postąpienie nie może wynosić mniej niż 1% ceny wywołania, z zaokrągleniem wzwyż do pełnych złotych.

Zaoferowana cena przestaje wiązać, gdy inny licytant zaoferował wyższą cenę.

Przetarg trwa aż do ustania ofert, a po tym czasie komornik zamyka przetarg i wymienia licytanta, który zaoferował najwyższą cenę, czyli nabywcę nieruchomości. Z licytacji komornik sporządza protokół, zaznacza w nim m.in. dane licytantów, jakie były postąpienia oraz kto wylicytował najwyższą cenę. Nabywcy nie oddaje się wpłaconej rękojmi, pozostałym osobom tak.

Warto dodać, że do licytacji wystarczy stawienie się jednego licytanta.

» Kiedy nieruchomość trafi do nowego właściciela i jakich formalności musi on dopełnić?

Po zamknięciu przetargu sąd wydaje postanowienie o udzieleniu przybicia, a gdy ono się uprawomocni, wzywa nabywcę do wpłacenia reszty ceny, zakreślając termin wpłaty. Gdy wezwany nabywca zapłaci całą cenę nabycia (wlicza się do niej rękojmia) za nieruchomość, sąd wydaje postanowienie o przysądzeniu własności, które przenosi własność na nabywcę. Na jego podstawie można dokonać zmiany w prowadzonej dla nieruchomości księdze wieczystej, jak i w katastrze nieruchomości. Nabywca nie zawiera odrębnej umowy przeniesienia własności nieruchomości, ani przed notariuszem, ani w żadnej innej formie. Sprzedaż licytacyjna nie jest umową cywilnoprawną sprzedaży nieruchomości. Postanowienie sądu w tym zakresie zastępuje akt notarialny. Własność przechodzi na nabywcę.

» Co w sytuacji, gdy podczas pierwszej licytacji nieruchomość nie zostanie sprzedana?

Komornik sprzedaje nieruchomość w pierwszym terminie, a następnie, po bezskutecznej licytacji, w drugim terminie.

Jeżeli dwie licytacje nie dojdą do skutku z powodu braku nabywców, a wierzyciele nie skorzystają z prawa do ich przejęcia, postępowanie egzekucyjne z nieruchomości umarza się, a kolejne może zostać wszczęte nie wcześniej niż po upływie pół roku. Oznacza to, że może się zdarzyć, iż za rok czasu ta sama nieruchomość będzie sprzedawana na publicznej licytacji komorniczej za cenę 3/4, a następnie 2/3 jej ceny oszacowania - wartości rynkowej. Ale wartość rynkowa od tego czasu może też ulec zmianie, bowiem może się polepszyć lub pogorszyć stan techniczny nieruchomości.

» Jakie ryzyko wiąże się z kupnem mieszkania z licytacji komorniczej?

Kupując nieruchomość na licytacji komorniczej można sporo zyskać - kupić taniej, po atrakcyjnej cenie. Nabycie na licytacji jest tzw. nabyciem pierwotnym, kupujemy bez obciążeń hipotecznych i bez długów poprzednika.

Ale oprócz plusów należy podkreślić także minusy takiego nabycia – mamy tu „coś za coś”. Może się zdarzyć, że kupimy mieszkanie, dom czy lokal z niechcianym lokatorem. Wszelkie umowy dożywocia i najmu nie są rozwiązywane automatycznie wraz ze zlicytowaniem nieruchomości. W przypadku gdy dotychczasowy lokator pomimo obowiązku nie będzie chciał się wyprowadzić, konieczne będzie przeprowadzenie postępowania eksmisyjnego, z wszelkimi tego konsekwencjami, jak np. obowiązkiem zapewnienia lokatorowi tzw. pomieszczenia tymczasowego, do którego będzie go można przeprowadzić. Takie postępowanie z reguły jest długotrwałe.

Dlatego kolejny raz podkreślam, że przed przystąpieniem do takiej licytacji, warto się przygotować, zrobić dokładny wywiad dotyczący licytowanej nieruchomości. Powinniśmy przed wszystkim porozmawiać z komornikiem i od niego zaczerpnąć dokładnych informacji dotyczących ewentualnych lokatorów danej nieruchomości.

Kolejną niedogodnością może okazać się fakt, że od nabycia do uzyskania prawa własności może minąć dłuższy okres, nawet kilka miesięcy, bo wydawane postanowienia sądu można zaskarżyć, co wydłuża czas uprawomocnienia się orzeczenia przyznającego własność nieruchomości nowemu nabywcy.

Jeśli szukamy więc mieszkania, lokalu czy domu w atrakcyjnej cenie, to warto to dokładnie przemyśleć, zrobić wywiad i tylko jeśli okaże się, że nieruchomość jest wolna od lokatorów – warto się licytacją zainteresować. Takich okazji cenowych na rynku będzie więcej, liczba licytacji rośnie i w najbliższym czasie nadal będzie postępowała.

» Czy mieszkania z licytacji komorniczej to lokale do gruntownego remontu?

Absolutnie nie. Przedmiotem licytacji komorniczych są i lokale wymagające gruntownego remontu, i lokale o średnim stanie technicznym, jak i lokale w stanie deweloperskim oraz takie o bardzo wysokim standardzie, wymagające jedynie kosmetycznych poprawek. Niekiedy dłużnicy zaraz po zaciągnięciu kredytu na nieruchomość popadają w zadłużenie, a wierzyciel (np. bank) od razu kieruje sprawę na drogę postępowania egzekucyjnego.

Są to jednak sporadyczne przypadki, z reguły nieruchomości wystawione na licytację są używane. Ale zdarzają się też egzekucje prowadzone przeciwko deweloperom (sama prowadzę takie postępowanie, gdzie egzekucja została skierowana do lokali mieszkalnych w stanie deweloperskim, nowych, niezamieszkałych). Przypadki takie są jednak odosobnione.

Źródło: