GUS pokazał nowe dane o wynagrodzeniach. Tyle zarabia się w Polsce

Niespełna 4 711 złotych – tyle lub mniej „na rękę” w lutym 2024 roku zarabiała połowa pracujących w Polsce – wynika z najnowszych danych Głównego Urzędu Statystycznego. To kwota znacznie niższa od powszechnie podawanej do tej pory „średniej krajowej”.

Główny Urząd Statystyczny zrealizował swoje wcześniejsze obietnice i rozpoczął publikację nowych danych o wynagrodzeniach. Teraz znać będziemy nie tylko wynagrodzenie przeciętne w sektorze przedsiębiorstw, ale też medianę i rozkład decylowy zarobków z podziałem na płcie i powiaty. Co więcej, dane obejmują nie tylko duże przedsiębiorstwa niefinansowe (tj. zatrudniające przynajmniej 10 ludzi), ale cały sektor gospodarki narodowej. A więc także sektor publiczny oraz mniejsze firmy.

Z opublikowanego w środę raportu GUS wynika, że w lutym 2024 roku mediana miesięcznego wynagrodzenia brutto w gospodarce narodowej wyniosła 6 427,32 złotych. Oznacza to, że połowie zatrudnionych zostało wypłacone wynagrodzenie nie wyższe niż ta kwota, a druga połowa otrzymała wynagrodzenie nie niższe. Po odjęciu podatków (tj. składek na ZUS i NFZ oraz PIT) taki „medianowy” pracownik otrzymywał zatem 4 710,98 złotych netto. Z kolei pracodawca za płacę takiego pracownika płacił 7 743,65 zł (to tzw. duże brutto). Różnicę – zwaną też klinem podatkowym – w kwocie 3 032,67 zł zabierało państwo, obsadzając zakład pracy w roli poborcy podatkowego.

Dla porównania, średnie wynagrodzenie w sektorze przedsiębiorstw w lutym 2024 roku wyniosło 7978,99 zł brutto. Natomiast przeciętna płaca brutto w gospodarce narodowej została obliczona przez GUS na 8 418,24 zł. Różnica między średnią a medianą była (i zapewne nadal jest) zatem dość spora i wynosiła ponad 30%, a więc blisko dwa tysiące złotych brutto.

Tylko 10% pracowników zarabia ponad 14 224,51 złotych brutto

Z punktu widzenia dyskusji o wysokości zarobków w Polsce bardzo ważny jest też zaprezentowany przez GUS rozkład decylowy. Wynika z niego, że w lutym 2024 roku 10% najniżej opłacanych pracowników zarabiało płacę minimalną (wówczas wynoszącą 4242 zł). Kolejne 10% wyciągało w granicach 4500 zł – czyli nieznacznie ponad minimum. Ale już 70% pracowników zarabiało ponad 5 680 zł brutto (nie zapominajmy o podatkach!).

Zarobki rzędu 10,5 tys. złotych brutto miesięcznie kwalifikowały do grona 20% najlepiej opłacanych pracowników w kraju. Tylko 10% najlepiej zarabiających „wyciągało” ponad 14 224,51 złotych miesięcznie (brutto!).

Luka płacowa to mit, ale o luce generacyjnej się nie mówi

Przy okazji najnowsze dane GUS-u w zasadzie zaprzeczają istnieniu w Polsce tzw. luki płacowej (ang. gender gap). Ta popularna (choć nieprawdziwa) hipoteza zakłada, że mężczyźni średnio zarabiają znacząco więcej od kobiet. Opublikowany raport falsyfikuje tę hipotezę. Co więcej, w przypadku niektórych decyli płacowych (np. w drugim, siódmym i ósmym) zarobki kobiet są wręcz wyższe niż w przypadku mężczyzn. Istotne różnice płacowe na korzyść panów (rzędu ok. 4%, czyli stosunkowo niewiele) widoczne są tylko w decylu piątym, szóstym i dziewiątym.

Znacznie większe różnice dotyczą zarobków w podziale na poszczególne grupy wiekowe. Tutaj wyraźnie mniej zarabiają najmłodsi pracownicy (poniżej 25. roku życia), dla których mediana wynagrodzeń wynosiła 5 100 złotych i była o przeszło 20% niższa od mediany dla całej populacji. Mniej (ale już tylko o 4%) wynosiła też mediana zarobków dla pracowników w wieku 25-34 lat. Tutaj różnice można uzasadnić tym, że pracownik wraz z wiekiem nabiera doświadczenia zawodowego oraz kontaktów biznesowych i dzięki temu może pracować wydajniej (tj. generować wyższą korzyść dla pracodawcy), jak również dysponuje większą siłą przetargową w negocjacjach płacowych.

Co ciekawe, mediana wynagrodzeń zaczyna maleć w przypadku pracowników w wieku 55 lat i starszych, ale nadal osiągane przez nich zarobki są statystycznie wyższe niż w przypadku pracowników najmłodszych (tj. poniżej 35. roku życia). Warto tutaj dodać, że kobiety w przedziałach wiekowych 55-64 oraz 65+ zarabiają o 6-8% więcej od swych rówieśników. Natomiast wśród pracowników w wieku 25-55 lat to mediana wynagrodzeń dla mężczyzn jest o 6-8% wyższa niż w przypadku kobiet. Nadal jednak nie są to różnice dramatycznie wysokie i zapewne można je wytłumaczyć różnicami w strukturze płciowej w poszczególnych branżach.

Im większa firma, tym wyższe zarobki

Statystycy GUS-u dostarczyli nam także twardych danych na potwierdzenie tezy, że im większy pracodawca, tym więcej może zapłacić swoim pracownikom. O ile w mikro- (do 5 pracujących) i małych firmach (6-9 pracowników) w lutym 2024 roku zarabiało się przeważnie płacę minimalną (przynajmniej oficjalnie), tak w wielkich przedsiębiorstwach (tj. zatrudniających ponad tysiąc pracowników) mediana zarobków wynosiła 7 569,60 złotych brutto.

Szokująco wręcz wygląda różnica pomiędzy bardzo małymi biznesami (tj. zatrudniającymi mniej niż 10 osób) a większymi firmami. Te pierwsze nie są uwzględniane przy liczeniu „średniej krajowej” i mediana wynagrodzeń jest w nich aż o 38% niższa niż w przypadku pracodawców średnich i dużych. Tam wynosi ona 6 850 zł brutto wobec blisko 8 000 zł „średniej krajowej” dla tego miesiąca.

Jednakże największe różnice płacowe widać w podziale branżowym. Widać tu, że w branżach pod kontrolą rządu (górnictwo, energetyka, administracja publiczna, edukacja) zarabia się więcej niż w sektorze prywatnym. Zdecydowanie najwięcej wynosiła mediana zarobków w górnictwie i wydobywaniu (ponad 15,3 tys. zł brutto). Na drugim miejscu uplasowała się sekcja „informacja i komunikacja (ponad 10,4 tys. zł brutto) a potem sektor finansowy (9 359 zł) i energetyka (9305 zł).

Zdecydowanie najmniej zarabiano w hotelarstwie i gastronomii, jak również w administracji oraz w pozostałej działalności usługowej oraz w handlu. Pomijam tutaj nieco kuriozalne wyniki dla budownictwa, gdzie według danych GUS-u połowa zatrudnionych zarabiała tylko płacę minimalną. To informacja całkowicie sprzeczna z anegdotycznymi stawkami budowlańców i najprawdopodobniej wynika z szerokiego rozpowszechnienia tzw. szarej strefy w tej branży, gdzie spora część wynagrodzenia przechodzi poza uwagą aparatu państwa i pozostaje wolna od podatku.

Miasta płacą, wsie kombinują

Intrygująca jest także mapka obrazująca medianę wynagrodzeń w rozbiciu na gminy. Gołym okiem widać, że oficjalne wynagrodzenia w aglomeracjach miejskich (czyli gminy na prawach powiatu i ich „obwarzanki”) są zdecydowanie wyższe niż w reszcie kraju. Dodatkowo poziomem mediany wynagrodzeń na plus wyróżniają się gminy górnicze oraz niektóre gminy przygraniczne.

Natomiast gminy o niskim stopniu urbanizacji charakteryzują się dużo niższą medianą zarobków ich mieszkańców. Tutaj jednak oficjalna statystyka napotyka na przeszkody natury „urzędowej” w postaci szarej strefy czy też często niezgodnych ze stanem faktycznym danych meldunkowych. Nie zmienia to jednak faktu, że na obszarach miejskich wynagrodzenia pozostają zdecydowanie wyższe niż na terenach wiejskich, co wynika przede wszystkim z dysproporcji w rozmieszczeniu dużych firm (bo tam się zarabia najwięcej) oraz podziale branżowym (najwięcej płacą w biznesach „miejskich” i górniczych).

Od teraz GUS co miesiąc będzie publikował dane o rozkładzie wynagrodzeń w gospodarce narodowej. Pewnym mankamentem jest fakt, że dane te będą podawane z półrocznym opóźnieniem. Ale lepiej mieć dane opóźnione niż publikowane raz na dwa lata (i to z rocznym opóźnieniem!), jak to miało miejsce do tej pory.

Z poprzedniego takiego raportu (dane pochodziły z października 2022 roku) wynikało, że mediana wynagrodzeń wynosiła wtedy 5 701,62 zł brutto, czyli 4217 zł na rękę. Wynika z tego, że przez niespełna półtora roku mediana płac w Polsce podniosła się o 12,7%, czyli ponad 700 zł brutto (przy czym raport sprzed roku nie uwzględniał najmniejszych firm). Tutaj trzeba jednak wziąć poprawkę na wysoką inflację, która sprzyjała szybkiemu nominalnemu wzrostowi płac, ale już niekoniecznie ich poprawą w ujęciu realnym.

Źródło: